نمونه سفته پر شده جهت بدهی

سفته، این سند تجاری قدیمی و پرکاربرد، هنوز هم در معاملات مالی و تضمین بدهی ها نقش حیاتی دارد. پر کردن صحیح سفته جهت بدهی می تواند جلوی بسیاری از اختلافات و مشکلات حقوقی آینده را بگیرد و به هر دو طرف معامله آرامش خاطر بخشد. آگاهی از جزئیات نگارش این سند، نه تنها از اعتبار آن محافظت می کند، بلکه حقوق شما را نیز تضمین خواهد کرد.

در دنیای معاملات مالی و روابط تجاری، اعتماد حرف اول را می زند، اما برای محکم کاری و پیشگیری از هرگونه سوءتفاهم احتمالی، اسناد حقوقی نقش کلیدی ایفا می کنند. سفته یا فته طلب یکی از همین ابزارهای مطمئن است که سالیان سال در اقتصاد ایران مورد استفاده قرار گرفته است. شاید تصور شود تکمیل یک برگ سفته کاری ساده است، اما تجربه نشان داده است که کوچک ترین اشتباه در نحوه پر کردن آن می تواند عواقب جبران ناپذیری برای صادرکننده و گیرنده داشته باشد. بسیاری از افرادی که درگیر پرونده های حقوقی مربوط به سفته می شوند، دلیل اصلی مشکلاتشان را عدم آگاهی از جزئیات و نکات ریز حقوقی هنگام تنظیم این سند مهم ذکر می کنند. گاهی یک کلمه یا یک تاریخ اشتباه، مسیر کل مطالبه را تغییر می دهد. از طرفی، مشاهده شده است که بسیاری از کسب وکارهای کوچک و متوسط نیز برای ضمانت های مالی خود یا تعهدات کارکنان، به سفته روی می آورند و اگر این سند به درستی پر نشود، نه تنها کارایی لازم را ندارد، بلکه می تواند خود به منبعی از دردسر تبدیل شود. از این رو، آگاهی و دقت در فرایند تکمیل سفته، یک ضرورت انکارناپذیر است تا بتوان با اطمینان خاطر، به مقاصد مالی و تجاری دست یافت و از اعتبار قانونی این سند به نحو احسن بهره مند شد.

سفته بدهی چیست و چرا تکمیل صحیح آن حیاتی است؟

سفته، سندی است که صادرکننده آن متعهد می شود مبلغی را در زمان معین یا عندالمطالبه، در وجه گیرنده مشخص یا «در وجه حامل» بپردازد. این سند تعهدآور، در بسیاری از مواقع به عنوان تضمین بدهی، حسن انجام کار، یا پشتوانه بازپرداخت وام مورد استفاده قرار می گیرد. ماهیت حقوقی سفته، آن را به ابزاری قدرتمند برای ایجاد اطمینان در معاملات تبدیل کرده است. در مقایسه با چک که جنبه کیفری نیز دارد، سفته عمدتاً دارای جنبه حقوقی است و وصول آن از طریق مراجع قضایی انجام می شود، که همین امر، دقت در تنظیم آن را بیش از پیش ضروری می سازد.

جایگاه حقوقی سفته در قانون تجارت

قانون تجارت ایران، چارچوب مشخصی برای اسناد تجاری از جمله سفته تعیین کرده است. ماده 307 قانون تجارت، سفته را این گونه تعریف می کند: «فته طلب سندی است که به موجب آن امضاکننده تعهد می کند مبلغی در موعد معین یا عندالمطالبه در وجه حامل یا شخص معین و یا به حواله کرد آن شخص کارسازی نماید.» این تعریف نشان می دهد که سفته یک تعهد پرداخت بدون قید و شرط است.

ماده 308 همان قانون، ارکان اصلی سفته را نیز مشخص کرده است:

1. مبلغی که باید تادیه شود با تمام حروف.
2. گیرنده وجه.
3. تاریخ پرداخت.

