اگر دندان شما به گرما و سرما حساس باشد باعث خواهد شد که یک سری کارها و خوردن تعدادی از غذاها برای شما با مشکل همراه باشد. حساسیت دندان به سرما و گرما، کارهای روزمره مانند مسواک زدن دندان‌ها با آب سرد را نیز مشکل خواهد کرد. اگر دندان شما به گرما حساس باشد، نوشیدن یک فنجان قهوه‌ی داغ هم آزارتان خواهد داد و اگر دندانتان به سرما حساس باشد، لذت خوردن بستنی به ناراحتی تبدیل خواهد شد. حساسیت دندان یا حساس بودن دندان به غذاها و نوشیدنی‌های سرد و گرم مشکل ساده‌ای نیست، چون نه گرما و نه سرما برایتان خوب نخواهد بود. در این مقاله، علائم حساسیت دندان به سرما و گرما و روش‌های درمان آن توضیح داده خواهد شد.
علائم حساسیت دندان به سرما و گرما
علائمی وجود دارند که نشان می‌دهند دندان شما به سرما حساس است و یا به گرما و دمای بالا حساسیت دارد. موارد زیر علائم حساسیت دندان هستند:
- حس نکردن مزه‌ها یا تغییر در مزه‌ها
- قرمزی، چرک
- تورم یا تحلیل لثه‌ها
- صدا دادن دهان در زمان باز یا بسته کردن دهان یا عدم توانایی باز کردن دهان
- درد فک یا درد عضلانی در صورت
- درد سینوس
دلایل حساس شدن دندان به سرما و گرما کدامند؟
اگر دچار حساسیت دندان باشید، احتمالاً می‌پرسید: «چرا دندان‌های من به سرما و گرما حساسیت دارند؟» بیایید ببینیم چرا دندانتان حساس شده است، چرا دندانتان به غذاها و نوشیدنی‌های داغ حساسیت دارد، چرا دندانتان به نوشیدنی‌ها و غذاهای یخ حساسیت دارد و معنای دقیق حساسیت دندان در این بخش چیست.
سطحی‌ترین لایه‌ی دندان مینای دندان نام دارد. این مینا از دندان‌ها و تاج‌های دندان‌های شما (قسمتی که بالای خط لثه قرار دارد) محافظت میکند. در صورت داشتن دندان‌های سالم، مینای دندان متراکم‌ترین ماده در بدن است. با این حال مینای دندان تنها ماده‌ی محافظ دندان نیست.
لایه‌ی سمنتوم هم روی ریشه‌ی دندان‌ها قرار دارد تا از آنها محافظت کند. ریشه‌ی دندان در زیر خط لثه قرار دارد. سمنتوم، یعنی لایه‌ی بیرونی ریشه، از ریشه‌های دندان‌ها محافظت میکند. با این حال این لایه‌ی سمنتوم نرم‌تر (کم تراکم‌تر) از مینای دندان است؛ در نتیجه وقتی که لایه‌ی سمنتوم به دلیل عقب رفتن لثه/جینجیوال در معرض عوامل بیرونی قرار گیرد، دماهای بالا و پایین میتوانند عصب‌ها را آزرده کرده و باعث درد شوند که این امر دندان‌ها را به دماهای سرد و گرم حساس خواهد کرد و این حالت حساسیت دندان نامیده میشود.
اگر احساس میکنید که دندانتان به گرما یا سرما حساس است، در این بخش میتوانید دلیل حساسیت دندانتان به گرما و سرما را بررسی و مشخص کنید. دلایل حساس شدن دندان به گرما و سرما عبارتند از:
پوسیدگی دندان
مشکلاتی مانند پوسیدگی دندان میتوانند دلیل حساسیت دندان به گرما و سرما باشند، زیرا باعث از بین رفتن لایه‌ی محافظ شده و عاج دندان یا همان دنتین (بافت زیر مینای دندان) را نیز در معرض عوامل بیرونی قرار خواهند داد. وقتی که دندان‌ها محافظی نداشته باشند، دماهای بالا یا پایین باعث درد عصب شده و دندان‌ها به گرما و سرما حساس خواهند شد.
بیرون بودن سطح ریشه
تحلیل لثه، که با افزایش سن متداول است، میتواند روی سمنتوم (لایه‌ی محافظ ریشه‌های دندان‌ها) تأثیر بگذارد و باعث شود که ریشه‌های دندان‌ها بدون محافظ بمانند و بیرون باشند و در نتیجه باعث حساسیت دندان به گرما، حساسیت دندان به سرما و درد شود.
شکسته شدن پرکننده‌های دندان
حساسیت دندان بعد از درمان‌هایی مانند: ، ، تاج دندان و … رایج است. اگر احساس میکنید که بعد از تاج گذاشتن برای دندان دچار حساسیت دندان شده‌اید و یا ، این موارد نیز طبیعی هستند. این حساسیت‌ها متداول هستند و به صورت شوک‌های ناگهانی سرما یا گرما در دهان بوده و بعد از چند روز برطرف میشوند. فقط باید محتاط بوده و مراقب بروز درد در این چند روز باشید تا حساسیت دندان را به حداقل برسانید. با این حال اگر دندانتان به خاطر شکسته شدن پرکننده‌ی دندان یا ترک خوردن پرکننده در معرض عوامل بیرونی قرار گرفت، توصیه میشود که برای جلوگیری از آسیب‌های بیشتر به متخصص مراجعه کنید.
