علیرغم تشخیص مناسب و انجام یک عمل جراحی موفقیت آمیز، بعضی بیماران هنوز ممکن است با پس از جراحی کمر دیسک کمر مواجه شوند. امروزه این درد مزمن یا ماندگاری علائم بیماری به عنوان سندروم کمر درد پس از جراحی کمر شناخته می شود و می تواند بر توانایی انجام فعالیت های روزمره تاثیر گذارد.
ورزش درمانی بعد از جراحی دیسک کمر بسیار مهم است که در این لینک می توانید مشاهده فرمایید
در این حالت عدم موفقیت فقط مربوط به خود عمل جراحی نیست، زیرا در بسیاری از مواقع اهداف مورد نظر برای عمل جراحی که می تواند شامل آزاد سازی و تثبیت فضای مورد نیاز برای بخش های آسیب دیده کمر است، تامین گردیده و عمل جراحی به صورت موفقیت آمیز انجام شده است. در این حالت عدم موفقیت فقط می تواند در ارتباط با عدم رفع کامل علائم مشکل باشد و ممکن است هنوز درد بعد از جراحی وجود داشته باشد.
فاکتورهای متعدد می توانند بر نتایج حاصل از عمل جراحی ستون فقرات تاثیر گذار باشند. یکی از مسائل احتمالی که می تواند باعث کمر درد پس از عمل جراحی دیسک کمر شود این است که آسیب درمان شده تنها دلیل درد بیمار نبوده باشد یا گاهی اوقات مشکل اصلی به طور کامل درمان نشده است. علاوه بر این در موارد نادر آسیب دیدگی می تواند به دلیل خود عمل جراحی ایجاد شده و باعث مشاهده درد پس از عمل جراحی شود.
چسبندگی پس از عمل چیست؟
تشکیل بافت همبند در محل التیام زخم بخشی از فرآیند عادی بهبود بیمار پس از عمل جراحی کمر است. علیرغم اینکه بافت محل التیام زخم می تواند دلیل کمر درد یا درد در ناحیه پا باشد، خود این بافت در موارد نادر دردناک است، زیرا معمولاً عصب در این بافت وجود ندارد. بافت محل التیام زخم معمولاً یکی از دلایل بالقوه درد بیمار در شرایطی است که باعث گرفتار شدن ریشه عصب به خاطر چسبندگی آن پس از عمل جراحی دیسک کمر شده باشد.
علائم عدم موفقیت جراحی و چسبندگی بعد از عمل
معمولاً، علائم فیبروز اپیدورال (تشکیل بافت همبند در محل التیام زخم اطراف ریشه عصب) در حدود 6 تا 12 هفته پس از عمل جراحی کمر در بیمار مشاهده می شود. این دوره معمولاً به عنوان دوره اولیه التیام درد در نظر گرفته می شود و پس از آن به آرامی درد بیمار در ناحیه پا یا ناحیه کمر مجدداً عود می کند. گاهی اوقات، علائم بهبودی بیمار بلافاصله پس از عمل جراحی کمر مشاهده می شود، اما معمولاً آسیب عصبی وارد شده به خاطر پاتولوژی اولیه (در نتیجه درد بیمار)، فرآیند بهبود عصب را آهسته تر نیز می نماید.
معمولاً، در مواردی که بیمار با درد مداوم پا یا کمر درد بلافاصله پس از عمل جراحی درمان دیسک کمر مواجه شده، اما بهبود وضعیت وی با گذشت سه ماه از عمل جراحی آغاز شود، فرآیند بهبود بیمار پس از این دوره ادامه پیدا می کند. به هر حال، اگر هیچ بهبودی پس از گذشت سه ماه از عمل جراحی در بیمار مشاهده نشد، احتمالاً عمل جراحی موفقیت آمیز نبوده و کمر درد یا درد پای بیمار ادامه خواهد یافت.
دلایل کمر درد پس از عمل جراحی کمر
در این مرحله، پزشک و بیمار نیاز به بررسی دقیق مشکل به منظور تشخیص سایر دلایل احتمالی دارند که می توانند باعث ایجاد درد پس از عمل جراحی کمر شده باشند. برخی از این دلایل به شرح زیر هستند:
انتخاب نامناسب بیمار قبل از عمل جراحی کمر
این مسئله از رایج ترین دلایل کمر درد پس از جراحی کمر می باشد. جراح معمولاً برای درمان علائم درد بیمار، وجود مشکلات آناتومیک در ستون فقرات را بررسی می کند. بعضی از این مشکلات بیشتر از بقیه قابل اتکا هستند. برای مثال، بیماری فرسودگی دیسک کمتر با کمر درد بیمار ارتباط دارد، در حالی که درد پا معمولاً در نتیجه فتق دیسک کمر و فشار ریشه عصب ایجاد می شود. به هر حال همواره ممکن است دلایل دیگری نیز برای درد وجود داشته باشد که از نگاه پزشک هنگام معاینه بیمار دور مانده باشد. برای مثال در این زمینه می توان از سندرم پیریفورمیس، اختلال مفصل خاجی و پاتولوژی لگن (همچون استئو آرتریت لگن) نام برد.
