چند عدد سکه به زن تعلق میگیرد؟
مهریه یک حق قانونی و مالی است که به محض جاری شدن صیغه عقد نکاح، چه دائم و چه موقت، به زن تعلق می گیرد و مرد موظف به پرداخت آن است. میزان سکه ای که زن می تواند مطالبه کند، محدودیتی ندارد، اما ضمانت های اجرایی قانونی برای مطالبه و وصول آن، به خصوص در رابطه با حکم جلب، تا سقف ۱۱۰ سکه تمام بهار آزادی اعمال می شود و برای مازاد بر این مقدار، زن باید تمکن مالی مرد را اثبات کند.
در زندگی زناشویی، مهریه از جایگاه ویژه ای برخوردار است و به عنوان پشتوانه مالی و تضمین حقوق زن در نظر گرفته می شود. با این حال، پرسش های بسیاری در خصوص تعداد سکه های قابل مطالبه، قوانین جاری و طرح های احتمالی آینده مطرح است که گاهی ابهاماتی را برای زوجین در آستانه ازدواج یا درگیر مسائل حقوقی به وجود می آورد. فهم دقیق این قوانین نه تنها برای زنان که خواهان حقوق خود هستند، بلکه برای مردان که مسئولیت پرداخت را بر عهده دارند، ضروری است.
این نوشتار کوششی است برای ارائه راهنمایی جامع و شفاف درباره قوانین مهریه در ایران، بررسی میزان سکه ای که زن می تواند مطالبه کند، چگونگی فرآیند مطالبه و تفاوت های موجود در قوانین. همچنین به بررسی طرح های پیشنهادی برای اصلاح قانون مهریه پرداخته خواهد شد تا مخاطبان با آگاهی کامل گام بردارند.
مهریه چیست و چرا به زن تعلق می گیرد؟ (اصول کلی)
مهریه یکی از ارکان مهم عقد نکاح در فقه اسلامی و حقوق ایران است که با جاری شدن صیغه عقد، به تملک زن درمی آید و به عنوان یک دین بر عهده مرد قرار می گیرد. این حق مالی، نه تنها نشانه ای از صداقت مرد در آغاز زندگی مشترک است، بلکه پشتوانه ای برای زن در صورت بروز مشکلات احتمالی در آینده محسوب می شود.
تعریف حقوقی مهریه
در قانون مدنی ایران، مهریه در ماده ۱۰۷۸ به صراحت تعریف شده است. بر اساس این ماده، «هر چیزی را که مالیت داشته و قابل تملک باشد، می توان مهر قرار داد.» این تعریف گستره وسیعی از اموال را در بر می گیرد و شامل سکه، ملک، وجه نقد، لوازم منزل، آموزش یا حتی سفر حج می شود. مهم این است که مالیت داشته باشد و بتوان آن را به زن تملیک کرد. مهریه به عنوان یک حق قانونی، از لحظه عقد، ملک زن محسوب می شود و او می تواند هر زمان که بخواهد، آن را مطالبه و در آن تصرف کند.
مهریه به عنوان حق مالی زن و دین بر عهده مرد
یکی از نکات کلیدی درباره مهریه، این است که به محض عقد، حق مالی زن است و به مثابه یک دین بر گردن مرد قرار می گیرد. این بدان معناست که مرد ملزم به پرداخت آن است و زن می تواند در هر زمان آن را از مرد طلب کند، حتی اگر هنوز زندگی مشترک آغاز نشده باشد یا در طول زندگی زناشویی در حال ادامه باشد.
انواع مهریه در قانون مدنی
قانون مدنی ایران، انواع مختلفی از مهریه را پیش بینی کرده است که هر کدام شرایط خاص خود را دارند و بسته به نحوه تعیین و یا عدم تعیین در زمان عقد، احکام متفاوتی بر آن ها مترتب می شود.
- مهرالمسمی (مهریه توافق شده): این رایج ترین نوع مهریه است و به مهریه ای گفته می شود که با توافق و تراضی زوجین در زمان عقد نکاح تعیین و مشخص می شود. مهرالمسمی باید دارای ارزش مالی و معلوم باشد. اغلب سکه های طلا بهار آزادی یا تمام سکه به عنوان مهرالمسمی تعیین می شوند. این مهریه کامل و قطعی است و زن به محض عقد مالک آن می شود.
