بدن هر مادر در طول بارداری تغییرات متفاوتی دارد. یکی از تغییرات مهم مرتبط با بزرگ‌تر و قابل مشاهده شدن شکم مادر در ماه پنجم بارداری است. ماه پنجم بهترین ماه از بارداری است. علائم این ماه ممکن است با ماه‌های دیگر متفاوت باشد که باید از آنها مطلع باشید و همچنین نکات مراقبتی را نیز به خوبی بدانید.
علائم ماه پنجم بارداری
نه تنها شکم خانم‌های باردار در این ماه از بارداری در حال رشد است، بلکه قسمت‌های دیگر بدن آنها نیز با پیشرفت بارداری، تغییراتی خواهد داشت. اشتهای شما در حال افزایش است، موها و ناخن‌های شما نیز ممکن است رشد بیشتر و سریع‌تری داشته باشد. علائمی که ممکن است در ماه پنجم از بارداری در شما ایجاد شود به شرح زیر است:
- سوزش سردل
- گرفتگی عضلات پا یاد ایجاد رگ‌های واریسی
- تورم در پا و مچ پا
- یبوست
- افزایش سرگیجه
- سردرد
- کمردرد
- تغییرات پوستی (به خصوص تیره شدن نوک سینه)
- گرفتگی بینی
- با بزرگ‌تر شدن شکم، ممکن است متوجه تغییراتی در ناف نیز خود شوید.
رشد جنین در ماه پنجم بارداری
اندازه جنین در ماه پنجم بارداری ۱۵ تا ۱۷ سانتیمتر است. اگر بخواهیم معادلی بر این این اندازه از کودک شما در این ماه از بارداری بیاوریم، کودک شما به اندازه یک موز است. همچنین ممکن است در این ماه فعالیت بیشتری داشته باشد و در نهایت ضربه‌های قابل توجهی را به شکم وارد کند. شروع به خوابیدن و بیدار شدن در فواصل معینی می‌کند و ممکن است با صداهای بیرون نیز از خواب بیدار شود.
به همین جهت اگر پس از صدایی بلند واکنشی را در شکم خود احساس کردید، کاملا طبیعی است. پوست نوزاد در این ماه از بارداری، ورنیکس و لانوگو تولید می‌کند. منظور از ورنیکس یک پوشش نرم و چرب است که از پوست در کیسه آمنیوتیک محافظت می‌کند و هنگام تولد کاملا بدن را می پوشاند. لانگو (کرک جنین) نیز موی نرم و لطیفی است که به ثابت نگه داشتن ورنیکس در پوست کمک می‌کند. اکثر این لانگو قبل از تولد از بین می‌روند؛ اما در برخی از کودکان قسمت‌های کوچکی از آن هنگام تولد مشاهده می‌شود.
از دیگر نکات می‌توان به این مورد اشاره کرد که کودک شما می‌تواند انگشت شست را بمکد؛ زیرا پس از تولد رفلکس مکیدن برای تغذیه شروع می‌شود و باید این آمادگی را داشته باشد.
بارداری دو قلو در ماه پنجم بارداری
دو قلوهای شما باید هر کدام، اندازه تک قلو باشند. تنها ممکن است کمی کم‌وزن‌تر از نوزادان تک قلو باشند. زمانی که مادر تک قلو بارداری باشد، ممکن است برجستگی شکم خیلی قابل توجه نباشد اما در بارداری دو قلو بارداری کاملا واضح و شکم مادر بزرگ شده است. با این حال امکان فعالیت‌های روزمره مانند ورزش، کارهای خانه و… وجود دارد.
تغذیه و ورزش در ماه پنجم بارداری
اگر قبل از بارداری وزن متعادلی داشتید و از سلامت عمومی برخوردار بودید، انجام ورزش طی ۴۰ هفته بارداری برای شما بی‌خطر است. هرچه فعالیت بیشتری در بدن خود داشته باشید، در حین زایمان احساس بهتری خواهید داشت. همچنین روند بهبودی پس از زایمان سریع‌تر خواهد بود.
در صورتی که جزء بارداری‌های پرخطر باشید یا عوارض خاصی داشته باشید، باید در خصوص فعالیت‌های ورزشی با پزشک مشورت داشته باشید در حقیقت بارداری مانع فعالیت‌های روزمره شما نمی‌شود و باید همانند سابق فعالیت داشته باشید. هر عادتی که در گذشته اعم از موارد زیر داشته‌اید، معمولا خطری برای شما ایجاد نمی‌کند:
- پیاده روی یا دویدن
- شنا کردن
- ایروبیک یا رقصیدن
- بلند کردن وزنه های سبک
- دو چرخه ثابت
- حرکات کششی در پا
در خصوص رژیم غذایی توصیه می‌شود که در سه ماهه دوم بارداری ۳۰۰ کالری اضافی در روز دریافت کنید. کالری‌های اضافی را نباید با مصرف فست فود یا مواد مضر دیگر تامین کنید. رژیم غذایی که برای خود در نظر می‌گیرید باید شامل موارد زیر باشد:
- منابع بدون چربی پروتئین مانند مرغ، ماهی و گوشت قرمز
- لبنیات کم چرب مانند پنیر، شیر و ماست
- غلات کامل مانند برنج قهوه‌ای، کینوا و جو دو سر
- میوه و سبزیجات تازه
- چربی‌های تک غیر اشباع مانند چربی‌هایی که در آجیل، دانه‌ها، روغن زیتون و آووکادو وجود دارد.
