میلگرد خرک چیست؟ معرفی انواع و کاربردها
سازه‌ها معمولا نیروهای کششی و فشاری زیادی را تحمل می‌کنند بنابراین باید به گونه‌ای طراحی و اجرا شوند که مقاومت کافی را در برابر نیروهای مختلف داشته باشند. به همین دلیل، برای افزایش استحکام سازه‌ها از میلگرد خصوصا میلگرد تیکمه داش استفاده می‌شود. میلگردها انواع مختلفی دارند و به همین علت در صنعت ساخت‌وساز بسیار پرکاربرد هستند. میلگرد خرک و میلگرد نیشابور یکی از انواع میلگرد بوده که دارای ویژگی‌های منحصربه‌فردی است و برای افزایش مقاومت ساختمان‌ها از آن استفاده می‌شود. در ادامه مقاله به این میلگرد و کاربردهای آن خواهیم پرداخت. برای اطلاع از قیمت میلگرد خرک و سایر انواع این محصول و قیمت تیرآهن 20 می‌توانید به سایت هایپر آهن مراجعه کنید.
آرماتور خرک چیست؟
آرماتور خرک ارزانترین میلگرد برای صادرات و یک نمونه از میلگردهایی است که در آرماتوربندی فونداسیون از آن در صنعت ساخت‌وساز استفاده می‌شود. این نوع آرماتور برای ساخت سازه کاربردی ندارد و صرفا برای پایدارسازی و استحکام مش فوقانی فونداسیون استفاده می‌گردد. آرماتور خرک پس از ایجاد مش تحتانی برای ایجاد حدفاصل میان مش فوقانی و تحتانی استفاده می‌شود. این نوع میلگرد به صورت عمودی روی مش تحتانی فونداسیون قرار می‌گیرد.
آشنایی بیشتر با میلگرد خرک
همان‌طور که در بالا توضیح دادیم به میلگردی که نقش خرک را ایفا کند، میلگرد خرک نامید می‌شود. یعنی با استفاده از دستگاه‌ها و ماشین‌آلات مخصوص، زوایای مشخصی از میلگرد دچار خمیدگی می‌شود تا بتواند حالت استانداردش را حفظ کند. معمولا این اندازه، در ابتدا توسط مهندس مربوطه به کارفرمایان ساختمان ابلاغ می‌گردد. یعنی باید دقیقا طبق همان استاندارد اعلام شده، تمام ابعاد و اندازه‌ها روی میلگرد اعمال شوند. پس از آن، مجریان ساختمان، با اندازه‌گیری دقیق میلگردها، خمیدگی‌های لازم را در آن ایجاد می‌کنند. سپس در میلگرد یک پایه ایجاد می‌شود که به آن پاشنه خرک گفته می‌شود.
کاربرد میلگرد خرک
در ادامه به بررسی برخی از مهمترین کاربردهای این محصول می‌پردازیم.
- کاربرد سازه‌ای ندارد.
- از آن برای ایجاد حدفاصل مش فوقانی و مش تحتانی استفاده می‌شود.
- می‌تواند مش فوقانی را تا قبل از بتن‌ریزی پایدار نگه دارد.
- با توجه به اینکه در فونداسیون از خاموت استفاده نمی‌شود، از این میلگرد برای بستن آرماتورهای فوقانی استفاده می‌گردد.
- این نوع میلگردها فاصله بین خرک‌ها را کاهش می‌دهند.
خرک در فونداسیون چیست؟
برای آنکه بدانیم این نوع میلگرد در کدام مرحله از اجرای فونداسیون استفاده می‌شود لازم است تا با مراحل فونداسیون آشنا شویم. در ادامه مراحل فونداسیون آورده شده‌اند. برای کسب اطلاعات بیشتر می‌توانید به مقاله فونداسیون چیست مراجعه کنید.
مرحله اول: اجرای بتن مگر
برای جلوگیری از برخورد مستقیم بتن اصلی با زمین، از بتن مگر استفاده می‌کنیم. ضخامت و عیار این بتن به ترتیب برابر است با ۱۰ تا ۱۵ سانتیمتر و ۱۰۰ تا ۱۵۰ کیلوگرم سیمان در مترمکعب.
مرحله دوم: آرماتوربندی و میلگردگذاری فونداسیون
بتن برخلاف فولاد در برابر نیروهای کششی، مقاومت کمی دارد. به همین دلیل برای بالا بردن مقاومت سازه از میلگردهای ساده و آجدار استفاده می‌شود. این مرحله به علت سنگینی بار فونداسیون باید با دقت زیاد انجام شود. بعد از اجرای مش تحتانی باید از میلگرد خرک برای ایجاد حدفاصل بین مش بالایی و مش زیرین استفاده گردد. هرگز نباید از این نوع میلگرد بعد از بتن مگر استفاده شود، زیرا باعث زنگ‌زدگی میلگردهای اصلی خواهد شد.
مرحله سوم: قالب‌بندی فونداسیون
معمولا این مرحله با سه روش متفاوت انجام می‌شود که در ادامه متن به آنها و کاربردهایشان اشاره‌شده است.
روش اول: قالب‌بندی با آجر
این روش بیشتر برای پروژه‌های کوچک مورداستفاده قرار می‌گیرد. برای آنکه بتن از آجر جدا شود و تماس مستقیم با آن نداشته باشد، از پلاستیک به عنوان کاور استفاده می‌کنند.