بیماری لثه
علاوه بر تحلیل لثه، تشکیل پلاک و تارتار میتواند روی لثه‌ها تأثیر گذاشته و باعث بیماری‌های لثه شود، لایه‌ی محافظ دندان را بشکند و ریشه‌های دندان‌ها بدون محافظ شوند و بیرون باشند و نمایان شوند. این امر یکی از دلایل حساس شدن دندان به سرما و گرما است. در چنین مواردی، اگر مشکل درمان نشود، حساسیت دندان میتواند باعث پوسیدگی دندان و مشکلات جدی دیگر شود.
فرسایش مینای دندان
زیر مینای دندان و سمنتوم، دنتین (عاج دندان) قرار دارد. دنتین لایه‌ی داخلی دندان است که تراکم آن نسبت به مینای دندان و سمنتوم کمتر است. لایه‌ی دنتین توبول‌های میکروسکوپی (لوله‌های کوچک عمیق) دارد. وقتی که دنتین لایه‌ی محافظ مینای دندان یا سمنتوم را از دست بدهد، این توبول‌ها باعث میشوند که گرما و سرما به عصب‌ها و سلول‌های داخل دندان برسد. نتیجه‌ی این امر هایپرسنسیتیویتی یا حساسیت شدید دندان به سرما و گرما خواهد بود.
شکستگی ساختارهای دندان
اگر ، وقتی که با آن چیزی را گاز بگیرید، عصب آزرده میشود. این امر به دلیل تکان خوردن ساختار شکسته‌ی دندان است. اگر قسمتی از دندان به خاطر شکستگی از آن جدا شده باشد، عصب مانند قبل محافظت نمی‌شود و میتواند آزرده شود. این امر نیز میتواند دلیل حساسیت دندان به سرما و گرما باشد.
مسواک زدن با فشار زیاد
اگر دندان‌هایتان را با فشار زیاد مسواک می‌زنید، از دهانشویه به مقدار زیاد و به دفعات زیاد استفاده میکنید تا دندان‌های مروارید مانند و لبخندی درخشان‌تر داشته باشید، مراقب باشید، زیرا این کارها باعث تأثیر بر مینای دندان و لایه‌های محافظ دیگر دندان خواهد شد و دندان را در معرض عوامل بیرونی قرار خواهد داد که حساسیت دندان به گرما و سرما و بدتر از آن باعث آسیب‌های جدی خواهد شد.
دندان قروچه
دندان قروچه و فشار دادن دندان‌ها روی هم، میتوانند به مرور زمان باعث فرسایش مینای دندان شوند که این امر باعث نمایان شدن لایه‌های محافظ دیگر مانند دنتین خواهد شد و با درد عصب و حساسیت دندان همراه خواهد بود. توصیه میشود که از گارد دهان استفاده شود و مشکلات اصلی که باعث دندان قروچه و فشردن دندان‌ها به هم میشوند درمان شوند تا از حساس شدن دندان و مشکلات دیگری که در پی آن ایجاد خواهد شد جلوگیری شود.
استفاده از محصولات قوی
عوامل خارجی که میتوانند باعث حساسیت دندان به سرما شوند عبارتند از: مسواک زدن دندان با فشار زیاد، استفاده‌ی بیش از حد از محصولات سفید کننده‌ی دندان و اسیدهای غذاها و نوشیدنی‌ها مانند شراب، قهوه و گوجه‌فرنگی که می‌توان باعث فرسایش غیرقابل برگشت مینای دندان شوند.
عوامل بروز درد در دندان‌های حساس به سرما و گرما
اگر دندان‌هایتان حساس شده باشند، عوامل زیر ممکن است باعث آسیب ریشه، عصب‌های دندان‌ها و بروز درد شوند. عوامل بروز درد در دندان‌های حساس به سرما و علائمی که نشان می‌دهند دچار حساسیت دندان به گرما هستید در زیر آمده است:
- غذاها و نوشیدنی‌های داغ یا یخ
- شرینی‌ها، غذاها و نوشیدنی‌های شیرین
- خوردن غذای ترش
- غذاها و نوشیدنی‌های اسیدی
- هوای سرد
- مسواک زدن دندان
چه وقت باید به دندانپزشک جهت درمان حساسیت دندان به سرما و گرما مراجعه کنید؟
اگر دندان بیش از 4 الی 5 روز حساسیت شدید داشته باشد و هم به گرما و هم به سرما حساس باشد، باید به دندانپزشک مراجعه کنید. حساسیت دندان میتواند نشانه‌ی پوسیدگی یا عفونت پالپ دندان باشد. به دندانپزشک بگویید که زمان شروع درد کی بوده و اگر کاری، مانند کمپرس گرم، باعث بهبود درد میشود نیز به وی اطلاع دهید.
اگر تشخیص داده شد که حساسیت دندان دارید، دندانپزشک میتواند درمان‌هایی مانند درمان در مطب (استفاده از عامل ضد حساسیت با روکش محافظ برای دندان) یا محصولات مورد استفاده در منزل برای استفاده‌ی شخصی را پیشنهاد دهد. اگر حساسیت دندان شما شدید و مداوم باشد و یا اگر با راه‌های دیگر درمان نشود، ممکن است دندان‌پزشکتان را پیشنهاد دهد.
