عقد وکالت از عقود جایز است. این نوع قرارداد مانند قراردادهای اجاره و یا بیع نمی باشد به این معنا که عقود جایز، قابل فسخ از طریق طرفین عقد می باشد و لزوم به اثبات تخلف از جانب موکل ندارد. تفاوت این عقود با عقود لازم در قابلیت فسخ یک جانبه آن است. باتوجه به ماده 678 قانون مدنی، انحلال عقد وکالت از طرق زیر قابل اقدام می باشد:
. 1عزل وکیل
. 2استعفای وکیل
3. فوت یا جنون وکیل یا موکل
4. سفه طرفین
5. مورد عقد وکالت از بین برود
.6 به پایان رسیدن مدت قرارداد وکالت
همچنین فردی که ورشکسته شده باشد طبق قانون وکالتی که داده است باطل میشود به دلیل اینکه ورشکسته از تاریخ اعلام ورشکستگی حق هیچ گونه اعمال و اقدامی در امور مالی خود را ندارد.
همان طور که گفته شد موکل هر زمان که بخواهد و به هر دلیلی ، میتواند قرارداد وکالت را فسخ و وکیل را عزل نماید. در قانون مدنی ماده ۶۷۹ نیز به عزل وکیل توسط موکل اشاره شده است: موکل میتواند هر زمانی که بخواهد عقد وکالت را فسخ کند مگر در موردی که در عقد وکالت خلاف آن ذکر شده باشد.
از این ماده میتوان استنباط کرد که وکالت بلاعزل نیز شکلی قانونی دارد و عقد وکالت میتواند از نوعی باشد که طرفین نتوانند قرارداد را فسخ کنند اما بلاعزل بودن و غیرقابل فسخ بودن قرارداد تاجایی صحیح میباشد که خلاف نظم عمومی نباشد. به طور مثال وکالت تام الاختیار که شامل تمام امور شخص موکل میباشد خلاف نظم عمومی میباشد و این نوع وکالت صحیح نمیباشد.
اما در مورد وکالت مدت دار حتی در صورت بلاعزل بودن قرارداد بعد از به پایان رسیدن مدت قرارداد عقد وکالت باطل می شود.
برای عقد وکالت بلاعزل باید ضمن عقد خارج لازم صورت بگیرد که موکل میتواند حق عزل وکیل را به طور کل یا به صورت مدت دار مثلا ۵۰ سال بیشتر یا کمتر از خود ساقط کند. درصورت ذکر کردن عقد وکالت بلاعزل به صورت مدت دار یا به صورت مدام العمر در وکالت نامه به معنای عقد وکالت از نوع بلاعزل تلقی خواهد شد.
عزل بهترین وکیل پایه یک دادگستری مطابق به ماده ۳۵۸ قانون ایین دادرسی کیفری پس از تشکیل جلسه دادرسی پیرفته نمی شود درنتیجه میتوان گفت عزل وکیل در پرونده های کیفری محدود شده است .
مطابق ماده ۳۷ قانون ایین دادرسی مدنی باید مراتب عزل وکیل به دادگاه اطلاع داده شود و در صورت عدم اطلاع جریان دادرسی با با عنوان همان وکیل ادامه پیدا خواهد کرد. باید توجه داشت که عزل وکیل به معنای عدم دادرسی نمیباشد و با عزل وکیل پرونده همچنان باز و در جریان دادرسی است.
همچنین لازم است موکل مراتب عزل وکیل را به اطلاع وی برساند و تا تاریخ ابلاغیه عزل وکیل از طرف دادگاه اقدامات وکیل صحیح و نافذ میباشد به این معنا که اگر موکل درتاریخ ۱۰ مهرماه وکیل راعزل کرده و از طرف دادگاه در تاریخ ۱۵ مهرماه ابلاغیه عزل وکیل صادر و به دست او رسیده هرگونه اقدامات وی تا ۱۵ مهرماه نافذ میباشد.
نکته ای که درخصوص دادرسی باید دقت کرد این است که در صورت عزل وکیل اگر نیازی به توضیح در مورد پرونده وجود نداشته باشد هیچ تاخیری به وجود نمی آید و روال عادی را درپی میگیرد اما در صورت لزوم توضیح در خصوص پرونده جلسه دادرسی ممکن است به تاخیر بیفتد و موکل یا وکیل جدید وی برای ارائه توضیحات لازم به دادگاه مراجعه نمایند.
کسانی که محجور می باشند (محجور شامل افراد صغیر و افرادی که فاقد رشد می باشند منظور از رشد این است که فرد باوجود رسیدن به سن بلوغ ، قدرت تشخیص خوب و بد را ندارد و به اینگونه افراد محجور گفته میشود) به دلیل نداشتن قدرت تشخیص یا نرسیدن به سن بلوغ حق توکیل را ندارند و فقط در امور غیرمالی مانند ازدواج یا مهریه طلاق و یا مسائل کیفری .. میتوانند به طور اختصاصی وکیل کیفری در تهران و یا بهترین وکیل طلاق اختیار نمایند یا اختیار کنند.
در بستن عقد قرارداد باید درنظر داشت که وکیل مورد نظر باید توانایی امر وکالت را به صورت قانونی داشته باشد و چه بهتر است که برای هر موضوع تخصصی به وکیل متخصص آن موضوع مراجعه شود به طور مثال در دعاوی ملکی لازم است با وکیل ملکی مشورت نمایید.
چگونه دادخواست عزل وکیل بدهیم؟
در ابتدا باید تمام حق الوکاله وکیل به طور کامل پرداخت شود در صورتی که غیر آن توافق شده باشد سپس همان طور که گفته شد استعفای وکیل ابتدا به موکل و مرجع قضایی و اداری اعلام میشود و درصورت عزل وکیل هم به دادگاه هم به وکیل باید اطلاع رسانی شود.
در مورد وکالت نامه که مخصوص اسناد رسمی است و در انجا ثبت میشود نیز به مراتب بالا صورت میگیرد. به این معنا که عزل وکیل و مراتب آن به اطلاع دفترخانه تنظیم سند و وکیل ابلاغ می شود و بعد از آن برای وکیل پیامکی تحت عنوان عزل وی ارسال و از زمان دریافت این پیامک شخص وکیل معزول محسوب میشود. در این صورت حقوق وکیل و اشخاص ثالث در مقابل هرگونه ادعایی حفظ میشود.