- مهرالمثل (مهریه بر اساس عرف): در مواردی که در عقد نکاح دائم، مهریه ای تعیین نشده باشد و زن و مرد بعد از نزدیکی بخواهند مهریه ای را مشخص کنند، یا عقد باطل باشد و زن از بطلان آن بی اطلاع بوده باشد، دادگاه با در نظر گرفتن شرایط و موقعیت زن (مانند سن، تحصیلات، وضعیت خانوادگی و اجتماعی) و با رجوع به عرف و عادت، مهرالمثل را تعیین می کند. این نوع مهریه، معادل مالی است که زنان هم شان و هم سطح زوجه در خانواده و عرف جامعه دریافت می کنند.
- مهرالمتعه (مهریه در عقد موقت): مهرالمتعه به مهریه ای اطلاق می شود که در عقد موقت یا در صورت طلاق زن پیش از نزدیکی، و زمانی که مهریه در عقد دائم تعیین نشده باشد، توسط دادگاه با توجه به وضعیت مالی مرد تعیین می گردد. در واقع، اگر در عقد دائم مهریه ای تعیین نشده باشد و مرد قبل از نزدیکی زن را طلاق دهد، زن مستحق مهرالمتعه است که میزان آن با توجه به وضعیت مالی و توانایی مرد تعیین می شود، نه عرف و شرایط زن. در عقد موقت (صیغه)، تعیین مهریه از ارکان صحت عقد است و بدون آن، عقد باطل خواهد بود.
حق مطالبه مهریه: عندالمطالبه و عندالاستطاعه (تفاوت ها و پیامدها)
نحوه مطالبه و پرداخت مهریه به دو صورت اصلی تقسیم می شود که در سند ازدواج قید می گردد و تفاوت های حقوقی مهمی دارند:
- مهریه عندالمطالبه: این نوع مهریه به زن حق می دهد که هر زمان که بخواهد، حتی لحظه ای پس از عقد، مهریه خود را از مرد مطالبه کند. در این حالت، مرد موظف به پرداخت فوری مهریه است و توانایی مالی او در زمان مطالبه، تأثیری در اصل دین ندارد، مگر اینکه مرد دادخواست اعسار (ناتوانی در پرداخت یکجا) ارائه دهد. اکثریت قریب به اتفاق مهریه ها در ایران از نوع عندالمطالبه است.
- مهریه عندالاستطاعه: در این نوع مهریه، زن زمانی می تواند مهریه خود را مطالبه کند که ثابت شود مرد توانایی مالی برای پرداخت آن را دارد. در واقع، بار اثبات تمکن مالی مرد بر عهده زن است. این امر باعث می شود فرآیند وصول مهریه برای زن دشوارتر و زمان برتر شود، زیرا باید دارایی های مرد را شناسایی و به دادگاه معرفی کند. انتخاب این نوع مهریه معمولاً کمتر رایج است و با هدف کاهش فشار بر مرد و تسهیل ازدواج صورت می گیرد.
مهریه تا چند سکه قابل مطالبه و اجراست؟ (قوانین جاری)
یکی از پرتکرارترین سوالات در خصوص مهریه، مربوط به سقف و میزان قابلیت مطالبه و اجرای آن است. واقعیت این است که در قانون ایران، برای تعیین مهریه سقف مشخصی وجود ندارد، اما ضمانت های اجرایی آن تحت شرایط خاصی محدود شده اند.
اصل کلی: مهریه می تواند هر مقداری باشد (بدون سقف قانونی برای تعیین)
قانونگذار هیچ محدودیتی برای تعداد سکه یا میزان مالی که می تواند به عنوان مهریه تعیین شود، قائل نیست. زوجین می توانند با توافق یکدیگر، هر تعداد سکه یا هر نوع مال دیگری را که مالیت داشته و مشروع باشد، به عنوان مهریه تعیین کنند. اما آنچه در این میان اهمیت دارد، بحث ضمانت های اجرایی و نحوه وصول مهریه است که در ادامه به تفصیل بررسی می شود.
ضمانت اجرای مهریه تا ۱۱۰ سکه
در سال های اخیر، با هدف کاهش آمار زندانیان مهریه و ایجاد تعادل بین حقوق زن و وضعیت مالی مردان، قوانینی به تصویب رسید که نحوه اجرای مهریه را تغییر داد. مهم ترین این تغییرات، در ماده ۲۲ قانون حمایت خانواده مصوب ۱۳۹۱ تبلور یافته است.