درمان حساسیت دندان به سرما و گرما
حساسیت دندان را می‌توان در جلسات معاینه یا تمیز کردن معمولی دندان تشخیص داد. اگر علائم شدید دارید یا درد مرتباً به سراغتان میآید، دلایل/مشکلات دیگر مانند: شکستگی پرکننده‌ها، بیماری‌های لثه و پوسیدگی نیز بررسی خواهند شد. اگر می‌خواهید بدانید که چگونه میتوانید حساسیت دندان را برطرف کنید، دندانپزشکان راه‌های مختلفی را در این بخش ارائه کرده‌اند. بسته به دلیل، نوع و علائم، درمان مناسب برای حساسیت دندان به شما پیشنهاد داده خواهد شد. در زیر به درمان‌های حساسیت دندان اشاره شده است:
خمیردندان ضدحساسیت/مخصوص دندان‌های حساس
خمیر دندان ضد حساسیت یا خمیر دندان مخصوص دندان‌های حساس ترکیباتی دارد که باعث مسدود شدن مسیر انتقال حس از سطح دندان به عصب میشود. با این حال، این درمان روشی فوری نیست. اگر طبق تجویز پزشک از خمیر دندان مخصوص دندان‌های حساس برای درمان استفاده میکنید، 3 تا 4 هفته طول میکشد تا شاهد کم شدن حساسیت باشید. همچنین توصیه خواهد شد که از دهانشویه‌های فاقد الکل استفاده کنید، چون برای دندان‌های حساس مناسب‌تر هستند.
ژل فلوراید
یا عوامل ضدحساسیت تجویزی نیز راه‌های ایمن و راحت دیگری برای درمان حساسیت دندان هستند. استفاده از ژل فلوراید کاری تخصصی است و در مطب انجام میشود تا مینای دندان تقویت، انتقال حساسیت کم و از دندان محافظت شود.
عصب‌کشی
اگر حساسیت دندان به سرما و گرما شدید بوده و ادامه داشته باشد و تشخیص داده شود که غیرقابل بازگشت است، برای درمان این مشکل از درمان عصب‌کشی استفاده خواهد شد.
تاج دندان
وقتی که قسمت زیادی از دندان به خاطر پوسیدگی یا شکستگس از بین رفته باشد، از تاج دندان استفاده خواهد شد. همچنین تاج دندان روی دندانی که ترک دارد و علائم دیگری ندارد نیز قرار داده خواهد شد تا قسمت‌های شکسته‌ی آن تکان نخورد.
درمان‌های خانگی
درمان‌های متعددی هستند که میتوانید در منزل از آنها کمک بگیرید و عبارتند از:
اجتناب از مصرف غذاهای یخ و اسیدی
اگر دندانتان به سرما حساس است، از گاز زدن خوراکی‌های یخ اجتناب کنید، مثلاً به جای گاز زدن بستنی آن را لیس بزنید.
استفاده از مسواک نرم
علاوه بر این، اگر دندانتان به سرما حساس است، حتماً از مسواکی با فرچه‌ی نرم استفاده کنید. مسواک نرم میتواند آسیب به لثه که باعث حساسیت دندان میشود را کاهش دهد. از نخ دندان نرم هم استفاده کنید.
پیشگیری از حساسیت دندان
در اکثر موارد بهداشت نامناسب دهان و دندان دلیل حساسیت دندان‌ها به سرما و گرما است. اگر پلاک‌ها دائماً و به درستی از بین نروند، باعث پوسیدگی دندان و یا تحلیل لثه خواهند شد. باید عادات بهداشت دهان و دندان خوبی داشته باشید و مرتباً به دندانپزشک مراجعه کنید تا از حساسیت دندان به سرما و گرما جلوگیری شود.
سؤالات متداول
چرا دندانم ناگهان به سرما حساس میشود؟
حساسیت دندان به گرما و سرما زمانی بروز پیدا میکند که لایه‌ی محافظ دندان، مینای دندان، فرسوده شود. مینای دندان، روی دندان را در بالای خط لثه می‌پوشاند. از بین رفتن مینای دندان باعث میشود دنتین، که لایهای حساس زیر مینای دندان است، نمایان شده و گرما و سرما، عصب را تحریک خواهد کرد.
آیا حساسیت به گرما و سرما به معنای نیاز به عصب‌کشی است؟
دندان‌هایی که نیازمند عصب‌کشی هستند اغلب باعث تورم میشوند. حساسیت دندان که با عنوان حساسیت زیاد دنتین شناخته میشود، میتواند دلایل مختلفی داشته باشد. با این حال حساسیت به سرما و گرما که به تازگی شروع شده باشد، میتواند تنها نشانه‌ی نیاز به عصب‌کشی باشد.
آیا حساسیت دندان به گرما و سرما برطرف خواهد شد؟
احتمال اینکه حساسیت دندان خودبه‌خود برطرف شود کم است؛ اگر دندانتان به گرما و سرما حساس شده است، بهتر است که به دندانپزشک مراجعه کنید تا سلامت دهان و دندانتان بررسی شود. این مشکل را نادیده نگیرید و انتظار نداشته باشید که خودبه‌خود برطرف شود. دندانپزشک میتواند دلیل حساسیت دندانتان را تشخیص داده و درمان مناسب را پیشنهاد دهد.