همچنین باید از مصرف هرگونه غذا و نوشیدنی‌های ممنوعه در بارداری مانند الکل، سوشی یا غذاهای دریایی خام، پنیر غیر پاستوریزه و مواد غذایی فراوری شده خودداری کنید.
چکاپ ماه پنجم بارداری
معمولا در هفته بین ۱۸ تا ۲۲ بارداری توصیه می‌شود که خانم‌ها سونوگرافی را برای چکاپ انجام دهند. همچنین در این ماه نیز می‌توانید از جنسیت فرزند خود مطلع شوید. در هفته ۲۰ بارداری اندام تناسلی کودک شما به اندازه کافی رشد کرده و در سونوگرافی قابل مشاهده است. با این حال ممکن است برخی اوقات با توجه به حالتی که در نوزاد شکم مادر دارد و همچنین در طول سونوگرافی همکاری ندارد، قادر به شناسایی جنسیت نباشند.
چه زمانی باید به پزشک مراجعه شود
با وجود اینکه علائم مختلفی در بارداری دارید که کاملا طبیعی است اما گاهی اوقات ممکن است خانم‌های باردار برخی از علائم هشداردهنده را با علائم طبیعی اشتباه بگیرند. مواردی که در ادامه برای شما ذکر خواهیم نیاز به مراجعه به پزشک دارد:
- خونریزی واژینال
- گرفتگی شدید شکم و کمر
- تب
- ادرار دردناک
- استفراغ شدید
- بوی بد ادرار یا واژن
در ماه پنجم بارداری، جنین به مرحله پنج ماهه می‌رسد. در این مرحله، اندازه جنین ویژگی‌های خود را بیشتر مشخص می‌کند. در ادامه، به برخی از ویژگی‌های و تغییرات مهم در این مرحله می‌پردازیم:
- **اندازه جنین:**
– طول جنین از سر تا سر (Crown-Rump Length یا CRL) در این مرحله حدود 25 تا 30 سانتیمتر (10 تا 12 اینچ) است.
- **وزن جنین:**
– وزن جنین نیز در ماه پنجم بارداری افزایش می‌یابد. معمولاً وزن جنین در این مرحله حدود 300 گرم تا 600 گرم است. این افزایش وزن به سرعت بیشتر خود را در مراحل بعدی بارداری ادامه می‌دهد.
- **تشکیل ملحفه لانگوا:**
– در ماه پنجم، جنین شروع به تشکیل ملحفه لانگوا (لایه از مواد لیفی ریشه ناف) می‌کند که در حفاظت از پوست نازک و حساس جنین نقش دارد.
- **پوشش موی بدن:**
– در این مرحله، پوست جنین پوشیده می‌شود و موهای نازکی به نام لنگو پیدا می‌کند. این موها به سمت پایین رشد می‌کنند و تا زمان تولد ادامه دارند.
- **گوشتر:**
– گوشتر (آلت گوش) جنین در ماه پنجم بارداری به شکل نهایی خود تشکیل می‌شود و از داخل پوست خارج می‌شود.
- **سیستم تنفسی:**
– در این مرحله، سیستم تنفسی جنین در حال توسعه است. بخش‌هایی از ریه‌ها شروع به تولید سورفاکتانت (یک ماده که به ریه‌ها کمک می‌کند تا باز و بسته شوند) می‌کنند.
- **تحولات حرکتی:**
– جنین در این مرحله حرکات بیشتری نشان می‌دهد. این حرکات به عنوان یک نشانه سلامت و رشد عادی جنین محسوب می‌شوند.
- **تشکیل بیشتر اعضا:**
– بسیاری از اعضا و ساختارهای بدنی جنین در ماه پنجم بهبود می‌یابند، از جمله نخاع مغز، استخوان‌ها، ماهیچه‌ها و اعضای حسی.
- **حرکات شناورها:**
– جنین در این مرحله شروع به حرکات شناورها (لگد زنان) می‌کند که به تقویت عضلات و استخوان‌ها کمک می‌کند.
تمام این تغییرات و توسعه‌ها نشان از رشد سالم جنین و تکامل اجزای مختلف بدن آن دارند. هرچند که برخی از این ویژگی‌ها قابل مشاهده نیستند، سونوگرافی معمولاً به والدین اجازه می‌دهد که وضعیت جنین خود را ببینند و اطمینان حاصل کنند. در صورت هرگونه سوال یا نگرانی، مشاوره با پزشک خود بسیار مهم است.