چالش ها و ضرورت های حقوق و رفاه حیوانات در ایران از نگاه یک استاد دامپزشکی

به گزارش مجله خانواده حسام الدین اکبری- استادیار بخش اپیدمیولوژی و بیماری های مشترک دانشکده دامپزشکی دانشگاه تهران و عضو کمیته رفاه حقوق حیوانات و اخلاق حرفه ای جامعه دامپزشکی در نشست خبری امروز اظهار کرد: بحث حقوق حیوانات موضوعی بسیار قدیمی است که نگاه های متفاوتی نسبت به آن وجود دارد؛ از جمله اینکه برخی معتقدند همان طور که انسان دارای حقوق مشخصی است حیوان نیز باید از حقوقی مشابه برخوردار باشد.

وی افزود: البته این دیدگاه دارای پیچیدگی هایی است چراکه بسیاری از رفتارهای حیوانات از جمله غذا خوردن جفت گیری و تولیدمثل قابل کنترل نیست و ممکن است در شرایطی خاص جمعیت آن ها از حالت طبیعی خارج شود. این در حالی است که انسان با بهره مندی از عقل و شعور توانایی مدیریت این مسائل را دارد.

اکبری با اشاره به بلوغ قانونی انسان ها گفت: انسان در فرآیند تکامل حدود سن ۱۸ سالگی به مرحله ای از بلوغ می رسد که از منظر قانونی نیز حقوقی مانند رانندگی افتتاح حساب دریافت دستمزد و مالکیت به او اعطا می شود. اما حیوانات به چنین سطحی از تکامل و تشخیص قانونی نمی رسند بنابراین نمی توان همان حقوق را برای آن ها نیز متصور شد.

وی در ادامه خاطرنشان کرد: نگاه های افراطی در زمینه حقوق حیوانات گاهی به جایی می رسند که مصرف هرگونه محصول حیوانی از جمله گوشت تخم مرغ و عسل را نیز رد می کنند و خواهان گیاه خواری کامل هستند. اما باید توجه داشت که از منظر کالبدشناسی و فیزیولوژی بدن انسان برای گیاه خواری مطلق طراحی نشده است؛ برای نمونه انسان دارای دندان نیش است که هیچ یک از حیوانات گیاه خوار آن را ندارند. همچنین دستگاه گوارش انسان تک معده ای و شبیه به گوشت خوارانی مانند سگ است نه مانند علف خوارانی چون اسب.

عضو کمیته رفاه و حقوق حیوانات جامعه دامپزشکی در ادامه به تفاوت میان مفهوم «حقوق حیوانات» و «رفاه حیوانات» پرداخت و گفت: رفاه حیوانات مفهومی نوین تر و قانون مندتر است. سازمان جهانی بهداشت دام (OIE) پنج اصل را به عنوان پایه های رفاه حیوانات تعریف کرده که شامل پیشگیری از گرسنگی تشنگی سوءتغذیه درد رنج بیماری و محرومیت از الگوهای طبیعی رفتاری می شود.

وی تصریح کرد: اجرای برنامه های رفاه حیوانات در بسیاری از کشورها الزامی شده و ایران نیز به تازگی در مسیر اجرای این نظام گام برداشته است. برای مثال در صنعت پرورش آبزیان به دلیل الزام های صادراتی و توجیهات بهداشتی و اقتصادی رعایت شرایط عاری از استرس برای حیوان در حال اجراست اما در سایر حوزه ها هنوز با چالش های جدی مواجه هستیم.

اکبری با انتقاد از نگهداری غیرقانونی حیوانات وحشی در منازل گفت: برخی از حیوانات مانند مار کروکودیل میمون و حتی سنجاب حیوان خانگی محسوب نمی شوند و نگهداری آن ها در منزل خلاف قانون است. سازمان حفاظت محیط زیست همه ساله فهرستی از حیوانات مجاز برای نگهداری منتشر می کند و عدم رعایت این مقررات می تواند منجر به حبس از ۹۱ روز تا ۶ ماه و یا جریمه نقدی شود.

وی همچنین با اشاره به شکار غیرمجاز برخی گونه ها اظهار کرد: اخیراً کلیپی در فضای مجازی منتشر شده که در آن گروهی اقدام به شکار سنجاب های زاگرس و فروش آن ها در دیگر استان ها کرده اند. سازمان حفاظت محیط زیست در این زمینه ها با استناد به اصل ۵۰ قانون اساسی که حفاظت از محیط زیست را وظیفه ای همگانی می داند اقدامات حقوقی انجام می دهد و از متخلفان شکایت می کند.

اکبری با اشاره به مشکلات فرهنگی در مواجهه با حیوانات افزود: در گذشته حیوانات جزئی از زندگی خانوادگی مردم بودند و تعامل مسالمت آمیزی میان انسان و حیوان وجود داشت. اما امروز نه تنها نگهداری بسیاری از حیوانات خانگی به رسمیت شناخته نشده بلکه حتی در ساختار سازمان دامپزشکی نیز اداره ای برای رسیدگی به بیماری های حیوانات خانگی وجود ندارد.

وی در پایان تأکید کرد: برای بهبود وضعیت حقوق و رفاه حیوانات در کشور نیازمند قانون گذاری جامع فرهنگ سازی عمومی و برخورد قاطع با متخلفان هستیم. تنها با اصلاح دیدگاه حاکمیتی و اجتماعی نسبت به حیوانات می توان به وضعیت مطلوبی در این حوزه دست یافت.

انتهای پیام