آیا حساسیت به سرما به معنای پوسیدگی است؟
پوسیدگی و خرابی دندان که در مراحل اولیه باشد، دردناک نیست. با پیشرفت پوسیدگی، ممکن است درد مداوم یا دردهای شدید گاه به گاه داشته باشید که ظاهراً دلیل مشخصی ندارند. حساسیت به غذاها و نوشیدنی‌های داغ، یخ و شیرین از علائم متداول این مشکل است.
آیا بیش از حد مسواک زدن میتواند باعث حساسیت دندان شود؟
بله. محکم مسواک زدن یا مسواک زدن به دفعات زیاد میتواند باعث تحلیل لثه و یا فرسایش مینای دندان شود که به مرور زمان لایه‌ی داخلی دندان به نام دنتین (عاج دندان) را در معرض عوامل بیرونی قرار داده و باعث حساسیت دندان خواهد شد. روزی دوبار دندان‌هایتان را با مسواکی که فرچه‌ی نرمی دارد مسواک بزنید.
آیا پراکسید برای حساس بودن دندان به گرما و سرما مفید است؟
میتوانید از پراکسید به عنوان دهانشویه استفاده کنید تا لثه‌هایتان درمان شده و از التهاب جلوگیری شود. برای استفاده از هیدروژن پراکسید به عنوان دهانشویه: 2 فنجان هیدروژن پراکسید 3% را با همین میزان آب گرم مخلوط کنید. محلول را 30 ثانیه در دهان بچرخانید. حساسیت دندان یک مشکل شایع دندانی است که اشاره به تجربه ناخوشایند تیر کشیدن دندان و یا درد دندان حین خوردن و آشامیدن مواد سرد و گرم یا اسیدی دارد. این مشکل می تواند نشان دهنده تحلیل مینای دندان و در معرض قرار گرفتن دنتین یا عاج دندان باشد یا اینکه نشانه ای از تحلیل لثه و بیرون زدن ریشه دندان باشد. این مشکل بیشتر در افراد بین 20 تا 40 ساله دیده می شود.
با کلیک روی لینک زیر بهترین متخصص ایمپلنت در رشت را پیدا کنید.
چه عواملی باعث ایجاد دندان های حساس می شود؟
موارد زیر همگی در حساس شدن دندان ها نقش پررنگی دارن:
بیش از حد مسواک زدن
بیش از حد مسواک زدن از 2 جهت باعث ایجاد دندان حساس می شود. یکی اینکه باعث تحلیل مینای دندان شده و دوم باعث تحلیل لثه و نمایان شدن ریشه دندان می شود.
فرسایش دندان
مینای دندان سخت ترین بافت در بدن است و از دندان محافظت می کند. اگر این لایه آسیب ببیند و ضخامت آن کاسته شود با حساسیت متوسط تا شدید دندان مواجه می شوید.
تحلیل لثه
با عقب نشینی یا به اصطلاح تحلیل لثه ریشه دندان ها نمایان می شود. اگر لثه که محافظ ریشه است عقب برود شما با حساسیت دندان روبرو خواهید شد.
بیماری لثه
تجمع پلاک یا تارتار می تواند باعث عقب رفتن لثه و حتی از بین بردن تکیه گاه استخوانی دندان شود. به واسطه تجمع پلاک و تارتار ممکن است پاکت هایی ایجاد شود که به مرور زمان باعث بالا رفتن لثه و در نتیجه حساسیت دندان می شود.
دندان قروچه
دندان قروچه یا براکسیم به هم سابیده شدن دندان ها به صورت ارادی یا ناخودآگاه در خواب و بیداری اشاره دارد. ساییده شدن دندان ها به هم می تواند مینای دندان را از بین ببرد و به عاج آسیب بزند.
سایر علل دندان حساس عبارتند از:
- : گاهی اوقات افرا پس از پر شدن دندان به صورت طبیعی ممکن است در مدت کوتاهی با حساسیت مواجه شوند که زودگذر بوده و حای نگرانی ندارد.
- : برخی از افراد که اقدام به سفید کردن دندان یا بلیچینگ می کنند ممکن است تا مدت کوتاهی پس از آن با حساس شدن دندان ها مواجه شوند. البته اگر با لیزر بلیچینگ انجام شود هیچگونه حساسیتی در کار نخواهد بود.
علائم حساسیت دندان چه زمان تشدید می شود؟
قرار نیست افراد دارای دندان های حساس همواره علائم آن را تجربه کنند. این افراد در برخی شرایط متوجه می شوند که علائم تشدید شده و یا آغاز می شود. به عنوان مثال حین جویدن یک غذای گرم یا نوشیدن مایعات سردو داغ علائم حساسیت شروع می شود. همچنین برخی افراد حین خوردن نوشیدنی ها یا غذاهای اسیدی چنین حالتی را تجربه می کنند.
اگر دندان حساس داشته باشم باید از انجام چه اقداماتی پرهیز کنم؟
- ممکن است متوجه شوید نوشیدنی های گرم، سرد، شیرین یا اسیدی یا غذاهایی مانند بستنی می توانند برای شما حساسیت ایجاد کند یا علائم شما را بدتر کند. بنابراین از مصرف این موارد خودداری کنید.
- همچنین اگر حین مسواک زدن از آب شیر استفاده می کنید و علائ شما را تشدید می کند به جای آب شیر از آب ولرم استفاده کنید.
