بر همین مبنا، ” نخستین جشنواره جهانی شادی و نشاط” با هدف آموزش، احترام، ارتقاء و ترویج” صلح و شادی برای همه” در راستای اهداف توسعه پایدار سازمان ملل متحد و در گسترۀ بین المللی آن به ابتکار کمیته آسیا و اقیانوسیه سازمان بین المللی سواد رسانه ای و اطلاع رسانی یونسکو ( UNESCO MIL APAC ) و بنا به پیشنهاد آقای دکتر علیرضا باستانی، نماینده و مدیر منطقه ای کمیته مزبور و مدیر انجمن سواد رسانه ای ایران (انسان) در آن سازمان و با همکاری مرکز آسیایی ACD و مرکز توسعه فرهنگ و هنر در فضای مجازی با شرکت صدها نفر از اندیشه ورزان، هنرمندان و نوآوران منطقه ای و بین المللی 24 تا 31 اکتبر برگزار گردید(https://unesco-mil-apac.com/)
” حق شادی” بعنوان یک حقوق بشری و بین المللی :
شادی معیاری برای سنجش سطح توسعه کشورها به شمار می رود و بیانگر وضعیت سلامت و سعادت جامعه انسانی است و حق شادی(The Right to Happiness) بعنوان یک حق بشری در راستای تحقق” حق بر حیات” و ” حق بر سلامت”، از زمرۀ حقوق بنیادین بشری بوده و در دسته بندی حق های بشری از حقوق نسل دوم یا حقوق مثبت (حقوق اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی) مربوط به امرار معاش و یا از حقوق نسل سوم (حقوق جمعی و گروهی) بر شمرده می شود. ماهیّت حق شادمانی مبتنی بر اعمال آن به صورت مشترک و همگانی است.
بر این اساس، مجمع عمومی سازمان ملل متحد در قطعنامه 66/281 خود در 12 ژوئیه 2012، 20 مارس را “روز جهانی شادی“ (International Day of Happiness) اعلام کرد و ارتباط شادی و رفاه را به عنوان اهداف و آرزوهای جهانی در زندگی انسان ها در سراسر جهان بر شمرد و بر این مهم تاکید نمود که شادی، یک هدف اساسی انسان است و بر” رویکردی فراگیرتر، عادلانه تر و متوازن تر برای رشد اقتصادی است که باعث شادی و رفاه همه مردم می شود”،تاکید کرد.(https://documents.un.org/doc/undoc/gen/n11/475/68/pdf/n1147568.pdf?token=ywIYFxEIMRuBOwaJRB&fe=true )
بیش از ده سال از انتشار اولین گزارش شادی جهانی می گذرد. بررسی ده سال اول گزارش جهانی شادی بیانگر آنست که چگونه علاقه عمومی به شادی و رفاه در سال های اخیر افزایش یافته است. از آن زمان، مردم بیشتر و بیشتر به این باور رسیده اند که موفقیت آنها باید بر اساس شادی مردم ارزیابی شود و بر آن مبنا نیز اجماع فزاینده ای در مورد چگونگی اندازه گیری شادی شکل گرفت(https://www.un.org/en/observances/happiness-day). افزون بر آن، OECD و اتحادیه اروپا نیز از دولت های عضو خواستند که ” مردم و رفاه آنها را در مرکز سیاستگذاری های خود قرار دهند.” (https://worldhappiness.report/ed/2023/the-happiness-agenda-the-next-10-year/). این اجماع بدان معناست که شادی ملی اکنون می تواند به یک هدف عملیاتی برای دولت ها تبدیل گردد(https://worldhappiness.report/). از اینروست که شادمانی از حق های اساسی و بشری بر شمرده شده است که غیرقابل تفویض، سلب ناشدنی و از طبیعت انسان است.
حمایت از حقوق اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی از حیث قواعد حقوق بین الملل بر عهده دولت هاست و آنها ملزم به رعایت، حمایت و اعمال این حقوق بوده و ضروری است آنرا در راستای احترام و ترویج و ارتقای آن حق در دستور کار خود قرار دهند. بر این مبنا، شادی عمومی جزئی از حقوق بشر به شمار می‌رود که شناسایی و تضمین مستمر و موثر آن در زمره تعهدات بین‌المللی دولتها بوده و آنها نسبت به حق بر شادی همگانی دارای تعهد بین المللی هستند. از اینروست که ابراز شادی های دسته جمعی، یکی از شاخصه های برخورداری از زندگی مناسب و نشانه ای از بهترین حالت سلامت جسمی و روحی افراد در جامعه به شمار رفته و دولتها نسبت بدان دارای تعهد ملی و بین المللی می باشند و بر این مبنا نیز حق بر شادی در پرتو اهداف توسعه پایدار سازمان ملل متحد مورد شناسایی و تاکید قرار گرفته است(The Right to Happiness in light of Sustainable Development Goals ) و با تلاش برای پایان دادن به فقر، کاهش نابرابری و حفاظت از کره زمین بعنوان” میراث مشترک بشریت” در مقام نیل به رفاه و شادی همگانی تاکید شده است.
