یک سفیدشویـی تاریخی – مجله خانواده

به گزارش مجله خانواده روزنامه شهروند نوشت: چند روزی می شود که فضای رسانه ای اغلب کشورهای خاورمیانه تحت تاثیر حواشی و جنجال های سریالی عربی به نام «معاویه» قرار گرفته- که با شروع ماه مبارک رمضان از شبکه سعودی «ام بی سی» روی آنتن رفته است. سریالی که از همان اولین قسمت هایش پرسروصدا و جنجالی بوده و در کشورهایی مانند عراق مصر و ایران واکنش هایی در حد ممانعت و ممنوعیت حکومتی از دوبله و پخش آن را موجب شده است. نکته جالب این که واکنش های ایجاد شده درباره این بیوگرافی تاریخی- درباره یکی از بحث انگیزترین و مناقشه برانگیزترین شخصیت های صدر اسلام- تنها مربوط به کشورهای شیعه خاورمیانه نبوده و این سریال به نظر می رسد که در درون نظام سیاسی و اجتماعی خود سعودی ها هم عکس العمل هایی را باعث شده است. اتفاقی که البته منحصر به «معاویه» نمی شود و دیگر محصولات تاریخی شبکه سعودی «ام بی سی»- از قبیل سریال هایی چون «الحجاج» در سال ٢٠٠٣ «فارس بنی مروان» در سال ٢٠٠٥ «خلیفه عمر بن الخطاب» در سال ٢٠١٢ و البته سریال سوری «الحسن و الحسین» در سال ۲۰۱۱- نیز خشم مسلمانان و به خصوص شیعیان را برانگیخته و حتی به اعتراض مراجع عالی مذهبی نیز منجر شده بودند. اما ببینیم قصه سریال «معاویه» و ماجرای ساخت آن چیست و چه واکنش هایی را باعث شده است؟!

سریال «معاویه» که به یکی از مهم ترین مقاطع تاریخی صدر اسلام- یعنی مقطع بعد از درگذشت پیامبر اسلام- پرداخته؛ از کودکی معاویه ابن ابوسفیان بنیان گذار خلافت اموی شروع و گفته می شود که قرار است تا شهادت امام حسین ادامه داشته باشد. این سریال بسیار پرهزینه صد میلیون دلاری که دوره بعد از کشته شدن عثمان خلیفه سوم راشدین و سپس دوران خلافت علی بن ابی طالب (ع) را بررسی و سپس به وقایع بعد از آن از جمله خلافت معاویه و به قدرت رسیدن یزید و شهادت حسین(ع) می پردازد؛ از همان نخستین اپیزودهایش با انتقادات و اعتراضات سنگینی مواجه شده است- که با این که بخش زیادی از آن ها به مسایل محتوایی و مضمونی نظر دارند ولی با این حال این سریال از نظر فنی و سینمایی نیز بی ایراد نیست و در این چند قسمت آغازین خود چیزی بیشتر از یک سریال گران قیمت و شعارزده نشان نداده است. سریالی کاملا فاقد هرگونه رگه های مستندنگارانه و واقعیت مدارانه که سازندگانش تنها و تنها در پی ارائه تصویری جذاب از شخصیت های تاریخی بوده اند و در این مسیر هم بیشتر بر اساس ساختارهای نمایشی پیش رفته اند تا تحقیق و بررسی های مستند!
این سریال را خالد صلاح روزنامه نگار مصری نوشته و طارق العریان فیلمساز فلسطینی با بازی اسماء جلال عایشه بن احمد جمیله چیهی و به خصوص لجین اسماعیل بازیگر سوری در نقش معاویه و ایاد نصار بازیگر یمنی در نقش حضرت علی (ع) کارگردانی کرده است.

پیش آگاهی
اما این که سریال بسیار پرهزینه و صد میلیون دلاری «معاویه» چرا از همان قسمت های آغازین با حاشیه و جنجال عجین بوده؛ به این واقعیت بازمی گردد که این سریال براساس اسـناد تاریخی و مورد تایید سعودیان جلوی دوربین رفته- و همین هم واکنش هایی را در میان شیعیان به وجود آورده است.  یکی از نکات مهم درباره سریال معاویه ارائه یک روایت خاص و مهندسی شده از تاریخ اسلام به نسل جدید است تا چهره معاویه را مطلوب نشان دهد و نقاط منفی و سیاه زندگی او را پنهان کند.عکس العمل هایی قابل حدس و قابل تصور؛ که پیش آگاهی از همین ها هم بود که موجب شده بود شبکه تهیه کننده «معاویه» پخش آن را دو سال به تعویق بیندازد- تا این که این تعویق بالاخره در سال ٢٠٢٥ به پایان رسید و «ام بی سی» آن را از اولین روز رمضان منتشر کرد.