روش دوم: قالب‌بندی تخته‌ای
این روش برای کلاف‌های قائم و فوقانی کاربرد دارد. برای جدا شدن بتن از تخته، از روغن استفاده می‌شود و قبل از شروع کار به تخته‌ها روغن زده خواهد شد. روغن نباید روی میلگردها ریخته شود، زیرا در این صورت آنها به بتن متصل نمی‌گردند.
روش سوم: قالب‌بندی فلزی
این روش برای پروژه‌های بزرگ مناسب است و برای کلافه‌های تحتانی کاربرد دارد. در این روش نیز از روغن استفاده می‌شود.
مرحله چهارم: بتن‌ریزی پی
بتن را باید از مصالحی مانند سیمان، ماسه، آب و… ساخت. البته می‌توان برای سرعت بخشیدن کار از بتن‌های آماده نیز استفاده کرد.
مرحله پنجم: باز کردن قالب‌ها
زمانی که بتن سفت شد، باید قالب‌ها را باز کرد. زمان باز کردن قالب‌ها برای هر سازه با توجه به اندازه آن سازه، متفاوت است.
نکات کلیدی در زمان استفاده از میلگرد خرک و انجام فونداسیون
- لازم است مقدار آرماتور خرک توسط پیمانکار محاسبه شود.
- در مکان‌هایی که آرماتورهای تقویت‌کننده بیشتر هستند، باید از میلگردهای خرک بیشتری استفاده شود.
- اندازه میلگرد، وابسته به عمق پی است. هر چه عمق پی بیشتر باشد، اندازه میلگرد بزرگ‌تر است.
- حداقل قطر این نوع میلگرد باید ۱۴ میلی‌متر باشد.
- این نوع میلگرد معمولا باید یک یا دو شماره کوچک‌تر از آرماتور فوقانی باشد.
- حداکثر فاصله خرک در فونداسیون باید ۱۵۰ سانتیمتر باشد.
- اندازه و فاصله خرک‌ها بر اساس ابعاد فونداسیون تعیین می‌شود.
- عرض خرک باید به‌گونه‌ای باشد که تمام آرماتورهای فوقانی روی آن به راحتی قرار گیرند.
- ابعاد پاشنه خرک باید حداقل ۵۰ سانتیمتر باشد.
- اندازه خرک‌ها باید به گونه‌ای باشد که در هنگام بتن‌ریزی جابجا نشوند.
ابعاد و طول میلگرد خرک چقدر باید باشد؟
ابعاد و طول این نوع میلگرد با توجه به شرایط، متغیر و برای هر سازه، متفاوت است. در متن زیر نکات لازم در رابطه با محاسبه ابعاد و طول آن آورده شده است:
- در برخی شرایط، عرض خرک‌ها مهم نیست. در این شرایط معمولا از خرک‌هایی با عرض 1 تا 1/5 متر استفاده می‌شود.
- برای محاسبه عرض خرک ابتدا باید عرض فونداسیون نواری را بدانیم.
- در صورتی که کاور کناری بتن فونداسیون نواری را ۵ سانتیمتر در نظر بگیریم، عرض خرک‌ها برابر است با دو برابر ضخامت کاور بتن – عرض فونداسیون نواری = عرض خرک‌ها
- لازم است ارتفاع خرک‌ها به نحوی محاسبه شود که میزان کاور بتن برای آرماتورهای فوقانی، کافی باشد.
برای به دست آوردن ارتفاع خرک‌ها باید به روش زیر عمل کرد:
- ضخامت فونداسیون منها ضخامت کاور بتن بالایی
- ضخامت فونداسیون منها ضخامت کاور بتن پایینی
- ضخامت فونداسیون منها قطر آرماتورهای طولی و عرضی مش فوقانی
- ضخامت فونداسیون منها قطر آرماتورهای طولی و عرضی مش تحتانی
لازم است به این نکته توجه شود که فرمول بالا تنها برای فونداسیون‌های گسترده که دو لایه مش با چشمه‌های کوچک دارند، مناسب است. در فونداسیون‌های نواری، ارتفاع خرک به روش زیر تعیین می‌شود:
- ضخامت فونداسیون منهای ضخامت کاور بتن بالایی
- ضخامت فونداسیون منهای ضخامت کاور بتن پایینی
- ضخامت فونداسیون منهای قطر آرماتورهای طولی و عرضی مش فوقانی
- ضخامت فونداسیون منهای قطر آرماتور عرضی مش تحتانی
جمع‌بندی
در پی‌ها نمی‌توان از خاموت‌ها استفاده کرد. بنابراین برای آنکه بتوان آرماتورهای بالایی را بست، لازم است از آرماتورهای پایدار که همان میلگردهای خرک هستند، استفاده کرد. همچنین باید توجه داشت که ابعاد خرک یعنی ارتفاع، عرض خرک‌ها، عرض پایه‌ها و همچنین فاصله و … نکات مهمی در هنگام اجرای میلگرد خرک هستند. این موارد باید طبق استانداردها و اصول گفته‌شده انتخاب شوند. باید توجه داشت که ابعاد، سایز و اندازه میلگردها به گونه‌ای انتخاب شوند که هنگام اجرای آرماتورها و بتن‌ریزی جابه‌جا نشوند.
بدین ترتیب می‌توانند بتن را در همه قسمت‌های فونداسیون پوشش دهند. در آخر لازم است به این نکته توجه کنیم که برای استفاده از میلگردهای خرک باید با ویژگی‌ها و کاربرد آنها آشنایی کافی داشته باشیم. قیمت خاموت و خرک را می‌توانید به صورت روزانه در سایت هایپر آهن مشاهده کنید.