مفهوم و مبنای قانونی (ماده ۲۲ قانون حمایت خانواده)
ماده ۲۲ قانون حمایت خانواده مقرر می دارد: «هرگاه مهریه، وجه رایج باشد متناسب با تغییر شاخص قیمت سالانه زمان تادیه نسبت به سال اجرای عقد که توسط بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران تعیین می گردد، محاسبه و پرداخت خواهد شد. مگر این که زوجین در حین اجرای عقد یا پس از آن به نحو دیگری تراضی کرده باشند.» و در تبصره این ماده آمده است: «در صورتی که مهریه بیش از ۱۱۰ سکه تمام بهار آزادی باشد، ایفاء ۱۱۰ سکه از نوع مذکور و عندالمطالبه، مشروط به توانایی مالی زوج است و مازاد بر آن، در صورت اثبات اعسار، حکم به تقسیط آن صادر خواهد شد.»
این ماده به این معنا نیست که زن تنها مستحق ۱۱۰ سکه است، بلکه به این معنی است که تا سقف ۱۱۰ سکه، ضمانت های اجرایی قوی تری برای وصول مهریه وجود دارد.
امکان صدور حکم جلب (بازداشت) برای مرد
یکی از مهم ترین ضمانت های اجرایی برای مهریه تا ۱۱۰ سکه، امکان صدور حکم جلب برای مرد است. اگر مرد به درخواست مهریه تا سقف ۱۱۰ سکه پاسخ ندهد و یا در صورتی که دادخواست اعسار او رد شود، دادگاه می تواند حکم جلب او را صادر کند. این حکم به منظور اعمال فشار بر مرد برای پرداخت مهریه یا ترتیب دادن اقساط صادر می شود.
بر اساس ماده ۲۲ قانون حمایت خانواده، در مهریه های بیش از ۱۱۰ سکه، ضمانت اجرای حبس تنها تا سقف ۱۱۰ سکه اعمال می شود و برای مازاد، نیاز به اثبات تمکن مالی مرد است.
امکان توقیف اموال مرد (معرفی اموال، استعلام دارایی)
زن برای مطالبه مهریه خود، می تواند از طریق دادگاه یا اداره ثبت، درخواست توقیف اموال مرد را ارائه دهد. این اموال می تواند شامل حساب های بانکی، خودرو، ملک یا سایر دارایی های قابل توقیف باشد. دادگاه و اداره ثبت، با استعلام از مراجع مربوطه (مانند اداره ثبت اسناد، اداره راهنمایی و رانندگی، بانک مرکزی)، به شناسایی و توقیف اموال مرد اقدام می کنند. توقیف اموال به زن این امکان را می دهد که از طریق فروش اموال توقیف شده، مهریه خود را وصول کند.
نحوه اجرای مهریه از طریق دادگاه و اداره ثبت اسناد
زن برای مطالبه مهریه، دو مسیر اصلی دارد:
- اجرا از طریق اداره ثبت اسناد: اگر عقدنامه رسمی باشد، زن می تواند مستقیماً به دفترخانه ای که عقد در آن جاری شده یا به اداره اجرای ثبت اسناد رسمی محل اقامت مرد مراجعه کرده و درخواست صدور اجرائیه مهریه کند. این روش معمولاً سریع تر و کم هزینه تر است، زیرا نیازی به طرح دعوا در دادگاه نیست. اداره ثبت پس از صدور اجرائیه، به شناسایی و توقیف اموال مرد می پردازد.
- اجرا از طریق دادگاه خانواده: اگر زن مایل به استفاده از روش ثبتی نباشد یا در شناسایی اموال مرد از طریق ثبت با مشکل مواجه شود، می تواند به دادگاه خانواده مراجعه کرده و دادخواست مطالبه مهریه ارائه دهد. دادگاه پس از بررسی پرونده و احراز صحت ادعای زن، حکم به پرداخت مهریه صادر می کند و سپس فرآیند اجرایی از طریق دادگاه پیگیری می شود.
مهریه بیش از ۱۱۰ سکه
در مورد مهریه هایی که از ۱۱۰ سکه بیشتر هستند، قوانین کمی متفاوت عمل می کنند، به خصوص در مورد ضمانت های اجرایی.