حاشیه و جنجال
جنجال های «معاویه» در وهله اول بازمی گردند به تصویری غیرواقعی از تاریخ اسلام. در واقع سازندگان و سرمایه گذاران این سریال که همه سعودی هستند قصه سریال را از تحریفات تاریخی گوناگونی انباشته و از اسناد و منابعی در روایت داستان شان استفاده کرده اند که نه تنها مورد تایید شیعیان نیست بلکه حتی به عنوان منابع ضد شیعه هم شناخته می شوند.
با این حال اختلافات طارق العریان و احمد مدحت دو کارگردان سریال «معاویه»- که اولی خواستار حذف نامش از تیتراژ این سریال جنجالی شده- حکایت از این می کند که تولید این سریال روندی عادی نداشته.  ظاهرا این مجموعه تحت بررسی های گسترده «هیئت علمای» عربستان قرار گرفته و در نتیجه تغییرات زیادی در آن اعمال شده است. همین مسایل و منابع هم باعث واکنش گسترده جهان عرب و مسلمانان شیعه سراسر جهان شده و به ممنوعیت این سریال در کشورهایی مانند مصر و عراق منجر شده است- که در عراق دلیل ممنوعیت پخش «معاویه» احتمال بروز تنش های مذهبی و در مصر نیز نکوهش شخصیت های مذهبی مصر در «الازهر» به دلیل به تصویر کشیدن شخصیت های مذهبی عنوان شده است.

نمایش تصویر معصومان
یکی از موضوعات مورد مناقشه درباره این سریال نمایش چند شخصیت تاریخی کلیدی است که از جمله آن ها می توان به نمایش دو نفر از خانواده و همسران و دختران و سه نفر از صحابی پیامبر اشاره کرد که طبق دیدگاه اهل سنت به بهشت وعده داده شده اند. شیعیان اما در این میان به نشان دادن تصویر حضرت علی (ع) و امام حسن (ع) اعتراض کرده اند. موضوعی که سال ها است در سینما و محصولات نمایشی ساخته شده در دنیای اسلام با احتیاط به آن پرداخته شده- و حتی فیلم هالیوودی «محمد رسول الله» نیز زمانی سعی کرده بود آن را رعایت کرده و به دیدگاه مسلمانان احترام بگذارد. حالا اما سریال «معاویه» علاوه بر روایت خوانش های سعودی از تاریخ شیعیان در این موضوع هم بدعت گذاری کرده و همین هم موجی از بحث و انتقاد و اعتراض را در فضای مجازی و فضای رسانه ای خاورمیانه به راه انداخته است. در پی همین هم بوده که ردا عبدالوجید رئیس دانشکده رسانه دانشگاه الازهر مصر به رسانه های محلی گفته که «الازهر تصویر کردن اصحاب پیامبر را رد می کند» و وکیل هیثم مغربی هم به دلیل تصویر حضرت علی (ع) علیه سریال دعوای حقوقی به راه انداخته است.

چرا «معاویه» امسال پخش شده است؟!

این که چرا عربستان در این روز و روزگار تصمیم به پخش سریال «معاویه» گرفته؛ به مسایل پرشماری می تواند ارتباط داشته باشد. سوالاتی بی پاسخ- که خود به این پرسش بازمی گردند که آیا این سریال تنها یک اثر تاریخی است یا هدف هایی فراتر از نمایش تاریخ را دنبال می کند؟
شبکه «MBC» عربستان در تبلیغ این سریال نوشته که «حماسه تاریخی معاویه داستان امپراتوری است که تاریخ فراموش نشدنی را نوشت و از شرق تا غرب امتداد داشت». تبلیغاتی که به بهترین وجهی نشان می دهد که هدف از ساخت این سریال چه بوده و چه اهدافی را دنبال می کند. شماری از کارشناسان با تماشای قسمت های آغازین این سریال بر این باورند که هدف سریال «معاویه» روایت وارونه و تحریف شده تاریخ و ایجاد واکنش در میان مخاطبان عربی و اسلامی است.  بخش زیادی از مسلمین معاویه را کسی می دانند که برخلاف روش خلفای راشدین خلافت را تبدیل به سلطنت موروثی کرد. جنگ های او با خلیفه وقت حضرت علی (ع) و مسموم کردن امام حسن (ع) نیز دیگر رویدادهایی است که تاریخ معاویه را با آن ها می شناسد. «ام بی سی» اما در این روزگار- که ماجرای طوفان الأقصی وحدت گسترده اهل سنت و شیعیان را موجب شد- به نظر می رسد که با پخشِ این سریال جنجالی دنبال اختلاف افکنی است. به گزارش «رویداد ٢٤» برخی نیز معتقدند که پس از سقوط سوریه عربستان قصد دارد با استفاده از عناصری مانند رسانه و سرگرمی به اختلافات قومی دامن بزند تا از یک طرف مواضع شیعیان خاورمیانه را تضعیف کنند و از طرف دیگر بتوانند در خاورمیانه جدیدی که غرب مدعی آن است در رقابت با ترکیه و اسرائیل دست بالاتر را داشته باشند. هرچه هست پخش سریال «معاویه» در این زمان و شرایط خیلی عادی به نظر نمی رسد!

*بازنشر مطالب دیگر رسانه ها در مجله خانواده به منزله تأیید محتوای آن نیست و صرفا جهت آگاهی مخاطبان می باشد.

انتهای پیام