- وقتی در معرض هوای خیلی سرد یا خیلی گرم هستید نیز تلاش کنید تا زیاد دهان خود را باز نکنید.
درمان دندانپزشکی حساسیت دندان ها چیست؟
افرادی که دندان حساس دارند می توانند از دندانپزشکان کمک بگیرند. در واقع اگر چند هفته از حسایت میگذرد و علائم آن پایان نیافته باید به دندانپزشک مراجعه شود. تیم دندانپزشکی طی یک جلسه کوتاه دندان ها را معاینه می کند و علت و درمان را مشخص می کنند. آن ها با کمک محصولات ضد حساسیت علائم فرد را تسکین می دهند.
به عنوان مثال از ژل های حاوی فلوراید موضعی یا فلوراید وارنیش برای اینکار استفاده می کنند. اینکار شاید لازم باشد طی چند جلسه انجام شود. و بسته به شدت حساسیت ممکن است حتی چند هفته زمان نیاز باشد تا حساسیت دندان ها درمان شود.
در موارد شدیدتر دندان احتما با روش هایی مانند باندینگ کامپوزیت دندان پوشانده می شود و یا اینکه اگر ریشه دندان در معرض دید باشد با کمک جراحی پیوند لثه مشکل برطرف خواهد شود.
درمان خانگی حساس شدن دندان ها چیست؟
به محض اینکه متوجه شدید دندان هایتان با حساسیت روبرو است استفاده از خمیر دندان هایی معمولی مخصوصا خمیر دندان های سفید کننده دندان را متوقف کنید. به جای هر نوع خمیر دندانی، یک خمیر دندان مخصوص دندان های حساس بخرید.
این خمیر دندان ها حاوی فلوراید هستند و می توانند به حفاظت بیشتر دندان در برابر عوامل حساسیت زا کمک کند. میتوانید خمیر دندان را مستقیما به سطح دندان ها اعمال کنید تا تاثیر بیشتری داشته باشد. فقط توجه داشته باشید که 3 تا 5 روز ممکن است طول بکشد تا خمیر دندان روی دندان های حساس تاثیر بگذارد.
چطور از حساس شدن دندان ها پیشگیری کنیم؟
برای جلوگیری از حساسیت دندان ها به موارد و نکات زیر توجه کنید:
- سعی کنید دندان های خود را با خمیر دندان های حاوی فلوراید دو نوبت در شبانه روز مسواک بزنید
- برای هر نسبتی از حساسیت دندان سعی شود از خمیردندان های مخصوص دندان های حساس استفاده شود
- مسواکی که با آن دندان ها را تمیز می کنید باید موهای نرم داشته باشد و به صورت اصولی مسواک زده شود
- مسواک خود را پس از بیماری یا هر 3 ماه یکبار تعویض کنید
- بلافاصله پس از خوردن یا آشامیدن مسوا نزنید و صبر کنید تا دست کم 1 ساعت زمان بگذرد
- غذاهای شیرین، و نوشیدنی های گازدار و اسیدی کمتری میل کنید
- اگر دندان قروچه دارید حتما برای درمان و مدیریت آن به دندانپزشک مراجعه کنید
- اگر قصد انجام بلیچینگ دندان دارید پیش از آن با دندانپزشک صحبت کنید
- به طور منظم به مطب دندانپزشکی مراجعه کنید.
حساسیت دندان در پی حرکت مایعات درون سوراخ‌های ریزی که در عاج دندان وجود دارد به وجود میآید و باعث التهاب عصب میشود، عاج دندان به لایهای گفته میشود که زیر سطح مینای دندان قرار دارد و حاوی پالپ درونی است. هنگامی که مینای دندان از بین می‌رود یا لثه به عقب می‌رود باعث میشود که سطوح سوراخ‌های ریز عاج ملتهب شوند و هنگام خوردن مواد غذایی یا نوشیدنی‌های سرد و داغ، دست زدن به دندان یا قرار گرفتن آنها در معرض هوای سرد دچار درد دندان شوید. این نقاط میتوانند باعث بروز درد شوند و حتی بر عادات غذا خوردن، نوشیدن و حتی تنفس شما تاثیر بگذارند و آنها را تغییر دهند. مثال خوردن یک قاشق بستنی میتواند برای افرادی که دندان‌های حساسی دارند به یک تجربه دردناک تبدیل شود. مصرف بیش از حد غذا و مایعات حاوی اسید از قبیل آب پرتقال، میوه‌ها و نوشیدنی‌های بدون الکل میتواند شما را در معرض خطر حساسیت دندان قرار دهد. بولیمیا یا پرخوری عصبی و رفلاکس اسید معده میتواند به علت وجود اسید در دهان باعث از بین رفتن مینای دندان و بروز حساسیت شود.
اگر شما نیز از حساسیت دندان رنج می‌برید باید بدانید که تنها نیستید اما به خاطر داشته باشید که به غیر از حساسیت دندان عوامل متعددی میتوانند باعث بروز حساسیت دندان شوند. بنابراین اگر شما دچار درد و ناراحتی شده‌اید و به ویژه اگر درد دندان شما ناشی از حساسیت تسکین نمی‌یابد بهترین کاری که میتوانید انجام دهید این است که به دندان پزشک مراجعه کنید و تحت درمان قرار بگیرید.