عدم رعایت هر یک از این موارد می تواند اعتبار تجاری سفته را تحت تأثیر قرار داده و آن را به یک سند عادی تبدیل کند که روند مطالبه وجه آن متفاوت خواهد بود. سفته به عنوان یک سند تجاری، امتیازاتی نظیر قابلیت ظهرنویسی، امکان واخواست و مطالبه وجه از طریق دادگاه را فراهم می کند، اما تنها در صورتی که تمامی مندرجات آن به درستی تکمیل شده باشند.

فرق اصلی سفته با چک در نحوه وصول و ضمانت اجرایی آن است. چک علاوه بر جنبه حقوقی، جنبه کیفری نیز دارد و در صورت برگشت خوردن، صادرکننده آن ممکن است تحت تعقیب کیفری قرار گیرد. اما سفته عمدتاً دارای جنبه حقوقی است و عدم پرداخت آن، جرمی را متوجه صادرکننده نمی کند، بلکه تنها منجر به طرح دعوای حقوقی برای مطالبه وجه خواهد شد. این تفاوت، لزوم دقت مضاعف در تکمیل سفته را برای طرفین معامله گوشزد می کند تا از بروز ابهامات و طولانی شدن فرایند حقوقی جلوگیری شود.

طبق ماده ۳۰۸ قانون تجارت، سفته علاوه بر امضا یا مهر، باید دارای تاریخ، مبلغ به حروف و نام گیرنده وجه باشد تا اعتبار تجاری آن حفظ شود.

راهنمای گام به گام تکمیل سفته برای بدهی (با تاکید بر نمونه سفته پر شده)

پر کردن سفته برای بدهی، نیازمند دقت و آگاهی از نکات حقوقی است. مشاهده یک نمونه سفته پر شده می تواند راهنمای عملی و مؤثری باشد. فرض کنید یک سفته خام در اختیار دارید (همانند

تصویر A

). این برگه دارای بخش های مشخصی برای درج اطلاعات است. پس از آن، به نحوه تکمیل آن بر اساس یک

نمونه سفته پر شده

(مانند

تصویر B

) خواهیم پرداخت. با دقت به این نمونه و توضیحات زیر، می توانید سفته خود را به درستی تنظیم کنید.

گام اول: درج مبلغ سفته

مهم ترین بخش سفته، مبلغ آن است. این مبلغ باید هم به عدد و هم به حروف نوشته شود تا هیچ ابهامی در مورد آن باقی نماند. این کار از خط خوردگی و دستکاری احتمالی جلوگیری می کند. واحد پول در سفته های ایرانی «ریال» است و حتی اگر شما به تومان فکر می کنید، باید آن را به ریال تبدیل کرده و درج کنید. برای مثال، اگر بدهی شما 10 میلیون تومان است، باید آن را به صورت 100,000,000 ریال به عدد و «یکصد میلیون ریال» به حروف بنویسید.

نکته بسیار مهم: هر برگ سفته دارای یک مبلغ اسمی است که روی آن چاپ شده است (مثلاً سفته تا مبلغ یکصد میلیون ریال). مبلغی که شما در سفته درج می کنید، نباید از این مبلغ اسمی بیشتر باشد. اگر مبلغ بدهی شما بیشتر از سقف اسمی یک برگ سفته باشد، باید از چندین برگ سفته با مبالغ اسمی مناسب استفاده کنید یا سفته ای با مبلغ اسمی بالاتر تهیه نمایید. در

تصویر B

، مشاهده می شود که چگونه مبلغ به وضوح و با دقت در بخش مربوطه نوشته شده است.

گام دوم: تاریخ گذاری سفته (صدور و پرداخت)

سفته دارای دو تاریخ کلیدی است: تاریخ صدور و تاریخ پرداخت.