افزون بر آن، حق شادمانی علاوه بر شناسایی در ماده 24 اعلامیه جهانی حقوق بشر در ماده 12 میثاق بین المللی حقوق اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی سازمان ملل متحد، مصوبه 16 دسامبر 1966 نیز مورد تاکید قرار گرفته است و بر مبنای آن ؛ ” 1- دولت های عضو این میثاق حق هر فرد را برای دستیابی و برخورداری از بالاترین(وضعیت) سلامت جسمی و روحی، به رسمیت می شناسند،…”. بر این اساس، ابراز شادی های دسته جمعی، یکی از شاخصه های برخورداری از زندگی مناسب و نشانه ای از بهترین حالت سلامت جسمی و روحی افراد در جامعه است. بنابراین، حق ابراز شادمانی های دسته جمعی از منظر اصول و قواعد حقوق بشری، یکی از مصادیق حق برخورداری از آزادی بیان به شمار می رود. برابر ماده 19 اعلامیه جهانی حقوق بشر؛ ” هرکس آزادی عقیده و بیان دارد و حق مزبور شامل آن است که از داشتن عقاید خود بیم و اضطرابی نداشته باشد و در کسب اطلاعات و افکار و اخذ و انتشار آن به تمام وسایل ممکن و بدون ملاحظات مزری آزاد باشد”.
سرانه و وضعیت شادی عمومی در ایران و جهان :
گزارشات منتشره از سوی منابع بین المللی حکایت از آن دارد که مردم ایران و جامعه ایرانی از غمناک ترین شهروندان جامعه جهانی به شمار می روند.! آمار منتشره از سوی چند مؤسسه بزرگ تحقیقاتی مانند دانشگاه بریتش کلمبیا، مؤسسه تحقیقاتی دانشگاه های کانادا، مدرسه اقتصادی لندن و مؤسسه افکار سنجی گالوپ که با نظارت سازمان ملل متحد در خصوص شادترین و غمگین ترین کشورها جهان از حیث” شادی جهانی” صورت گرفته، نتایجی بدست آمده است که درآمد سرانه، امید به زندگی، رفاه جامعه، فقدان فساد، سلامت و پزشکی و آزادی های اجتماعی، از جمله ملاک های این ارزیابی هستند.
موسسه معتبر نظرسنجی گالوپ در تازه ترین گزارش خود از حیث ” شادی جهانی” در سال 2023 (World Happiness Report 2023 ) که کشورها را از نظر میزان شاد بودن شهروندان شان می سنجد، اعلام کرد که فنلاند، شادترین کشور دنیاست. این ششمین سال متوالی است که فنلاند در راس جدول شادی جهانی قرار می گیرد. بعد از این کشور، دانمارک و ایسلند مقام های دوم و سوم را به خود اختصاص داده اند. بر اساس این گزارش کانادا سیزدهم و آمریکا چهاردهمین کشورهای شاد جهان هستند. آلمان هم در جایگاه 15 جدول قرار گرفته و فرانسه بیست و یکم است. روسیه و اوکراین هم که درگیر جنگ هستند، به ترتیب در رده های 70 و 92 قرار گرفته اند. ترکیه نیز رتبه 106 را دارد و اندکی بعد از آن، ایران در جایگاه 110 است که بسیار نزدیک به هم واقع شده اند! و در انتهای جدول نیز لبنان و افغانستان قرار دارند که به ترتیب دارای رتبه های 136 و 137 هستند(https://worldhappiness.report/ )
نخستین جشنواره بین المللی شادی و نشاط (HAPPINESS & PEACE FOR ALL ; GLOBAL HAPPINESS FESTIVAL ) :
نخستین جشنواره بین المللی شادی و نشاط از تاریخ 24 تا 31 اکتبر 2023 در گستره بین المللی برگزار گردید(https://unesco-mil-apac.com/) و تعداد 435 هنرمند از 17 کشور جهان به نسبت به ارسال آثار ادبی، هنری و تولیدات رسانه ای و چند رسانه ای از کشورهای مختلف جهان به دبیرخانه نخستین جشنواره جهانی شادی و نشاط اقدام کردند و آثار ارسالی در بخش‌های فیلم کوتاه، پادکست، عکس، نقاشی و دل‌نوشته به زبان‌های مختلف از سوی هیات داوران بین المللی آن به زبان‌های خارجی، از جمله به زبان های عربی، انگلیسی و روسی مورد ارزیابی قرار گرفت و رهاورد آن نیز مبتنی بر انتخاب 24 اثر برگزیده برای دریافت تندیس و لوح تقدیرِ یادمان برگزاری نخستین جشنواره جهانی شادی و نشاط به تشخیص هیات داوران آن بوده است و رویداد پایانی(اختتامیه) برگزاری جشنواره مزبور نیز با قرائت بیانیه هیات داوران آن از سوی دکتر داود ضامنی، عضو و دبیر هیات داوران در محل سالن همایش های سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی در فرمانیه تهران برگزار گردید و مقرر شد هدایا و جوایز برگزیدگان آن نیز با همکاری مرکز ACD و از طریق رایزن های فرهنگی و سفارت خانه های دولتهای متبوعه آنها برای آنان ارسال و اهداء گردد.