حساسیت دندانی چگونه اتفاق می‌‌افتد؟
حساسیت دندان یا حساسیت بیش از حد دندان یکی از مشکلات شایع دندان است که با گذر زمان به علت بروز مشکلاتی از قبیل عقب رفتن لثه و از بین رفتن مینای دندان بدتر میشود. اکثر افرادی که دچار حساسیت دندان میشوند بین سنین ۲۰ تا ۵۰ قرار دارند. حساسیت دندان زمانی به وجود میآید که بخش نرم و داخلی دندان که عاج نام دارد در معرض هوا قرار بگیرد. عاج دندان زیر مینای دندان و لثه قرار دارد. هزاران کانال میکروسکوپی از طریق عاج به سمت قسمت مرکزی دندان می‌روند. هنگامی که عاج دندان نمایان میشود محرک‌های خارجی از قبیل نوشیدنی سرد میتوانند باعث تحریک اعصاب درون دندان و بروز حساسیت شدید و درد تیر کشنده دندان شوند.
حساسیت دندانی به چند صورت نمود می‌یابد؟
ممکن است شما به دلایل مختلف دچار حساسیت دندان شوید که در بخش زیر به آنها اشاره میکنیم:
درد ارجاعی دندان
منظور از درد ارجاعی، درد یا حساسیت دندان‌ها به غیر از دندانی است که به تازگی پر کرده‌اید. به احتمال زیاد این درد فقط به دوران پس از پر کردن دندان و پذیرش فیلینگ توسط دندان ارتباط دارد و باید طی مدت چند روز تا چند هفته کاهش یابد.
حساسیت به گرما و سرما
ممکن است فیلینگی که به تازگی روی دندان قرار داده شده است نسبت به هوا یا غذای سرد و گرم حساس باشد. این درد باید فقط چند ثانیه طول میکشد و پس از دفع عامل محرک برطرف گردد. این پدیده طبیعی است و حساسیت دندان باید طی مدت چند روز تا چند هفته از بین برود. اگر پس از رفع عامل سرما یا گرما هنوز دندان‌های شما دردناک است ممکن است نشانه آسیب دیدگی عصب باشد و شما باید به دندان پزشک مراجعه کنید.
فشار دادن دندان‌ها روی هم
هنگامی‌که دندان‌های خود را روی هم قرار می‌دهید و دچار درد و ناراحتی می‌شوید به احتمال زیاد این وضعیت به شکستگی فیلینگ یا تداخل فیلینگ با بایت شما ارتباط دارد. معمولاً دندان پزشک با دقت به شکل دهی فیلینگ می‌پردازد تا به خوبی با بایت شما مطابقت داشته باشد. در برخی موارد باید کمی صبر کنید تا دهان شما به بایت عادت کند. اگر درد تا چند روز ادامه پیدا کرد بهتر است به دندان پزشک مراجعه کنید تا به بررسی آسیب دیدگی آن بپردازد و در صورت نیاز فیلینگ دندان را تراش دهد.
درد تیر کشنده دندان
در برخی موارد که میزان پوسیدگی دندان بسیار شدید است دندان پزشک مجبور است بخش زیادی از پالپ دندان شما را تخلیه کند تا بتواند به ترمیم دندان بپردازد. اگر دندان پزشک مجبور باشد برای رفع پوسیدگی بخش زیادی از دندان را تخلیه کند شما دچار درد تیر کشنده خواهید شد که معمولا به معنای عدم سالم بودن بافت دندان است. گاهی اوقات پوسیدگی عمیق باعث میشود که عصب دندان به تدریج و با گذر زمان از بین برود که در این حالت شما به روت کانال نیاز خواهید داشت.
آلرژی
اگر شما به موادی که برای پر کردن دندان مورد استفاده قرار می‌گیرد حساسیت دارید، حساسیت یا درد دندان میتواند باعث بروز علائم حاصل از آلرژی شود. دانلود مثال برخی از بیماران به نقره حساسیت دارند و باید برای جلوگیری از بروز این مشکل با دندان پزشک خود در خصوص سایر روش‌های موجود برای پر کردن دندان صحبت کنند. این نوع آلرژی بسیار نادر است اما در برخی موارد احتمال بروز آن وجود دارد.
استرس
استرس میتواند باعث آسیب دیدگی دندان شود زیرا در این حالت شما دندان‌های خود را روی هم فشار می‌دهید که این وضعیت میتواند باعث حساسیت دندان شود. فشار دادن دندان‌ها روی هم دندان قروچه نام دارد و معمولاً در هنگام خواب رخ می‌دهد و به احتمال زیاد شما از بروز این مشکل اطلاع ندارید. فشار دادن دندان‌ها روی هم میتواند باعث بروز مشکلات بسیار زیادی از قبیل آسیب دیدگی دندان، سردرد و اختلالات شنوایی شود.
عفونت سینوس
عفونت سینوس به علت فشار و التهاب ناشی از تورم سینوس میتواند باعث آسیب دیدگی دندان‌های شما شود. در صورتی که شما بیشتر از حد معمول دچار سردرد می‌شوید یا دندان شما خراب میشود باید عفونت سینوس مشکوک شد.
بارداری
بارداری به طور مستقیم باعث بروز حساسیت دندان نمی‌شود اما تغییرات هورمونی در این دوران میتوانند بر لثه شما تاثیر بگذارند و باعث بروز درد و ناراحتی شوند.