1. تاریخ صدور سفته: این تاریخ نشان دهنده زمان تنظیم و امضای سفته است. درج دقیق تاریخ صدور برای اعتبار تجاری سفته حیاتی است. اگر تاریخ صدور درج نشود، سفته اعتبار تجاری خود را از دست می دهد و به یک سند عادی تبدیل می شود که روند وصول آن متفاوت و پیچیده تر است. تاریخ صدور را باید به صورت کامل (روز، ماه، سال) و ترجیحاً با حروف فارسی بنویسید.
2. تاریخ پرداخت سفته: این تاریخ مشخص می کند که وجه سفته در چه زمانی باید پرداخت شود. مشخص کردن تاریخ پرداخت به نفع صادرکننده است، زیرا گیرنده نمی تواند پیش از آن تاریخ اقدام به مطالبه وجه کند. اگر تاریخ پرداخت را ذکر نکنید و سفته بدون تاریخ پرداخت باشد، از نظر حقوقی عندالمطالبه محسوب می شود، یعنی گیرنده هر زمان که بخواهد می تواند آن را مطالبه کند.

در سفته های ضمانت یا حسن انجام کار، معمولاً تاریخ پرداخت را خالی می گذارند و به جای آن در قسمت بابت… (که در ادامه توضیح داده می شود) عبارت بابت ضمانت حسن انجام کار یا بابت ضمانت بازپرداخت وام را درج می کنند. این کار نشان می دهد که تعهد پرداخت مشروط به عدم انجام کار یا عدم بازپرداخت وام است، نه صرفاً رسیدن یک تاریخ مشخص. نحوه درج این تاریخ ها در

تصویر B

قابل مشاهده است.

گام سوم: مشخصات گیرنده وجه

در این بخش باید نام و مشخصات دقیق کسی که قرار است وجه سفته را دریافت کند (بستانکار) را بنویسید. این شخص می تواند حقیقی (مانند آقای/خانم [نام و نام خانوادگی]) یا حقوقی (مانند شرکت [نام شرکت]) باشد.

اهمیت این بخش در این است که مشخص می کند چه کسی حق مطالبه وجه سفته را دارد. اگر این بخش را خالی بگذارید و سفته در وجه حامل تلقی شود، هر شخصی که سفته را در دست داشته باشد، می تواند برای وصول آن اقدام کند که این امر خطرات جدی را به همراه دارد. به همین دلیل، همیشه توصیه می شود نام گیرنده وجه را به دقت و به صورت کامل درج کنید.

تصویر B

چگونگی ثبت نام گیرنده را نشان می دهد.

گام چهارم: امضا یا مهر صادرکننده

امضا یا مهر صادرکننده سفته، حیاتی ترین بخش آن است. بدون امضا یا مهر، سفته هیچ اعتبار حقوقی ندارد، نه به عنوان یک سند تجاری و نه حتی به عنوان یک سند عادی. امضا نشان دهنده تأیید و تعهد صادرکننده نسبت به مفاد سفته است.

گاهی ممکن است به جای امضا از اثر انگشت استفاده شود. این نیز می تواند اعتبار داشته باشد، اما برای اطمینان بیشتر، توصیه می شود حتماً امضا یا مهر (برای اشخاص حقوقی) درج شود. محل امضا معمولاً در پایین برگ سفته و در سمت چپ یا راست مشخص شده است. در

تصویر B

، محل صحیح امضا با یک امضای فرضی مشخص شده است.

گام پنجم: درج علت صدور سفته (بابت…)

اگرچه درج علت صدور سفته (مثلاً بابت تضمین بازپرداخت بدهی) از الزامات ماده 308 قانون تجارت نیست، اما انجام آن به شدت توصیه می شود. نوشتن دلیل صدور سفته، به خصوص در پشت آن یا در قسمتی مشخص از روی سفته، می تواند از ابهامات و سوءتفاهم های آینده جلوگیری کند و ماهیت دقیق بدهی را روشن سازد.

برای مثال، می توانید بنویسید: بابت تضمین بازپرداخت بدهی آقای/خانم [نام بدهکار] به مبلغ [مبلغ بدهی اصلی] در تاریخ [تاریخ سررسید بدهی]. این عبارت به شفافیت سند کمک شایانی می کند. در

تصویر B

، قسمتی برای نوشتن این توضیحات در نظر گرفته شده است که می تواند پشت سفته نیز باشد.

