نوشیدنی انرژی‌زا؛ مد جدید دهه هشتادی‌ها

مجله خانواده پلاس: مصرف نوشیدنی‌های انرژی‌زا در جامعه هر روز بیشتر از قبل می‌شود و علاقمندان این نوشیدنی‌ها معتقدند که مصرف این ماده باعث افزایش هوشیاری ذهنی‌شان می‌شود اما در عین حال خیلی از این افراد نمی‌دانند که نوشیدنی‌های انرژی زا می‌توانند باعث ایجاد مشکلات قلبی هم بشوند. خبر بد اینجاست که انرژی‌زاها این روزها بین کودکان و نوجوانان ایرانی هم به اصطلاح «ترند» شده و محبوبیتش بین بچه‌ها در حال افزایش است.

حتما به چشمتان هم خورده است که بسیاری از فروشگاه‌ها که محصولاتشان روی هدیه‌های پک شده و طبقه‌بندی شده تمرکز دارند، روی جعبه‌های هدیه خود یک قوطی نوشیدنی انرژی‌زا هم قرار می‌دهند که این نشان‌دهنده وجود تقاضای این محصول در بازار است؛ محصولی که حالا محبوب دهه‌ هشتادی‌هاست.

انرژی‌زا چیست و با بدن ما چکار می‌کند؟

نوشیدنی‌های انرژی‌زا که از دهه ۹۰ میلادی در بسته بندی‌های جذاب وارد بازار شدند، ‌ امروزه یکی از محبوب‌ترین نوشیدنی ها محسوب می‌شوند. حتی برخی از حرفه‌ای‌ترین ورزشکاران دنیا برای این نوشیدنی‌ها تبلیغ می‌کنند؛ مثل جورج همیلتون، ‌ راننده سرشناس «فرمول یک» که با کمپانی «مانستر» همکاری داشته است.

نوشابه انرژی‌زا، حاوی مواد محرکی مانند کافئین، تورین (یک اسید آمینه، پیش ساز پروتئین) و مواد گوناگونی مانند کربوهیدرات‌ها (قندها)، ویتامین‌ها، مواد معدنی، و طعم دهنده و آب میوه و گلوکورونولاکتون (یک ماده طبیعی که در بدن از تجزیه قند ساده گلوکز ایجاد می‌شود) هستند.

معمولاً مصرف‌کننده، پس از مصرف این‌گونه نوشابه‌ها انرژی زیادی می‌گیرند. چرا که یک قوطی نوشابه انرژی‌زا معمولاً ۸۰ میلی‌گرم کافئین دارد اما باید به این موضوع هم توجه داشت که این نوشیدنی ها تنها سرشار از کافئین نیستند؛ بلکه حاوی قند و شیرین کننده‌های مصنوعی نیز هستند. حتی برخی از محققان می گویند نوشیدنی های انرژی زا حاوی برخی تحریک کننده ها نیز هستند. این تحریک‌کننده‌ها بسیار متفاوت‌اند؛ از «گوارانا» که برای کاهش خستگی و بالا بردن هوشیاری استفاده می‌شود گرفته تا جینسینگ که برای بهبود عملکرد و کاهش استرس به کار می رود. حتی ادعا می شود که تمام این مواد هنوز به خوبی مورد آزمایش قرار نگرفته‌اند. بر اساس گزارش سازمان سلامت جهانی، این نوشیدنی‌ها می‌توانند سلامت یک جامعه را به خطر بیندازند.

عوارض نوشیدنی‌های انرژی‌زا چیست؟

مثل سایر خوراکی‌ها در مصرف نوشابه‌های انرژی‌زا نیز نباید زیاده‌روی کرد. معمولا در تبلیغ اینگونه فرآورده‌ها از چاشنی اغراق و بزرگنمایی استفاده می‌شود و مسلماً این نوشابه‌ها به شما بال پرواز  نخواهند داد. عوارض زیاده‌روی در مصرف این نوشیدنی‌ها کم نیست؛ ‌ مثلا:

ـ ترکیبات اعتیادآور این محصولات شامل کافئین و گوارانا هستند که با مصرف طولانی مدت می‌توانند ایجاد وابستگی جسمی کنند و محرومیت از آن سردرد ایجاد می‌کند؛ البته اعتیاد به نوشابه‌های انرژی‌زا عمدتاً جنبه روانی دارد.

ـ مصرف زیاد نوشابه‌های انرژی‌زا موجب اسهال، تهوع، استفراغ، دل درد، افزایش گاز روده و بی‌خوابی می‌شود.