چگونه حساسیت دندان را درمان کنیم؟
اگر شما دچار حساسیت دندان شده‌اید بهتر است هر چه زودتر به دندان پزشک مراجعه نمایید. معمولا حساسیت دندان به علت از بین رفتن مینای دندان و نمایان شدن ریشه دندان به وجود میآید. اما در برخی موارد ممکن است درد و ناراحتی دندان به علت بروز عامل دیگری از قبیل پوسیدگی، لب پر شدن یا شکستگی دندان رخ دهد. دندان پزشک میتواند به شناسایی یا رد کردن عللی که میتوانند باعث بروز درد شوند بپردازد. گاهی اوقات درمان حساسیت دندان میتواند به سادگی پر کردن یا تعویض فیلینگ قدیمی باشد. دندان پزشک نحوه صحیح مسواک زدن را به شما یاد می‌دهد تا به طور بهتر از اندام‌های خود مراقبت نمایید. روش‌های درمان حساسیت دندان بر اساس شرایط شما تعیین میشوند.
استفاده از خمیر دندان مخصوص دندان‌های حساس
خمیر دندان‌های مختلف با برندهای متفاوتی در بازار وجود دارد که میتوانند به کاهش حساسیت دندان کمک نمایند و شما باید به صورت منظم از آنها استفاده کنید و پس از چند بار استفاده از میزان حساسیت دندان‌های شما می‌کاهند. دندان پزشک به شما می‌گوید که قبل از خواب یک لایه نازک از خمیر دندان را به کمک دست یا پنبه روی ریشه دندان‌های خود بمالید.
استفاده از ژل حاوی فلوراید
ژل فلوراید روش دیگری است که استفاده از آن میتواند به کاهش حساسیت دندان کمک کند. استفاده از فلوراید میتواند به تقویت مینای دندان و کاهش درد دندان کمک نماید. به خاطر داشته باشید که کمی طول میکشد تا درد حساسیت دندان تسکین یابد. دندان پزشک علاوه بر درمان دندان در مطب از شما می‌‌خواهد که در منزل نیز از فلوراید استفاده کنید.
باندینگ دندان
در صورتی که فلوراید نتواند به کاهش حساسیت دندان کمک کند می‌توان به کمک رزین باندینگ و پوشاندن عاج نمایان شده به درمان حساسیت دندان پرداخت. معمولاً از رزین باندینگ در اطراف گردن دندان استفاده میشود و یکی از روش‌های موثر برای درمان این اختلال محسوب میگردد.
پیوند لثه
اگر عقب رفتن و از بین رفتن لثه باعث نمایان شدن سطح ریشه و بروز درد شده باشد دندان پزشک گرافت لثه را پیشنهاد میکند. گرافت لثه یک روش جراحی نسبتاً ساده است که جراح سطح ریشه نمایان شده دندان را با بافت پیوندی لثه می‌پوشاند. این کار میتواند از ریشه نمایان شده محافظت کند و باعث کاهش حساسیت شود.
درمان حساسیت دندانی در منزل
در بخش زیر به چند نکته اشاره میکنیم که شما میتوانید برای کاهش حساسیت دندان خود در منزل انجام دهید:
از روغن نارگیل استفاده کنید
روغن کشی دندان با روغن نارگیل میتواند تعداد باکتری استرپتوکوکوس میوتان دهان و حساسیت دندان را کاهش دهد. روغن نارگیل یک ماده آنتی باکتریال طبیعی است که به کاهش پلاک موجود در دندان کمک میکند در حقیقت روغن نارگیل به بهبود سطح سلامت دهان و جلوگیری از اختلالات ای از قبیل درد دندان، تنفس بدبو و بیماری لثه کمک میکند. برای استفاده از روغن نارگیل به صورت زیر عمل کنید:
- یک قاشق غذاخوری روغن نارگیل خالص را در دهان خود بریزید.
- حدود ۲۰ دقیقه آن را در دهان خود بچرخانید.
- روغن نارگیل را تخلیه کرده و دهان خود را با آب گرم بشویید.
- پس از شست و شوی دهان مانند همیشه دندان‌های خود را به آرامی مسواک بزنید.
- این کار را به صورت روزانه و هر روز صبح قبل از خوردن غذا یا مسواک زدن دندان‌های خود انجام دهید.
میتوانید برای این کار از روغن کنجد نیز استفاده کنید.
نکته: از بلعیدن یا غرغره کردن با این روغن خودداری کنید زیرا حاوی باکتری خطرناک دهان است.
از آب نمک استفاده کنید
آب نمک میتواند به سرعت به تسکین حساسیت دندان کمک کند. آب نمک باعث متعادل شدن سطح ph دهان میشود و به این ترتیب یک محیط قلیایی را به وجود می‌آورد که باکتری‌های خطرناک در آن محیط دوام نمی‌آورند. استفاده از آب نمک میتواند به کاهش درد دندان و درمان زخم لثه و عوارض جانبی ناشی از درمان دندان کمک کند. برای این منظور به صورت زیر عمل کنید:
- نصف قاشق غذاخوری نمک را در یک فنجان آب گرم حل کنید.
- دهان خود را با محلول آب نمک بشویید.
- اگر چرخاندن آب نمک در همه نقاط دهان برای شما دشوار است سعی کنید آن را چند دقیقه در دهان خود نگه دارید.