سایر بخش ها و نکات تکمیلی

1. محل پرداخت: معمولاً نیازی به درج محل پرداخت در سفته نیست، زیرا قانون تجارت آن را از الزامات اساسی ندانسته است.
2. خط خوردگی و اصلاح اشتباهات: اگر در هنگام پر کردن سفته دچار اشتباه شدید، نباید آن را پاک کنید یا از لاک غلط گیر استفاده نمایید. بهترین روش این است که روی قسمت اشتباه خط بزنید (به گونه ای که همچنان خوانا باشد)، سپس اطلاعات صحیح را در کنار آن بنویسید و هر دو طرف معامله آن را امضا یا امضا و مهر کنند. برخی توصیه می کنند اطلاعات صحیح را در پشت سفته درج کرده و به آن ارجاع دهند و آن را امضا کنند.

تکمیل دقیق تمامی این مراحل، تضمین کننده اعتبار سفته و سهولت در فرایند مطالبه آن خواهد بود.

اشتباهات رایج و نکات حقوقی حیاتی در پر کردن سفته بدهی

با وجود سادگی ظاهری سفته، تکمیل آن پر از دام ها و اشتباهات رایجی است که می تواند اعتبار آن را تضعیف کرده یا روند وصول را دشوار سازد. شناسایی این اشتباهات و رعایت نکات حقوقی مربوطه، برای هر دو طرف معامله حیاتی است.

خالی گذاشتن بخش ها و پیامدهای آن

یکی از بزرگترین اشتباهات، خالی گذاشتن بخش های مهم سفته است. به عنوان مثال:

• مبلغ سفته: اگر مبلغ سفته (به عدد یا حروف) درج نشود، سفته اعتبار تجاری نخواهد داشت و در صورت بروز اختلاف، گیرنده ممکن است بتواند هر مبلغی را در آن وارد کرده و ادعای طلب کند، هرچند اثبات آن دشوار است و به سند عادی تبدیل می شود.
• نام گیرنده وجه: همان طور که قبلاً ذکر شد، خالی گذاشتن این بخش باعث می شود سفته در وجه حامل تلقی شود و این موضوع خطرات بسیاری برای صادرکننده دارد.
• امضا یا مهر: بدون امضا یا مهر صادرکننده، سفته از اساس فاقد اعتبار است و هیچ ارزش حقوقی نخواهد داشت.

تنها استثنا در مورد تاریخ پرداخت است که در سفته های ضمانتی می توان آن را خالی گذاشت.

مفهوم ظهرنویسی (پشت نویسی) و تفاوت با ضمانت

ظهرنویسی به معنای انتقال سفته از طریق امضای پشت آن است. وقتی سفته ظهرنویسی می شود، ظهرنویس (امضاکننده پشت سفته) مسئولیت تضامنی در قبال پرداخت وجه سفته پیدا می کند. یعنی اگر صادرکننده اصلی پرداخت نکرد، گیرنده می تواند از ظهرنویس مطالبه وجه کند.

اما ضمانت در سفته، به معنای تعهد شخص ثالث به پرداخت وجه سفته در صورت عدم توانایی صادرکننده است. برای اینکه امضای پشت سفته به عنوان ضمانت تلقی شود، باید به صراحت قید شود که امضا بابت ضمانت است. اگر این عبارت ذکر نشود، امضا صرفاً ظهرنویسی و انتقال سفته تلقی خواهد شد و شخص مسئولیت انتقال دهنده را خواهد داشت، نه ضامن.

سفته های بدون تاریخ و اعتبار آنها

اگر تاریخ صدور سفته درج نشود، سفته اعتبار تجاری خود را از دست می دهد و به سند عادی تبدیل می شود. اما اگر تاریخ پرداخت درج نشود، همان طور که اشاره شد، سفته عندالمطالبه محسوب می شود. در این حالت، گیرنده می تواند هر زمان که بخواهد برای مطالبه وجه اقدام کند و باید ظرف یک سال از تاریخ صدور، سفته را مطالبه و در صورت عدم پرداخت، واخواست کند.