اعضای بین المللی اولین جشنواره جهانی شادی و نشاط :
اولین جشنواره جهانی شادی و نشاط با عضویت حقوقدانان و فعالان رسانه ای و فرهنگی داخلی و بین المللی شامل دکتر علیرضا باستانی، نماینده و مدیر کمیته منطقه ای آسیا و اقیانوسیه سازمان UNESCO MIL APAC، دکتر محمد جعفری ملک، رئیس مرکز آسیاییACD ، محمد حسینی، مدیر روابط عمومی انجمن سواد رسانه ای انسان(ایران)، محمدرضا زمانی درمزاری(فرهنگ)، مدرس دانشگاه و رئیس کمیسیون حقوق بین الملل و حقوق بشر سازمان UNESCO MIL APAC ،MR. SHAILESH AMONKAR از هندوستان، DR NOR EDZAN CHE NASIR از دانشگاه مالایا در کوالالامپور، MR. JAISURYA DAS نایب رئیس کمیته منطقه ای APAC از هندوستان و MD. SHAHAJADA MASUD از دانشگاه براک بنگلادش تشکیل و مبادرت به برگزاری نخستین جشنواره جهانی آن نموده اند(https://unesco-mil-apac.com/).
هیات داوران بین المللی جشنواره :
” اولین جشنواره بین المللی شادی و نشاط” (HAPPINESS & PEACE FOR ALL ; GLOBAL HAPPINESS FESTIVAL ) با حضور و مشارکت داوران ایرانی و خارجی آن برگزار گردید. مرضیه برومند، دکتر علیرضا تابش، کمال شفیعی، سیدحمید شریفی، زهرا شیرینی و دکتر ضامنی بعنوان داوران ایرانی آن بوده وGaukhar Omarkhanova ،Ms. Vidya Heble ، Dr. Sajni Vaidya ، Ms. Bhuvi Gupta ، از زمرۀ اعضای خارجی هیات داوران جشنواره بوده اند.
بیانیه هیات داوران بین المللی جشنواره ( Global Happiness Festival ) :
بیانیه هیات داوران بین المللی نخستین جشنواره جهانی شادی و نشاط در مراسم اختتامیه آن از سوی دکتر ضامنی، دبیر آن هیات، به شرح ذیل بیان گردید :
” برای وضعیتی که انسان عصر امروز در آن گرفتار شده « شادمانی» گوهر کمیابی شده است. هر ساله تحقیقات بسیار مفصلی در مورد سنجش میزان شادمانی و نشاط در اغلب کشورهای دنیا انجام می‌شود. علاوه بر دانشگاهیان، دولتها و سازمان‌ها نیز علاقه روزافزونی درباره اینکه مردم نسبت به زندگی‌شان چه احساسی دارند پیدا کرده‌اند. اگر در قرن گذشته مطالعات مربوط به خوشبختی، شادمانی و نشاط اغلب توسط روانشناسان و جامعه‌شناسان انجام می‌گرفت، در چند دهه اخیر اقتصاددانان و متخصصان حوزه رسانه بیش از صاحبنظران دیگر به مباحث مربوط به شادمانی و نشاط علاقه پیدا کرده‌اند. تا جایی که می‌توان از مفهومی به نام «صنعت نشاط» و «رسانه‌ای شدن نشاط» به عنوان دو ویژگی شادمانی و نشاط در روزگار معاصر سخن گفت، اما در این میان هنرمندان شاید بهتر از متخصصان دانشگاهی و روانشناسان بتوانند در مورد انواع شادی و نشاط، فرق شادمانی اصیل با غیراصیل، رابطه شادی با سعادت، خوشبختی، سرخوشی و هیجان، مصادیق شادی ذهنی و شادی عینی صحبت کنند. زیرا هنر از منظر نظریه بازنمایی، اطلاعات مهمی از درون جامعه بما می‌دهد که بسی ارزشمندتر از اطلاعات درون مقاله‌های دانشگاهی و تحقیقات دولتی است که همواره در معرض سوگیری سیاسی است. در یک تعریف ساده می‌توان اظهار داشت «هنر» استفاده‌کردن از توانایی‌ها و تخیلات برای خلق آثار زیباست، با هنر می‌توان تجربیات و احساسات را با دیگران تقسیم کرد. وجه ارتباطی هنر بسیار مهم است. از این رو می‌توان ادعا کرد هنر، خود رسانه است و رسانه چیزی جز هنر نیست.