- محلول آب نمک را تخلیه کنید و دهان خود را با آب ساده بشوید.
- این کار را روزی ۲ بار انجام دهید تا بتوانید به نتیجه دلخواه دست یابید.
از میخک و روغن میخک استفاده کنید
امروز در علم دندان پزشکی از میخک به خاطر خاصیت ضد باکتریایی، بیحس کنندگی و ضد التهابی آن که باعث کاهش درد میشود و با عفونت دهان مبارزه میکند به صورت گسترده استفاده میگردد. محققان در سال ۲۰۱۳ در تحقیقی که در این خصوص انجام دادند متوجه شدند که عصاره میخک دارای خواص گندزدایی است بنابراین میتواند به طرز قابل توجهی به کاهش درد دندان و حساسیت دندانی کمک کند. روزی دو بار از یکی از روش‌های زیر برای تسکین حساسیت دندان خود استفاده کنید:
- دو عدد میخک را بکوبید و آن را با روغن زیتون ترکیب کنید و آن را به مدت ۳۰ دقیقه به صورت ضماد روی دندان خود قرار دهید.
- یک تکه پنبه را در روغن میخک فرو ببرید و به مدت ۲۰ تا ۳۰ دقیقه به طور مستقیم روی دندان خود قرار دهید.
- ۵۶ قطره روغن میخک را با نصف لیوان آب ولرم مخلوط کنید و دهان خود را با این محلول بشویید.
از سیر استفاده کنید
سیر میتواند به بهبود حساسیت دندان کمک کند. سیر حاوی مقدار بسیار زیادی آلیسین این است که آن را به یک ماده آنتی باکتریال و یک بیحس کننده قوی تبدیل کرده است. سیر میتواند به کاهش درد حاصل از حساسیت دندان و عفونت و آبسه کمک کند. همچنین میتواند به از بین بردن باکتری‌هایی که باعث پوسیدگی و عفونت دندان میشوند کمک نماید. بدین منظور به صورت زیر عمل کنید:
- یک حبه سیر له شده را با ۲ تا ۳ قطره آب و کمی نمک مخلوط کنید و به صورت ضماد در بیاورید. مخلوط به دست آمده را به طور مستقیم روی دندان خود قرار دهید و چند دقیقه صبر کنید سپس دهان خود را با آب نمک گرم بشوید و این کار را به مدت چند روز و روزی دو بار تکرار کنید.
یک تکه سیر را به دو نیم برش دهید و به آرامی به مدت ۷ تا ۱۰ دقیقه آن را روی سطح دندان خود بمالید سپس دهان خود را با آب گرم بشویید. روزی ۲ تا ۳ بار این کار را انجام دهید تا درد دندان شما تسکین یابد.
چگونه می‌توان از بروز حساسیت دندان جلوگیری کرد؟
شما میتوانید با رعایت چند مورد از حساسیت دندان یا عود مجدد آن جلوگیری کنید. اکثر نکاتی که در بخش زیر به آنها اشاره میکنیم علاوه بر جلوگیری از بروز حساسیت دندان به حفظ سلامت دهان و دندان کمک می‌کنند.
- روزی دو بار دندان‌های خود را با خمیر دندان حاوی فلوراید مسواک بزنید. این کار میتواند ریسک بروز بیماری لثه و حساسیت دندان را کاهش دهد.
- حداقل هر دو ماه یکبار یا هنگامی‌که شروع به از بین رفتن میکند آن را عوض کنید. استفاده از مسواکی که خراب شده است میتواند باعث از بین رفتن مینای دندان و عقب رفتن لثه شود.
- از یک مسواک مناسب که سر آن نرم است استفاده کنید و با دقت و به آرامی نقاط اطراف خط لثه را مسواک بزنید تا بافت لثه از بین نرود. مسواک زدن دندان با خشونت میتواند باعث از بین رفتن مینای دندان و عقب رفتن لثه شود.
- از خمیر دندان مناسب و حاوی فلوراید استفاده کنید که از مینای دندان و سطح ریشه دندان محافظت میکند.
- مصرف غذاهای نوشیدنی‌های که حاوی مقدار بسیار زیادی اسید هستند را کاهش دهید و سعی کنید از آنها به صورت متعادل استفاده کنید زیرا مصرف آنها میتواند باعث از بین رفتن مینای دندان شود.
- پس از خوردن مواد غذایی یا نوشیدنی‌های حاوی اسید حداقل یک ساعت صبر کنید دندان‌های خود را مسواک بزنید زیرا مصرف این مواد خوراکی میتواند باعث نرم شدن مینای دندان شود و در صورتی که یک ساعت صبر کنید سپس مسواک بزنید فرصت کافی برای ترمیم و ساخت مواد معدنی دندان فراهم میشود و مینای نرم دندان از بین نمی‌رود.
- اگر شما دندان قروچه میکنید با دندان پزشک خود در خصوص استفاده از محافظ دندانی در ساعات شب صحبت کنید زیرا دندان قروچه میتواند باعث بروز مشکلات بسیار زیادی در دندان شود.
- اگر قصد انجام دندان خود را دارید باید قبل از شروع درمان با دندان پزشک در خصوص حساسیت دندانی خود صحبت کنید. گاهی اوقات لازم است که شما به مدت دو هفته قبل از شروع درمان و سفید کردن دندان‌ها از خمیر دندان مخصوص دندان‌های حساس استفاده کنید.