آیا زن می تواند بیش از ۱۱۰ سکه مهریه بگیرد؟ (پاسخ: بله، در صورت اثبات تمکن مالی مرد)
همانطور که پیش تر اشاره شد، تعیین مهریه سقف ندارد. بنابراین، اگر مهریه ۱۰۰۰ سکه هم باشد، زن به طور کامل مالک آن است و می تواند تمام آن را مطالبه کند. اما نکته مهم اینجاست که برای مطالبه مازاد بر ۱۱۰ سکه، زن باید تمکن مالی مرد را به اثبات برساند. به عبارت دیگر، زن باید دارایی ها و توانایی مالی مرد را به دادگاه معرفی کند.
عدم صدور حکم جلب برای مازاد بر ۱۱۰ سکه
برای مهریه ای که بیش از ۱۱۰ سکه است، حکم جلب (بازداشت) مرد تنها تا سقف ۱۱۰ سکه صادر می شود و برای مازاد بر این مقدار، امکان صدور حکم جلب وجود ندارد. این امر به این معناست که اگر مرد برای پرداخت ۱۱۰ سکه اول در زندان باشد و توانایی پرداخت نداشته باشد، برای مازاد مهریه تا زمانی که تمکن مالی اش اثبات نشود، در زندان باقی نمی ماند.
لزوم اثبات تمکن مالی مرد توسط زن برای مازاد
بار اثبات توانایی مالی مرد برای پرداخت مهریه مازاد بر ۱۱۰ سکه، بر عهده زن است. این موضوع می تواند فرآیند وصول مهریه را برای زن طولانی تر و پیچیده تر کند، زیرا مستلزم جمع آوری مدارک و شواهد کافی برای اثبات دارایی ها و درآمد مرد است.
چگونگی مطالبه و وصول مابقی مهریه (معمولاً به صورت تقسیط)
پس از اثبات تمکن مالی مرد برای مهریه مازاد بر ۱۱۰ سکه، دادگاه معمولاً حکم به تقسیط آن می دهد. تقسیط مهریه به این معناست که مرد موظف می شود مهریه را به صورت اقساط ماهانه یا سالانه، بسته به توانایی مالی خود و نظر دادگاه، پرداخت کند. در این شرایط نیز، اگر مرد اقساط تعیین شده را پرداخت نکند، زن می تواند مجدداً از طریق دادگاه برای وصول مهریه اقدام کند و در صورت عدم پرداخت اقساط، ممکن است حکم جلب صادر شود.
طرح قانون جدید ۱۴ سکه مهریه (طرح پیشنهادی و وضعیت فعلی)
در سال های اخیر، زمزمه هایی درباره طرح اصلاح قانون مهریه و محدود کردن آن به ۱۴ سکه شنیده شده است که نگرانی ها و سوءتفاهم های زیادی را به وجود آورده. اما مهم است که بدانیم این طرح هنوز به قانون تبدیل نشده و در حال حاضر، قانون ۱۱۰ سکه اجرا می شود.
معرفی طرح اصلاح قانون مهریه (پیش نویس، کمیسیون قضایی مجلس)
این طرح در کمیسیون قضایی و حقوقی مجلس شورای اسلامی مطرح شده و با هدف کاهش آمار طلاق، حمایت از بنیان خانواده و جلوگیری از سوءاستفاده ها در مطالبه مهریه، پیشنهاداتی را ارائه کرده است. یکی از مهم ترین بخش های این طرح، محدود کردن ضمانت اجرای حبس به ۱۴ سکه است، نه محدود کردن اصل مهریه.
مفهوم کاهش ضمانت اجرای حبس به ۱۴ سکه (توضیح دقیق: محدودیت حبس، نه محدودیت مهریه)
برخلاف تصور عمومی، این طرح به دنبال کاهش میزان مهریه ای که زن مستحق آن است، نیست. بلکه هدف آن، محدود کردن امکان حبس (زندان) مرد به دلیل عدم پرداخت مهریه، تا سقف ۱۴ سکه است. به این معنا که اگر مهریه بیشتر از ۱۴ سکه باشد، مرد تنها بابت ۱۴ سکه اول ممکن است با حکم حبس مواجه شود و برای مازاد بر آن، تنها در صورتی مجازات حبس اعمال می شود که زن بتواند تمکن مالی مرد را اثبات کند.
