چگونه پرستار سالمند می تواند به بهبود تحرک و فعالیت بدنی سالمندان در خانه کمک کند؟

افزایش سن به طور طبیعی با کاهش تدریجی تحرک و توانایی های جسمانی همراه است بسیاری از سالمندان محددیت های حرکتی نه تنها کیفیت زندگی آنان را کاهش می دهد بلکه بر سلامت آن ها نیز تاثیر گذار است عدم تحرک در سالمندان بیماری هایی مانند پوکی استخوان افسردگی مشکلات قلبی و عروقی و… را به همراه خواهد داشت.

پرستار سالمند حرفه ای نقش مهم و اساسی را می تواند در فعالیت بدنی سالمند ایفا نماید این که چگونه پرستار سالمند می‌تواند به بهبود تحرک و فعالیت بدنی سالمندان در خانه کمک کند؟ را در این مقاله بررسی خواهیم کرد.

شناخت محدودیت‌ها و توانایی‌ها

شناخت محدودیت‌ها و توانایی‌های سالمند اولین گام برای طراحی برنامه‌ای ایمن و مؤثر می باشد. پرستار سالمند باید پیش از شروع هر فعالیتی ارزیابی دقیقی از وضعیت جسمانی روانی و علاقه‌مندی‌های فرد انجام دهد. این ارزیابی شامل سه بخش اصلی است:

• تست‌های حرکتی ساده مانند توانایی بلند شدن از صندلی بدون کمک راه رفتن ۵ متر با حفظ تعادل یا انجام حرکات کششی پایه که این تست‌ها کمک می‌کند تا سطح تحرک فعلی سالمند مشخص شود.
• بررسی سابقه پزشکی: شامل بیماری‌های مزمن (مثل آرتروز دیابت یا مشکلات قلبی) داروهای مصرفی و عوارض جانبی آن‌ها که ممکن است بر تحرک تأثیر بگذارند.
• شناسایی علاقه‌مندی‌ها: مثلاً اگر سالمند به باغبانی و گل و گیاه علاقه مند است می‌توان تمرینات تعادلی را با گلدان‌کاری ترکیب کرد تا انگیزه او افزایش پیدا کند.

این ارزیابی ها نباید سریع و یکباره باشد پرستار به طور مداوم باید شرایط را بررسی نماید.

طراحی برنامه تمرینی شخصی‌سازی شده

برنامه تمرینی برای سالمندان باید با دقت و مبتنی بر نیازها محدودیت‌ها و علاقه‌مندی‌های فرد طراحی شود تا هم ایمن باشدتا برای سالمند ایجاد انگیزه نماید. این برنامه معمولاً شامل سه بخش تمرینات قدرتی تعادلی و انعطاف‌پذیری است. اگر سالمند در بلند کردن اجسام سنگین مشکل دارد باید از وزنه‌های سبک (مانند بطری‌های آب نیم‌لیتری) یا تمرینات با وزن بدن استفاده کرد و تمرینات تعادلی نیز باید با تکیه بر ابزارهای ایمن (مانند دیوار یا واکر) انجام شوند مثلاً ایستادن روی یک پا به مدت ۱۰ ثانیه با حمایت دیوار.

بخش انعطاف‌پذیری می‌تواند شامل حرکات کششی ساده یا یوگا روی صندلی باشد که به مفاصل فشار کمی را وارد می کند. مدت هر جلسه تمرین نباید از ۱۵ دقیقه تجاوز کند و بهتر است در طول روز تقسیم شود تا از خستگی جلوگیری کند. برای افزایش تعامل فعالیت‌های روزمره مانند مرتب کردن کشوها یا گلدان‌کاری را به عنوان تمرین تعادلی معرفی کنید. همچنین استفاده از ابزارهای ساده مانند گام‌شمار یا اپلیکیشن‌های ثبت فعالیت به سالمند کمک می‌کند پیشرفت خود را رصد کند.

نکته مهم تدریجی بودن افزایش شدت تمرینات است. مثلاً اگر سالمند هفته اول ۵ بار از صندلی بلند می‌شود هفته دوم به ۷ بار افزایش یابد تا فشار به او وارد نشود.

استفاده از ابزارهای کمکی و فناوری

ابزارهای کمکی و فناوری‌های نوین می‌توانند تحرک سالمندان را ایمن‌تر و مؤثرتر نمایند. واکرها و عصاهای قابل تنظیم با ارتفاع مناسب فشار روی کمر و مفاصل را کاهش می‌دهند. برای سالمندانی که تعادل ضعیفی دارند.

اپلیکیشن‌هایی مانند یادآور مصرف آب یا برنامه‌های تمرینی تصویری نیز مفیدند؛ مثلاً ویدئوهای کوتاه حرکات کششی روی صندلی که سالمند با کمک پرستار انجام می‌دهد.

استفاده از گام‌شمارهای هوشمند یا ساعت‌های مخصوص سالمندان که تعداد قدم‌ها ضربان قلب و کالری سوزانده شده را ثبت می‌کنند انگیزه فرد را افزایش می‌دهد.

ابزارهای ساده‌ای مانند صندلی دوش یا توالت فرنگی ارتفاع‌دار نیز خطر زمین خوردن را کاهش می‌دهند. ترکیب این ابزارها با تمرینات روزانه می تواند به حرکت فیزیکی سالمند به صورت ایمن کمک نماید.

ایجاد محیطی امن و بدون خطر برای سالمندان

محیط زندگی سالمندان باید به‌گونه‌ای باشد که خطر زمین خوردن آسیب‌های فیزیکی و استرس روانی را به حداقل برساند اولین گام و مهم ترین اقدام ایجاد فضای فیزیکی مناسب برای سالمند است:

• حذف موانع: جمع‌آوری فرش‌های لیز سیم‌های برق پراکنده و اسباب‌بازی‌ها از مسیرهای تردد.
• نورپردازی مناسب: نصب چراغ‌های حرکتی در راهروها پله‌ها و دستشویی برای جلوگیری از زمین خوردن درشب و تاریکی.
• تجهیزات ایمنی: نصب دستگیره‌های دیواری در حمام و کنار های توالت استفاده از صندلی دوش ضدلغزش و کفپوش‌های بافت‌دار در مناطق مرطوب می تواند بسیار کمک کننده باشد.

حمایت عاطفی و انگیزشی

سالمندان اغلب از زمین خوردن و سرزنش اطرافیان می ترسند و به همین خاطر از حرکت خود داری می کنند. برای این که به آن ها در حرکت کمک شود باید از لحاظ عاطفی به آن انگیزه دهید و در انجام فعالیت ها به آن ها با روی خوش کمک شود و با جملات انگیزشی مانند این که امروز دو دقیقه بیشتر راه رفتی ! انگیزه و امید دهید به این صورت نگهداری از سالمند بهتر پیش می رود و سالمند نیز حال روحی بهتری پیدا می کند.

بررسی نکات کلیدی

• حفظ تدریجی بودن تمرینات: افزایش مدت یا شدت تمرینات به مرور زمان و هر دو هفته یکبار.
• تغذیه همراه با ورزش: مصرف پروتئین کافی و ویتامین D برای تقویت عضلات و استحکام استخوان ها برای استقامت بدن.
• نظارت بر علائم هشدار: توقف تمرین در صورت درد قفسه سینه سرگیجه یا تنگی نفس سالمند را به آرامی بنشانید و از ادامه فعالیت بازدارید.