بنابراین، خالی گذاشتن تاریخ ها (به خصوص تاریخ صدور) ریسک های حقوقی جدی برای طرفین به همراه دارد.

اهمیت رسید دریافت سفته

یکی از نکات مهمی که اغلب نادیده گرفته می شود، دریافت رسید پس از تحویل سفته است. چه سفته را صادر کرده اید و به گیرنده داده اید، و چه وجه سفته را پرداخت کرده اید و آن را از گیرنده بازپس گرفته اید، همیشه باید یک رسید کتبی و امضا شده از طرف مقابل دریافت کنید. این رسید مدرکی است بر تحویل سفته یا تسویه حساب و می تواند در آینده از بسیاری از مشکلات جلوگیری کند.

کلماتی که نباید در سفته استفاده شود

استفاده از برخی عبارات و کلمات در سفته می تواند ماهیت تجاری آن را تغییر داده و آن را به یک سند عادی تبدیل کند یا حتی بی اعتبار سازد. به عنوان مثال، استفاده از کلماتی مانند قرض الحسنه یا بابت ضمانت غیرمدیریتی ممکن است ابهام ایجاد کند. هر عبارتی که جنبه شرطی به پرداخت بدهد و آن را از ماهیت بدون قید و شرط سند تجاری خارج کند، می تواند مشکل ساز باشد. توصیه می شود تا حد امکان، متن سفته را ساده و مطابق با فرم های استاندارد نگه دارید و توضیحات اضافی را در یک قرارداد جداگانه یا در پشت سفته با ذکر بابت… به صورت واضح بیاورید.

تجاوز مبلغ نوشته شده از مبلغ اسمی سفته

اگر مبلغی که در سفته درج می شود (به عدد و حروف) از مبلغ اسمی چاپ شده روی برگ سفته بیشتر باشد، اعتبار سفته از بین نمی رود. در این حالت، سفته تا سقف مبلغ اسمی خود معتبر خواهد بود و اضافه مبلغ، قابل مطالبه از طریق آن سفته نخواهد بود. به عنوان مثال، اگر روی سفته ای تا مبلغ 50 میلیون ریال چاپ شده باشد و شما در آن 60 میلیون ریال بنویسید، سفته تا 50 میلیون ریال اعتبار دارد. اما برای جلوگیری از هرگونه ابهام و اختلاف، بهتر است همیشه مبلغ نوشته شده کمتر یا مساوی با مبلغ اسمی سفته باشد.

همواره توصیه می شود پس از تحویل سفته یا تسویه وجه آن، رسید کتبی و امضا شده از طرف مقابل دریافت شود تا از بروز هرگونه ادعای احتمالی در آینده جلوگیری گردد.

واخواست سفته: نحوه مطالبه قانونی و مهلت های آن

واخواست (یا اعتراض عدم تادیه) یک اقدام حقوقی ضروری است که بستانکار سفته باید در صورت عدم پرداخت وجه سفته در سررسید، آن را انجام دهد تا بتواند از امتیازات قانونی سفته به عنوان سند تجاری بهره مند شود. بدون واخواست در مهلت قانونی، سفته از جنبه تجاری خود خارج شده و به یک سند عادی تبدیل می شود که این امر، دشواری هایی در مسیر وصول وجه آن ایجاد می کند.

واخواست چیست و چرا ضروری است؟

واخواست سندی رسمی است که توسط اداره واخواست دادگستری صادر می شود و به صادرکننده سفته اطلاع می دهد که وجه سفته در سررسید پرداخت نشده و بستانکار قصد مطالبه قانونی آن را دارد. هدف اصلی واخواست، اثبات عدم پرداخت وجه سفته در سررسید و حفظ حقوق تجاری بستانکار است. واخواست به نوعی یک اخطار رسمی به بدهکار محسوب می شود.

مراحل و مهلت های قانونی برای واخواست

برای واخواست سفته، بستانکار باید ظرف 10 روز از تاریخ سررسید سفته، به اداره واخواست دادگستری مراجعه و فرم واخواست را تکمیل کند. پس از تکمیل و پرداخت هزینه های مربوطه، اداره واخواست سندی را صادر و به بدهکار ابلاغ می کند. این 10 روز، یک مهلت قاطع و بسیار مهم است.