آخرین وضعیت تصویب و اجرا (تاکید بر اینکه هنوز قانون نشده است)
تا این لحظه، طرح قانون جدید ۱۴ سکه مهریه هنوز به تصویب نهایی مجلس و تأیید شورای نگهبان نرسیده و جنبه اجرایی پیدا نکرده است. در نتیجه، کلیه مراجع قضایی و ثبتی، همچنان بر اساس قوانین فعلی و ماده ۲۲ قانون حمایت خانواده که ضمانت اجرای حبس را تا سقف ۱۱۰ سکه پیش بینی کرده، عمل می کنند. دنبال کردن اخبار رسمی مجلس و مراجع معتبر حقوقی برای آگاهی از آخرین وضعیت این طرح، اهمیت زیادی دارد.
پیامدهای احتمالی در صورت تصویب (تغییر در حق الثبت، تاثیر بر مهریه های گذشته)
در صورت تصویب نهایی این طرح، انتظار می رود که تغییراتی در نحوه ثبت مهریه و همچنین حق الثبت آن ایجاد شود. به عنوان مثال، ممکن است برای مهریه های تا ۱۴ سکه، حق الثبت کمتری دریافت شود یا حتی از آن معاف شوند. همچنین، بحث هایی درباره تأثیر این قانون بر مهریه هایی که در گذشته تعیین شده اند (ماقبل تصویب قانون) وجود دارد که نیازمند بررسی دقیق حقوقی است. معمولاً قوانین جدید عطف به ماسبق نمی شوند، مگر اینکه به صراحت در متن قانون ذکر شده باشد.
سوءتفاهم های رایج درباره قانون ۱۴ سکه (پاسخ به سوال آیا مهریه به ۱۴ سکه تبدیل می شود؟)
یکی از بزرگ ترین سوءتفاهم هایی که در جامعه درباره این طرح وجود دارد، این است که «آیا مهریه به ۱۴ سکه تبدیل می شود؟» پاسخ به این سوال، خیر است. طرح پیشنهادی به معنای محدود کردن مهریه به ۱۴ سکه نیست، بلکه تنها ضمانت اجرای حبس را تا این سقف کاهش می دهد. زن همچنان مستحق تمام مهریه ای است که در عقدنامه قید شده است، اما برای وصول مازاد بر ۱۴ سکه، فرآیند حقوقی و اثبات تمکن مالی مرد اهمیت بیشتری پیدا می کند.
مراحل مطالبه و پرداخت مهریه (راهنمای عملی)
مطالبه و پرداخت مهریه، فرآیندی حقوقی است که مراحل مشخصی دارد. آگاهی از این مراحل برای هر دو طرف، یعنی زن مطالبه کننده و مرد پرداخت کننده، بسیار حیاتی است.
برای زن (مطالبه کننده):
زمانی که زن تصمیم به مطالبه مهریه خود می گیرد، باید گام های مشخصی را دنبال کند. این مسیر می تواند از دو طریق اداره ثبت یا دادگاه پیگیری شود.
مراحل ثبت دادخواست مهریه (دادگاه یا اداره ثبت)
اولین گام، انتخاب مسیر مناسب برای مطالبه است:
- از طریق اداره ثبت: اگر عقدنامه رسمی باشد، زن می تواند به دفترخانه ازدواج محل ثبت عقد یا اداره اجرای اسناد رسمی مراجعه و درخواست صدور اجرائیه کند. این روش معمولاً سریع تر و کم هزینه تر است، چرا که نیاز به طرح دعوا در دادگاه ندارد. پس از صدور اجرائیه، اداره ثبت به شناسایی و توقیف اموال مرد اقدام می کند.
- از طریق دادگاه خانواده: اگر زن بخواهد همزمان با مطالبه مهریه، مسائل دیگری مانند طلاق یا نفقه را نیز پیگیری کند، یا در شناسایی اموال مرد از طریق ثبت با مشکل مواجه شود، می تواند به دادگاه خانواده مراجعه کرده و دادخواست مطالبه مهریه را ارائه دهد. این روش زمان برتر است اما امکان پیگیری های جامع تری را فراهم می کند.