جشنواره جهانی نشاط که به پیشنهاد دکتر علیرضا باستانی نماینده آسیا و اقیانوسیه سازمان سواد رسانه‌ای و اطلاعاتی یونسکو UNESCO MIL و مشارکت 435 هنرمند از 17 کشور جهان برگزار شد، بهانه‌ای بود تا برخی کودکان و شهروندان نوجوان و جوان کشورهای مختلف آسیا و اقیانوسیه جلوه‌ای از نشاط خود را در قالب یک اثر هنری به نمایش بگذارند. در این جشنواره توجه به ابعاد تکنیکی و فرم زیبایی‌شناسانه آثار رسیده به جشنواره در اولویت اول نبود. بلکه آنچه که برای هیئت داوران مهم بود توجه به این نکته بود که هنرمندان و خالقان این آثار تا چه اندازه به بیان بدون تکلف و تصنعی از شادی و نشاط در آثارشان توجه کرده‌اند؟
داوران جشنواره – که خود از هنرمندان شاخص آسیا هستند- در اثناء جلسات داوری به نکته‌های شگرفی برخوردند. اولین نکته اینکه اغلب هنرمندان موضوع شادی و نشاط را در بافت و زمینه اجتماعی و خانوادگی زندگیِ روزمره تعریف کرده بودند. دومین نکته، حضور عناصری از طبیعت در اغلب آثار بود. حضور پررنگ طبیعت در آثار هنری بیانگر این نکته است که شادی و نشاط ربط وثیقی با طبیعت دارد. شاید آنها می‌خواستند غیرمستقیم بما بگویند دلیل ناشادمانی بسیاری از شهروندان در دنیا، فاصله‌گرفتن آنها از طبیعت و حل و هضم‌شدن در چرخ‌دنده‌های زندگی ماشینی و صنعتی است. برخی از این آثار به حدی خلاقانه بودند که بینش‌های عمیقی از درونمایه فکر و روح و تخلیل هنرمند بما نشان می‌دادند.
همه آثار رسیده به این جشنواره ارزشمند هستند. اما به دلیل رقابتی که باید بین آثار خلاق و خلاقانه‌تر انجام می‌گرفت، هیئت داوران از بین 435 اثر رسیده به جشنواره در هر رشته، یک اثر را به عنوان رتبه اول برگزیدند که واجد دریافت تندیس و دیپلم افتخار شد. علاوه بر این، آثاری که رتبه‌های دوم و سوم را کسب کردند شایسته دریافت دیپلم افتخار تشخیص داده شدند. ما علاقه‌مندیم پس از معرفی برگزیدگان و نمایش این آثار، خود هنرمندان و منتقدینِ هنری وقت گذاشته و در مورد احساسی که برآمده از این آثار هستند مطالبی نوشته و در سایت و صفحه شبکه‌های اجتماعی‌شان بازنشر کنند، تا کسانی که این آثار را می‌بینند هم به اندازه داوران از خواندن و تماشای آنها لذت ببرند. امیدواریم سازمان سواد رسانه‌ای و اطلاعاتی یونسکو برای سال آینده که دومین دوره این جشنواره برگزار می‌شود تمهیدات لازم و مشوق‌های مناسبی در نظر گرفته تا هنرمندان بیشتری نسبت به خلق آثار هنری و مشارکت جهانی برای توسعه سواد رسانه‌ای ترغیب شوند. با بهترین آرزوها “
افزون بر آن، بیانیه هیات داوران آن جشنواره با ترجمه انگلیسی آن (Statement by the International Jury of the First World Festival ; Global Happiness Festival ) به سازمان بین المللی UNESCO MIL و گزارش برگزاری جشنواره مزبور منعکس شده و در بولتن رسمی آن سازمان با عنوان (The Global Happiness Festival -A MIL (APAC) in the Global MIL Week, October,2023- October,24-31,2023) منتشر شده است (UNESCO MIL Alliance ISC Newsletter 5th March 2024..docx(2).pdf)
* رئیس کمیسیون حقوق بین الملل و حقوق بشر کمیته منطقه ای آسیا و اقیانوسیه سازمان UNESCO MIL APAC
Email : zamani.i.l.institute@gmail.com