مجله خانواده/اصفهان امام حسن مجتبی(ع) در ۱۰ سال پایانی زندگی خود، ۳ مرتبه اموال و دارایی‌های خود را به مستمندان بخشیدند. نذر نان در روز ولادت این امام کریم نیز با تأسی از مهمان‌نوازی و سفره‌داریِ این حضرت رواج یافته است.
اکبر عباسی، عضو هیئت‌علمی گروه تاریخ دانشگاه اصفهان در گفت‌وگو با مجله خانواده، اظهار کرد: نذر نان، به مناسبت نیمه رمضان و ولادت امام حسن مجتبی(ع) مربوط به دوران متأخر و دهه‌های اخیر است که با الهام گرفتن از بخشش و احسان و پذیرایی امام حسن(ع) مطرح شده است.
او با تأکید بر این که ولیمه دادن و سفره‌دار بودن در میان عرب رواج داشته است، اضافه کرد: بزرگان عرب همواره سفره‌های گسترده‌ای داشتند و به پذیرایی از میهمانی افتخار می‌کردند. حاتم طایی و عبدالله ابن جعفر که همسر حضرت زینب(س) بود در میان اعراب به بخشندگی معروف بودند. البته به نظر می‌رسد که تفاخر در بخشندگی آنان وجود داشته، اما نیاز به فخر و مباهات در بخشندگی امام حسن مجتبی(ع) دیده نمی‌شود.
این مدرس دانشگاه، عدم وجود حکومت مرکزی، طبیعت سخت و کمبود غذا، ازجمله دلایل این بخشندگی بی‌چشم‌داشت در میان عرب دانست و خاطرنشان کرد: معمولاً افراد بخشنده در میان اعراب با اشعاری ستایش می‌شدند. اسلام برخی از رسوم اعراب را تغییر داد و برخی دیگر را تعدیل و تعدادی را هم تأیید کرد؛ بر همین اساس، اسلام رسم بخشندگی را تأیید و ائمه اطهار آن را اجرا کردند.
عباسی با اشاره به اینکه امام حسن(ع) حتی در زمان حیات پدر بزرگوارشان، امام علی(ع)، به بخشندگی معروف بودند، افزود: در منابع تاریخی ذکر شده است که پیش از خلافت امام علی(ع) افرادی برای طلب غذا و کمک به ایشان مراجعه می‌کردند و امام آن‌ها را به نزد پسر ارشدشان امام حسن(ع) می‌فرستادند. البته امام علی(ع) نیز بخشنده بودند و برای مثال چاه‌هایی را حفر و وقف می‌کردند.
او با بیان اینکه امام علی(ع) و امام حسن(ع) در زمان خلافتشان نیز احسان و بخشندگی داشتند و معروف است که این بخشش‌ها از اموال شخصی خودشان بوده و هرگز از اموال بیت‌المال فضل و بخششی صورت نگرفته است، اضافه کرد: سایر خلفا مثل معاویه از کیسۀ خلیفه بخشش‌هایی داشتند و از محل پول مردم، از اطرافیان خود پذیرایی می‌کردند، اما امام با اموال شخصی خود نه‌تنها از اطرافیان خود، بلکه از کل کوفه پذیرایی می‌کردند.
این پژوهشگر و نویسنده که معتقد است امام حسن(ع) ۳مرتبه تمام اموال و دارایی‌ها مثل پول و غذا و حتی کفش خود را بخشیدند، تصریح کرد: این تقسیم اموال مربوط به دورانی است که خلافت به معاویه واگذار شده و امام مثل یک شهروند معمولی از کوفه به مدینه بازگشتند. این دوران حدود ۱۰ سال به طول انجامید و در این ۱۰ سال، امام حسن مجتبی(ع) حداقل ۳ مرتبه هر آنچه از اموال دنیا داشتند را بین فقرا و نیازمندان تقسیم کردند.
عباسی ادامه داد: گفته شده که در این تقسیم اموال، اگر امام حسن(ع) دو جفت کفش داشتند، یک جفت آن را به دیگران بخشیدند و اگر ۲ دست لباس داشتند، یک دست آن را به نیازمندان واگذار کردند. این اموال شامل نیمی از طلاها، زمین‌ها، منازل و اندوخته‌های ایشان بود که تقسیم کردند. در واقع در این ۱۰ سال، هر بار اموال جمع‌آوری می‌شد، برای تقسیم آن اقدام می‌کردند.
او در خصوص منابع مالی امام حسن مجتبی(ع) تصریح کرد: از آنجایی که امام حسن(ع) نوۀ بزرگ پیامبر بودند و مردم و به ویژه ثروتمندان(چه از اهل سنت و چه شیعه) تمایل زیادی برای واگذاری اموالشان به امام داشتند. این اموال به اضافۀ عایدی‌هایی که زمین‌های کشاورزی و تجارت جمعاوری می‌شد، ۳ مرتبه بین نیازمندان تقسیم شد.
این مدرس تاریخ در دانشگاه مجموعه کردار امام حسن(ع) باعث شده است که ایشان به «رسیدگی به مستمندان و فقرا» معروف شوند. البته باید توجه کرد که این بخشش‌ها با عنوان نذر اتفاق نمی‌افتادند، بلکه با نام مهمان کردن دیگران انجام می‌شدند. بنابراین بهتر است نانی که به مناسبت ولادت امام حسن مجتبی(ع) توزیع می‌شود، به منظور مهمان کردن مردم صورت بگیرد.
عباسی خاطرنشان کرد: غیر از سفره‌دار بودن و مهمان کردن مردم، رسیدگی به مستضعفان در ۱۰ سال آخر عمر امام حسن مجتبی(ع) به طور جدی پیگیری می‌شد. ضمن اینکه امام حسن(ع) ۴۸ سال عمر کردند که فرصت کوتاهی برای زندگی بود، ولی در همین فرصت کوتاه به احسان مشهور شدند.
انتهای پیام