پس از انجام واخواست در مهلت مقرر، بستانکار می تواند ظرف مدت یک سال از تاریخ واخواست، با تقدیم دادخواست به دادگاه، برای مطالبه وجه سفته اقدام کند. اگر سفته عندالمطالبه باشد (یعنی تاریخ پرداخت ندارد)، مهلت واخواست و مطالبه ظرف یک سال از تاریخ صدور سفته است.

آثار عدم واخواست سفته در مهلت قانونی

اگر بستانکار در مهلت 10 روزه قانونی اقدام به واخواست سفته نکند، سفته اعتبار تجاری خود را از دست می دهد. این به معنای از دست دادن برخی از امتیازات مهم حقوقی است، از جمله:

• از دست دادن حق رجوع به ظهرنویسان و ضامنین (در صورت وجود)
• از دست دادن حق تقاضای تأمین خواسته بدون تودیع خسارت احتمالی
• از بین رفتن برخی از مزایای دادرسی سریع تر که برای اسناد تجاری پیش بینی شده است.

در این صورت، سفته به یک سند عادی تبدیل می شود و بستانکار تنها می تواند به عنوان یک طلب عادی و از طریق دعوای مدنی در دادگاه، وجه آن را مطالبه کند که این روند ممکن است طولانی تر و پیچیده تر باشد. بنابراین، برای حفظ تمامی حقوق ناشی از سفته به عنوان یک سند تجاری، انجام واخواست در مهلت قانونی امری ضروری و حیاتی است.

بسیاری از افراد به دلیل عدم آگاهی از این مهلت ها، پس از عدم پرداخت وجه سفته، اقدام به واخواست نمی کنند و در نتیجه در مراحل بعدی برای وصول طلب خود دچار مشکلات جدی می شوند. مشاهده شده است که برخی از بدهکاران با سوءاستفاده از همین ناآگاهی، سعی می کنند مهلت 10 روزه را بگذرانند تا سفته از اعتبار تجاری خود ساقط شود. از این رو، آگاهی از این جزئیات برای هر دو طرف معامله، به ویژه بستانکار، اهمیت فراوانی دارد.

جمع بندی: اطمینان و آرامش با سفته ای که درست پر شده است

در مجموع، سفته همچنان یکی از ابزارهای مطمئن و پرکاربرد در دنیای معاملات و تضمین بدهی ها به شمار می رود. اما همان طور که تجربه نیز نشان داده است، اعتبار و کارایی این سند به شدت به نحوه تکمیل صحیح آن وابسته است. رعایت نکات ریز حقوقی، از درج دقیق مبلغ و تاریخ ها گرفته تا نام گیرنده و امضای صادرکننده، نه تنها از بروز مشکلات حقوقی و قضایی جلوگیری می کند، بلکه به هر دو طرف معامله آرامش خاطر می بخشد.

ناآگاهی از مقررات و اشتباهات رایج، می تواند یک سفته معتبر را به سندی بی ارزش تبدیل کرده یا حداقل، مسیر وصول آن را به شدت پرپیچ وخم سازد. چه برای تضمین یک بدهی شخصی، چه برای ضمانت یک وام یا حتی حسن انجام کار در یک قرارداد تجاری، دقت در پر کردن سفته از اهمیت ویژه ای برخوردار است. همواره توصیه می شود در مواردی که ابهام یا پیچیدگی حقوقی وجود دارد، پیش از اقدام به تکمیل سفته، با یک متخصص حقوقی یا وکیل مشورت شود. این کار نه تنها از هدر رفتن زمان و منابع جلوگیری می کند، بلکه اطمینان می دهد که حقوق تمامی طرفین معامله به درستی حفظ و رعایت شده است. با دانش کافی و رعایت اصول نگارش، سفته می تواند همچنان ابزاری قابل اعتماد برای محکم کردن تعهدات مالی باشد و به جریان روان تر فعالیت های اقتصادی کمک کند.