درخواست کشورهای عربی حاشیه خلیج فارس از دولت بایدن برای جلوگیری از حملات اسرائیل به زیرساخت های ایران نشان دهنده نگرانی آنها از تلافی جویی ایران و ضعف واکنش های آمریکا به تهدیدات منطقه ای است. این وضعیت باعث شده که کشورهای عربی به دنبال تقویت همکاری های امنیتی با قدرت های دیگر مانند چین باشند و اعتماد خود به حمایت های نظامی آمریکا را کاهش دهند.
به گزارش مجله خانواده فرارو به نقل از نشریه نشنال اینترست نوشت قبل از آغاز حمله اسرائیل به ایران جمهوری اسلامی ایران به دنبال شرکای غیرمنتظره ای بود که شامل کشورهای عربی سنی مذهب خلیج فارس می شدند. ایران به متحدان آمریکا در منطقه و اردن هشدار داد که هر گونه همکاری در تسهیل حملات اسرائیل اقدامی جنگی تلقی خواهد شد. هدف ایران از این هشدارها این بود که این کشورها با استفاده از نفوذ خود در واشنگتن از شدت واکنش اسرائیل بکاهند.
این راهبرد اثربخش بود؛ اسرائیل دامنه حملات خود به ایران را محدود ساخت و بنا به درخواست کشورهای عربی از توسل به حریم هوایی کشورهای عربی حاشیه خلیج فارس و اردن خودداری کرد. درخواست کشورهای همسایه از دولت بایدن و کنگره برای جلوگیری از حملات فراگیر اسرائیل به زیرساخت های نفتی و هسته ای ایران به خوبی چالش های عمیق آمریکا در حفظ امنیت و حمایت از کشورهای عربی را نمایان می سازد.
ترس کشورهای عربی حاشیه خلیج فارس از اقدامات تلافی جویانه ایران در پی همکاری با آمریکا و اسرائیل موضوعی تازه نیست. پس از حملات به نیروهای آمریکا در عراق سوریه و اردن امارات متحده عربی محدودیت هایی در استفاده آمریکا از پایگاه های نظامی خود برای حمله به نیروهای مقاومت ایران اعمال کرد؛ حتی علیه گروه هایی که پیش تر امارات را هدف قرار داده بودند. همچنین پس از حمله موشکی بالستیک ایران به اسرائیل در ماه آوریل گزارش هایی منتشر شد که کشورهای عربی خلیج فارس نسبت به استفاده از پایگاه های آمریکایی برای حمله به ایران هشدار داده و حتی برای جلوگیری از پرواز جنگنده های آمریکایی بر فراز حریم هوایی خود تلاش کرده اند.
با وجود استقرار بیش از ۶۰۰۰ نیروی آمریکایی در امارات و عربستان سعودی کشورهای عربی حاشیه خلیج فارس بار دیگر به واشنگتن اعلام کرده اند که اجازه نخواهند داد از پایگاه هایشان برای حملات تهاجمی علیه ایران استفاده شود. شرکای آمریکا در خلیج فارس همواره با چالش حفظ توازن میان اتکا به حمایت نظامی ایالات متحده و مدیریت تهدیدات خارجی و داخلی ناشی از این اتحاد مواجه بوده اند.
در سال ۲۰۰۳ در پی اعتراضات داخلی به جنگ عراق عربستان سعودی از واشنگتن درخواست کرد تا عملیات هوایی منطقه ای خود را به قطر منتقل کند؛ در نتیجه فرماندهی مرکزی ایالات متحده این خواسته را عملی کرد. اکنون پس از حمله تلافی جویانه اسرائیل به ایران با تأیید آمریکا وزارت خارجه عربستان این اقدام را به عنوان «نقض حاکمیت ایران» محکوم کرده است.
خاطره عدم واکنش دولت ترامپ به حملات گسترده نیروهای مقاومت همچنان در ذهن رهبران عربستان و امارات برجای مانده است. حتی پیش از حوادث هفتم اکتبر امارات متحده عربی از نبود واکنش قاطع دولت بایدن به رفتار ایران در تنگه هرمز انتقاد کرد با اینکه دو کشور توافق نامه همکاری دفاعی امضا کرده بودند. ناتوانی آمریکا در واکنشی قاطع به تهدیدات رهبران سعودی و اماراتی را بر آن داشته تا برای تأمین امنیت خود به منابع دیگری روی آورند و حتی به تعامل مستقیم با ایران بپردازند.
در سال گذشته امارات و چین مانورهای مشترک هوایی برگزار کردند و بر گسترش همکاری های امنیتی تأکید کردند. پس از سفر شی جینپینگ رئیس جمهور چین به عربستان و با میانجی گری چین روابط ایران و عربستان نیز به سمت عادی سازی پیش رفت و توافقی به دست آمد که بر «احترام به حاکمیت کشورها» تأکید می کند—تعهدی که به نوعی عدم تهاجم نظامی علیه یکدیگر را تضمین می کند.
در حال حاضر عربستان سعودی و امارات تلاش دارند تا ایران را نسبت به بی طرفی خود در مناقشه میان ایران و اسرائیل مطمئن کنند. رهبران کشورهای عربی خلیج فارس به خوبی واقف اند که سیاست های موازنه بخشی آنها در نهایت سپر مؤثری نخواهد بود. با این حال گزینه های محدودی در دست دارند و امارات عربستان و اردن در مواقع بحرانی اعتماد چندانی به حمایت آمریکا ندارند. آنها تردید دارند که واشنگتن بتواند به درستی به تهدیدات علیه منافعشان پاسخ دهد.
برخی از شرکای آمریکا در خاورمیانه حتی در واشنگتن به نفع ایران لابی کرده و گزینه های نظامی آمریکا را در برابر دشمنی مشترک محدود ساخته اند.
تمایل کشورهای عربی حاشیه خلیج فارس به هم سویی با مواضع تهران نتیجه خلأ رهبری و ضعف مدیریتی واشنگتن در منطقه است. دولت های متوالی آمریکا طی سال های اخیر نتوانسته اند از کشورهای کلیدی که حفظ تعادل قدرت در خاورمیانه به آنها وابسته است حمایت مؤثری به عمل آورند. این مسئله تعهد واشنگتن به امنیت عربستان امارات و اردن را با چالش های جدی مواجه کرده است.
انتهای پیام