مدارک لازم برای مطالبه مهریه
برای شروع فرآیند مطالبه مهریه، زن به مدارک زیر نیاز دارد:
- اصل و کپی سند ازدواج
- اصل و کپی شناسنامه و کارت ملی زن
- در صورت نیاز، لیست اموال و دارایی های مرد (در صورت اطلاع)
نحوه شناسایی و توقیف اموال مرد
پس از ارائه دادخواست یا درخواست اجرائیه، نوبت به شناسایی و توقیف اموال مرد می رسد. این امر به روش های زیر صورت می گیرد:
- معرفی اموال توسط زن: اگر زن از اموال منقول یا غیرمنقول مرد (مانند خودرو، ملک، حساب بانکی) اطلاع دارد، می تواند آن ها را به اداره ثبت یا دادگاه معرفی کند تا توقیف شوند.
- استعلام دارایی ها: اداره ثبت یا دادگاه، با ارسال استعلام به سازمان ها و نهادهای مربوطه (مانند اداره ثبت اسناد و املاک، بانک مرکزی، راهنمایی و رانندگی)، به شناسایی اموال مرد می پردازند.
اموال توقیف شده، تا زمان پرداخت مهریه یا تعیین تکلیف آن، قابل نقل و انتقال نیستند و در نهایت می توانند برای پرداخت مهریه به فروش برسند.
مدت زمان معمول برای رسیدگی و صدور حکم
مدت زمان رسیدگی به پرونده مهریه، بسته به شلوغی دادگاه ها، پیچیدگی پرونده، و همکاری طرفین، متغیر است. اما به طور کلی، فرآیند مطالبه مهریه از طریق ثبت ممکن است چند هفته تا چند ماه به طول انجامد، در حالی که از طریق دادگاه، این زمان می تواند از چند ماه تا یک سال یا حتی بیشتر باشد.
برای مرد (پرداخت کننده):
مردانی که با مطالبه مهریه مواجه می شوند، به خصوص اگر توانایی پرداخت یکجای آن را نداشته باشند، راهکارهای قانونی برای دفاع از خود و مدیریت این تعهد مالی دارند.
دادخواست اعسار از پرداخت مهریه چیست؟
اعسار به معنای ناتوانی مالی است. اگر مردی توانایی پرداخت یکجای مهریه را نداشته باشد، می تواند دادخواست اعسار از پرداخت مهریه را به دادگاه تقدیم کند. با پذیرش این دادخواست، دادگاه مرد را ملزم به پرداخت مهریه به صورت اقساطی می کند.
شرایط و مدارک لازم برای اعسار
برای ارائه دادخواست اعسار، مرد باید شرایط و مدارک زیر را داشته باشد:
- اثبات ناتوانی مالی: مرد باید به دادگاه ثابت کند که دارایی کافی برای پرداخت یکجای مهریه را ندارد.
- مدارک هویتی: شناسنامه و کارت ملی مرد.
- لیست اموال: فهرستی از تمام اموال و دارایی های مرد، شامل منقول و غیرمنقول.
- شهادت شهود: معمولاً شهادت دو نفر شاهد که از وضعیت مالی مرد مطلع هستند، برای اثبات اعسار لازم است.
- مدارک شغلی و درآمدی: ارائه مستندات مربوط به شغل، درآمد و هزینه های زندگی.
نحوه بررسی وضعیت مالی مرد توسط دادگاه
دادگاه پس از دریافت دادخواست اعسار، به دقت وضعیت مالی مرد را بررسی می کند. این بررسی شامل استعلام از بانک ها، اداره ثبت اسناد، راهنمایی و رانندگی، و سایر مراجع ذیربط برای شناسایی اموال مرد است. همچنین، دادگاه شهادت شهود را مورد ارزیابی قرار می دهد و بر اساس مجموع این شواهد و مدارک، تصمیم می گیرد که آیا مرد واقعاً معسر است یا خیر.
تقسیط مهریه: نحوه تعیین اقساط و عواقب عدم پرداخت
در صورت پذیرش دادخواست اعسار، دادگاه حکم به تقسیط مهریه صادر می کند. میزان اقساط و زمان بندی پرداخت آن ها، با توجه به توانایی مالی مرد، میزان مهریه، و تعداد فرزندان و افراد تحت تکفل او تعیین می شود. معمولاً یک بخش از مهریه به عنوان پیش قسط و بقیه به صورت اقساط ماهانه یا سالانه پرداخت می شود.