ـ  اختلال در الکترولیت‌های بدن، بی نظمی ضربان قلب، افزایش فشار خون، افزایش ضربان قلب (حتی تپش قلب)، کم آبی بدن و بی‌خوابی می‌توانند اثرات کوتاه مدت آنها باشد.

ـ نوشابه‌های انرژی‌زا تمام مضرات نوشابه‌های گاز دار را نیز دارند.

ـ مواد محرک موجود در ترکیب نوشیدنی‌های انرژی‌زا فشار خون و ضربان قلب را افزایش می‌دهند؛ در نتیجه مصرف آنها در حین انجام فعالیت‌های ورزشی شدید و سنگین که فشار خون و ضربان قلب ورزشکار افزایش می‌یابد، خطرناک و ممکن است باعث بروز عوارض قلبی و عروقی از جمله انواع بی نظمی در ضربان قلب، ایست ناگهانی قلبی و سکته های قلبی و مغزی شود.

ـ درصد بالای انواع کربوهیدرات‌ها و قندهای موجود در ترکیب نوشیدنی‌های انرژی‌زا برای سلامت دهان و لثه‌ها مضر بوده و در صورت رعایت نکردن بهداشت دهان و دندان می‌تواند به فساد دندان‌ها منتهی شود.

کدام کشورها مصرف انرژی‌زا را ممنوع اعلام کرده‌اند؟

در بسیاری از کشورها مصرف این‌گونه نوشابه‌ها ممنوع است یا با علائم هشدار دهنده به فروش می‌رسند. عربستان سعودی هر نوع تبلیغ نوشیدنی‌های انرژی‌زا را قدغن و فروش آنها را در مراکز عمومی، دولتی، آموزشی، بهداشتی و ورزشی ممنوع اعلام کرده است. همچنین، فروش نوشابه‌های انرژی‌زای الکلی در آمریکا ممنوع است؛ زیرا افزودن کافئین به نوشابه‌های الکلی خطرناک  و قضاوت فرد را دچار مشکل می‌کند.

آیا مصرف نوشابه انرژی‌زا برای کودکان و نوجوانان مفید است؟

در استفاده از این نوشیدنی‌ها، دوز یا همان حد مجاز مصرف در کنار رده سنی، از اهمیت بسیاری برخوردار است. این نوشابه‌ها به دلیل داشتن کافئین و مواد نیروبخش تاثیرات مختلفی روی بدن دارند و نمی‌توان حجم بالایی از موادی مانند کافئین را به بدن تکامل پیدا نکرده‌ی یک کودک منتقل کرد. پس مصرف این نوشابه‌ها برای کودکان اصلا توصیه نمی‌شود؛ زیرا خطر بالا رفتن فشار، بهم خوردن نظم ضربان قلب و عوارضی از این دست می‌شود.

بعد از کودکان، نوجوانان دومین گروه سنی هستند که بیشترین دغدغه‌ها راجع به آنها وجود دارد که گروه سنی ۱۳ تا ۱۸ سال را تشکیل می‌دهند. به طور عمومی مصرف نوشابه‌های انرژی‌زا به افراد زیر ۱۸ سال توصیه نمی‌شود اما در سنین نوجوانی میزان مصرف این نوشابه‌ها باید حساب شده و حداکثر میزان کافئین مجاز دریافتی در سنین زیر ۱۸ سال باید کمتر از ۱۱۳ میلی گرم در روز باشد. رعایت نکردن این موضوع می‌تواند موجب اختلال خواب شود.

حالا نوشابه‌های انرژی‌زا میان همین دهه هشتادی‌هایی ترند شده است که باید با احتیاط بیشتری یا تحت نظارت و آگاهی والدین این ماده خوراکی را مصرف کنند.

طبق گزارش آکادمی آمریکایی مطالعات کودکان (AAP) سوء مصرف این نوع محصولات در گروه سنی کودکان وجود دارد. یکی از اعضای کمیته‌ AAP می‌گوید: «معمولا نوشیدنی‌های ورزشی و نوشیدنی‌های انرژی‌زا با هم اشتباه گرفته می‌شوند و نوجوانان تفاوت آنها را با هم نمی‌دانند. بعضی از کودکان نوشیدنی‌های انرژی‌زا می‌خورند که میزان زیادی کافئین دارد. این بدین معناست که آنها میزان زیادی کافئین و محرک‌های دیگر را دریافت می‌کنند که برای آنها خطرناک است.»

انتهای پیام