قامت خمیده کاروانسراهای جاده ابریشم راست می‌شود؟

از ۱۳ کاروانسرایی که در مسیر جاده ابریشم در شاخه جرجان به نیشابور قرار دارد هفت کاروان سرا از این تعداد که بیشترین کاروان سراها را نیز شامل می شود، در خراسان شمالی قرار دارد.

بناهای موجود در مسیر جاده ابریشم از لحاظ ارزش های تاریخی و فرهنگی از اهمیت خاصی برخوردار هستند و از گذشته تاکنون این جاده همیشه علاوه بر اینکه محلی برای جابجایی کالاها بوده، موجب انتقال فرهنگ، تکنولوژی، اندیشه و علم هم بوده است. به همین دلیل شهرهایی که در مسیر راه ابریشم قرار گرفته‌اند در طول تاریخ شاهد شکوفایی اقتصادی و فرهنگی خاصی بوده‌اند.

مسیر جرجان به نیشابور نه تنها به دلیل وجود تاسیسات وابسته به راه، مانند کاروانسراها، آب انبارها، برج‌ها و بناهایی که مربوط به راهنمایی مسافران و مراقبت از راه‌ها هستند، بلکه تعداد زیادی از مشاهیر علم و ادب و فرهنگ در شهرهای این مسیر رشد و پرورش کرده اند که نشان دهنده تاثیرات این مسیر فرهنگی است، بنابراین ایستایی این کاروان سراها به عنوان یکی از مهمترین شاخصه های فرهنگی در استان از اهمیت خاصی برخوردار است که انجام عملیاتی همچون مرمت تاثیر خیلی زیادی در حفظ آن ها دارد.

پیشرفت فیزیکی مرمت بیشتر کاروانسراها کمتر از ۵۰ درصد

محمدرضا قهرمانیان معاون میراث فرهنگی اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری خراسان شمالی در گفت و گو با مجله خانواده، اظهار کرد: در مسیر جرجان به نیشابور ۱۳ کاروانسرا وجود دارد که از این تعداد هفت کاروانسرا در خراسان شمالی واقع شده است.

به گفته وی این کاروانسراها شامل دشت، رباط قره بیل، عشق، قلی، جوشقان، قره چاه و راه نیز است.

قهرمانیان با اشاره به اینکه تمام این کاروانسراها در فهرست آثار ملی کشور قرار گرفته اند، افزود: قدمت ساخت آن ها به دوره تیموری و اوایل دوره صفویه باز می گردد.

وی ادامه داد: در حال حاضر فعالیت هایی که در این کاروانسراها انجام می شود در مرحله استحکام بخشی بنا، مطالعه و ساماندهی است.

این مقام مسئول تصریح کرد: در حال حاضر پیشرفت فیزیکی مرمت کاروانسرای قره بیل به ۴۰درصد، کاروانسرای عشق به حدود ۳۵ درصد و قلی به ۹۵ درصد رسیده است.

وی بیان کرد: در سال جاری ۴۵۰ میلیون تومان اعتبار جذب شد که این اعتبار برای مرمت کاروانسرای عشق هزینه شد.

معاون میراث فرهنگی اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری خراسان شمالی گفت: علاوه بر آن برای آغاز مرمت در کاروانسرای راه نیز، نیز درخواست یک میلیارد تومان اعتبار از محل اعتبارات ملی داده ایم.

وی افزود: از محل سفر ریاست جمهوری به خراسان شمالی نیز مبلغ سه میلیارد و ۵۰۰ میلیون تومان برای مرمت کاروانسرای عشق و دو میلیارد و ۷۰۰ میلیون تومان نیز برای مرمت کاروانسرای قره بیل در نظر گرفته شده است.

مرمت بناهای تاریخی امری هزینه بر

مستوفیان مدیر کل میراث فرهنگی اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری خراسان شمالی نیز در ادامه در گفت و گو با مجله خانواده، اظهار کرد: خراسان شمالی دارای یک هزار و ۲۰۰ اثر تاریخی شناسایی شده است که از این تعداد ۵۱۷ اثر ثبت تاریخی هستند.

وی در ادامه با اشاره به اینکه در مسیر جاده ابریشم در خراسان شمالی هفت کاروان سرا وجود دارد، افزود: چهار کاروان سرا از این تعداد در سنوات خیلی گذشته از بین رفته اند و فقط کف و پلان از آن ها باقی مانده است و تنها اهمیت آن ها برای انجام فعالیت های مطالعاتی باستان شناسی است.

وی با اشاره به سه کاروان سرای قلی، قره بیل و عشق بیان کرد: این بناهای تاریخی نیازمند امر مرمت هستند ولی مرمت کاری سخت و بسیار هزینه بر است و البته با تلاش های انجام شده کارونسرای قلی به ثبت جهانی رسید.

کاروانسراهای خراسان شمالی با مصالح سنگی

وحدت یک پژوهشگر باستان شناسی در خراسان شمالی نیز در گفت و گو با مجله خانواده، گفت: مهمترین شاخصه ای که کاروان سراهای موجود در جاده ابریشم در خراسان شمالی را از سایر کاروان سراهای موجود در این مسیر متمایز می سازد، آن است که در دوره تیموری ساخته شده اند.

وی افزود: چیزی که کاروان سراهای این مسیر را در خراسان شمالی از سایر کاروان سراها متمایز می کند بحث پلان و مصالحی است که در ساخت آن بکارگرفته شده است.

وحدت با اشاره به اینکه خراسان شمالی در منطقه کوهستانی واقع شده است، ادامه داد: سایر کاروان سراهای واقع در جاده ابریشم که در منطقه بیابانی قرار گرفته اند، آجری هستند اما این کاروان سراها با مصالح سنگی ساخته شده اند.

وی اظهارکرد: فقط یک کاروان سرا از هفت کاروان سرای واقع در مسیر ابریشم در خراسان شمالی از مصالح ساختمانی ساخته نشده و آن هم به این دلیل بوده که از مصالح ساختمانی کاروان سرایی که در نزدیکی آن قرار داشته، ساخته شده است.

وی تصریح کرد: از سوی دیگر شرایط آب و هوایی سرد موجب شده تا پلان های ساخته شده، کوچک تر باشند و علاوه بر آن یکی از کاروان سراها نیز سرپوشیده باشد که دیگر کاروان سراهای موجود در این مسیر چنین شاخصه ای را نداشته است.

انتهای پیام