عواقب عدم پرداخت: اگر مرد اقساط تعیین شده را به موقع پرداخت نکند، زن می تواند مجدداً از طریق دادگاه اقدام کند. در صورت عدم پرداخت سه قسط متوالی، زن می تواند درخواست حکم جلب مرد را از دادگاه داشته باشد و مرد ممکن است تا زمان پرداخت اقساط معوقه، بازداشت شود.
ممنوعیت حبس تا زمان اثبات توان مالی (اصلاحیه جدید قانون اجرای محکومیت های مالی)
طبق اصلاحیه جدید قانون اجرای محکومیت های مالی، اگر مردی دادخواست اعسار از پرداخت مهریه را ارائه دهد، تا زمانی که توانایی مالی او توسط دادگاه تأیید نشده باشد، امکان حبس او وجود ندارد. این ماده قانونی با هدف جلوگیری از حبس های ناعادلانه و حمایت از مردانی که واقعاً توانایی پرداخت یکجا را ندارند، تصویب شده است. این امر به معنای آن است که دادگاه ابتدا باید به دادخواست اعسار رسیدگی کند و در صورت رد آن و عدم پرداخت مهریه توسط مرد، حکم جلب صادر می شود.
نکات تکمیلی و سوالات متداول:
در مسیر پر پیچ وخم قوانین مهریه، نکات و مسائل دیگری نیز وجود دارد که آگاهی از آن ها می تواند به زوجین کمک کند تا با دید بازتری تصمیم بگیرند و از حقوق خود بهتر دفاع کنند.
محاسبه مهریه بر اساس نرخ روز (شاخص بانک مرکزی)
بر اساس ماده ۲۲ قانون حمایت خانواده، اگر مهریه وجه رایج باشد (مثل مبلغ مشخصی پول یا سکه)، باید متناسب با تغییر شاخص قیمت سالانه که توسط بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران تعیین می شود، محاسبه و پرداخت شود. این به این معناست که ارزش ریالی مهریه باید بر اساس تورم و شاخص قیمت ها در زمان پرداخت، به روزرسانی شود تا قدرت خرید اولیه مهریه حفظ شود. این شاخص هر سال توسط بانک مرکزی اعلام می گردد و برای محاسبه مهریه قابل مطالبه در دادگاه ها و ادارات ثبت مورد استفاده قرار می گیرد.
مالیات مهریه / حق الثبت (معافیت برای ۱۴ سکه پیشنهادی)
در زمان ثبت رسمی ازدواج و تعیین مهریه، مبلغی به عنوان حق الثبت مهریه از زوجین دریافت می شود. این مبلغ، در واقع هزینه ای است که برای ثبت رسمی این تعهد مالی در دفاتر ازدواج پرداخت می شود و میزان آن بستگی به مقدار مهریه دارد. در طرح پیشنهادی قانون جدید ۱۴ سکه مهریه، بحث هایی در خصوص معافیت مهریه های تا سقف ۱۴ سکه از پرداخت حق الثبت مطرح شده است که در صورت تصویب نهایی، می تواند هزینه های اولیه ثبت ازدواج را برای برخی زوجین کاهش دهد.
تاثیر فوت زن یا مرد بر مهریه (ارث مهریه)
- فوت زن: در صورتی که زن فوت کند، مهریه او به عنوان بخشی از اموالش، به وراث قانونی او به ارث می رسد. یعنی اگر مهریه عندالمطالبه باشد و مرد آن را نپرداخته باشد، وراث زن (پدر، مادر، فرزندان، شوهر) می توانند سهم الارث خود را از مهریه مطالبه کنند.
- فوت مرد: اگر مرد فوت کند، مهریه زن به عنوان یک دین ممتاز، از اموال به جای مانده از او (ترکه) قابل وصول است. به این معنا که زن می تواند قبل از تقسیم ارث بین وراث، مهریه خود را از اموال مرد متوفی مطالبه کند. حتی اگر اموال مرد برای پرداخت تمام مهریه کافی نباشد، زن در حدود ترکه حق دارد و می تواند مهریه خود را وصول کند.
مهریه در عقد موقت (صیغه)
در عقد موقت (صیغه)، تعیین مهریه از ارکان اصلی و ضروری صحت عقد است. اگر در عقد موقت، مهریه تعیین نشود، عقد باطل خواهد بود. برخلاف عقد دائم که زن می تواند در صورت عدم تعیین مهریه مستحق مهرالمثل یا مهرالمتعه شود، در عقد موقت چنین حالتی وجود ندارد و عدم تعیین مهریه به معنای عدم صحت عقد است. مهریه در عقد موقت نیز عندالمطالبه است و زن می تواند آن را از مرد مطالبه کند.
موارد خاص: مهریه مشروط، مهریه در طلاق توافقی
- مهریه مشروط: مهریه می تواند تحت شرایط خاصی تعیین شود، اما این شروط نباید با موازین شرعی و قانونی در تعارض باشند. به عنوان مثال، شرط شود که زن در ازای انجام کاری مشخص، مهریه را مطالبه کند. اما نکته مهم این است که هر شرطی باید در چارچوب قانون و شرع باشد وگرنه باطل خواهد بود.
- مهریه در طلاق توافقی: در طلاق توافقی، زن و مرد با توافق یکدیگر، درباره تمام مسائل مربوط به طلاق، از جمله مهریه، نفقه، حضانت فرزندان و اجرت المثل به توافق می رسند. در این نوع طلاق، زن می تواند تمام یا بخشی از مهریه خود را بذل (ببخشد) کند یا بر دریافت آن به صورت اقساط یا یکجا توافق نماید. توافقات صورت گرفته در طلاق توافقی، برای هر دو طرف لازم الاجرا است.
نقش مشاوره حقوقی و وکیل مهریه در فرآیند مطالبه و دفاع
با توجه به پیچیدگی های قوانین مهریه و تغییرات احتمالی آن، بهره مندی از مشاوره حقوقی و کمک وکیل متخصص در امور خانواده و مهریه، می تواند نقش حیاتی ایفا کند. یک وکیل مجرب می تواند:
- برای زن: راهنمایی های لازم را در خصوص نحوه مطالبه مهریه (از طریق ثبت یا دادگاه)، شناسایی اموال مرد، تنظیم دادخواست و پیگیری پرونده ارائه دهد.
- برای مرد: در تنظیم دادخواست اعسار، اثبات ناتوانی مالی، دفاع در برابر ادعاهای زن و تلاش برای تقسیط منصفانه مهریه، او را یاری رساند.
مشاوره حقوقی قبل از هر اقدامی، می تواند از بروز مشکلات و سردرگمی های بیشتر جلوگیری کرده و به زوجین کمک کند تا با آگاهی کامل و به بهترین شکل ممکن، حقوق و تعهدات خود را مدیریت کنند.
نتیجه گیری
در این نوشتار، به بررسی جامع پرسش «چند عدد سکه به زن تعلق میگیرد» پرداخته شد. مشخص گردید که از نظر قانونی، سقف مشخصی برای تعیین مهریه وجود ندارد و زن می تواند هر مقدار مهریه را که در عقدنامه قید شده، مطالبه کند. با این حال، ضمانت های اجرایی قانونی، به ویژه در زمینه امکان صدور حکم جلب، تا سقف ۱۱۰ سکه تمام بهار آزادی اعمال می شود و برای مهریه های بیش از این مقدار، مطالبه و وصول آن مستلزم اثبات تمکن مالی مرد است.
همچنین، به طرح پیشنهادی قانون جدید ۱۴ سکه مهریه اشاره شد که تنها به دنبال محدود کردن ضمانت اجرای حبس به این تعداد سکه است و هنوز به قانون تبدیل نشده است. فرآیند مطالبه مهریه می تواند از طریق اداره ثبت اسناد یا دادگاه خانواده انجام شود و مردان نیز در صورت عدم توانایی پرداخت یکجا، حق درخواست اعسار و تقسیط مهریه را دارند.
آگاهی کامل از این قوانین، تفاوت مهریه های عندالمطالبه و عندالاستطاعه، نحوه محاسبه مهریه بر اساس نرخ روز و سایر نکات حقوقی، برای زوجین از اهمیت بالایی برخوردار است. در نهایت، با توجه به پیچیدگی های حقوقی و تغییرات احتمالی قوانین، مشورت با وکلای متخصص در امور خانواده، همواره توصیه می شود تا از حقوق طرفین به بهترین نحو ممکن صیانت شود و از بروز اختلافات و مشکلات بیشتر جلوگیری گردد.