عود مجدد فتق دیسک پس از عمل جراحی ستون فقرات
این شرایط یکی دیگر از دلایل برگشت مجدد کمر درد پس از عمل جراحی دیسککتومی یا میکرو دیسککتومی ستون فقرات است. در این حالت معمولاً می توان مشاهده کرد که درد بیمار در ابتدا پس از عمل جراحی دیسک کمر بطور چشمگیر کاهش پیدا می کند، اما در ادامه مجدداً درد بازگشته و وضعیت بیمار به حالت قبلی باز می گردد. بر خلاف درد ایجاد شده به خاطر بافت محل التیام زخم (فیبروز اپیدورال) که علائم ناراحتی به تدریج ظاهر می شود، علائم عود مجدد فتق دیسک به یکباره و به صورت حاد ایجاد می گردند. علاوه بر این، سابقه پزشکی و توصیف علائم بیماری و نیز استفاده از اسکن ام آر آی می تواند در تشخیص دقیق این مشکلات مفید و سودمند باشند.
خطای تکنیکی در طول عمل جراحی ستون فقرات
جراح باید احتمال ایجاد خطای تکنیکی در طول عمل جراحی را در مواردی که درد بیمار پس از عمل جراحی دیسککتومی یا میکرو دیسککتومی یا لامینکتومی ادامه داشته باشد، مورد توجه قرار دهد. برای مثال، آیا یک بخش از فتق دیسک در طول عمل جراحی نادیده گرفته شده یا یک تکه استخوان در کنار عصب باقی مانده است؟ در هر دو حالت، فشار ایجاد شده بر ریشه عصب می تواند باعث ایجاد درد شود. آیا برای عمل جراحی از سطوح مناسب ترمیم استفاده شده است؟ در صورت منفی بودن پاسخ این سوال، دیسک مجاور ممکن است عامل اصلی ایجاد درد باشد. مجدداً، تصویر برداری از ستون فقرات پس از عمل جراحی و بررسی علائم بیمار می تواند به یافتن پاسخ این سوالات کمک موثر کند.
تشخیص عدم موفقیت عمل جراحی
با توجه به اینکه سندروم کمر درد پس از جراحی دیسک کمر یک مشکل مشخص در ارتباط با ستون فقرات نیست، در نتیجه لازم است علائم و سابقه هر بیمار برای تشخیص صحیح و تعیین بهترین روش درمانی مورد توجه پزشک قرار گیرد. در اولین مرحله فرآیند تشخیص، بسیاری از پزشکان تست نوار عصب و عضله و آخرین عکس های ام آر آی (MRI) و سی تی اسکن بیمار را بررسی می نمایند.
تست نوار عصب و عضله (EDX) یک روش رایج مورد استفاده برای بررسی عملکرد عضلات و اعصاب است. این روش توسط پزشکان به منظور تعیین علت کمر درد یا گردن درد، بی حسی یا احساس سوزش و از دست دادن قدرت عضلات استفاده می شود. مشکلاتی که معمولاً در این رابطه توسط پزشک تشخیص داده می شود شامل فشار به عصب، آسیب دیدگی های پیرامون عصب و بیماری عضله است.
تست نوار عصب و عضله از دو بخش تشکیل شده است: در بخش اول اعصاب (در اصطلاح وضعیت هدایت عصبی) بررسی می شود و در بخش دوم وضعیت عضلات (در اصطلاح الکترومیوگرافی) بررسی می گردد. به این ترتیب پزشک می تواند عملکرد عضلات و اعصاب بدن را مورد بررسی قرار دهند. انجام این بررسی می تواند به تشخیص علت های احتمالی کمر درد یا بدن درد و ضعف عضله کمک موثر کند. هزینه نوار عصب و عضله دو اندام 21 k و چهر اندام 31 k می باشد و عدد k هر سال توسط وزارت بهداشت و سازمان های بیمه گر به مراکز طرف قرارداد تعلام می شود. در کیلنیک پیشگام جهت رفاه حال بیماران هر سال حدود 20 درصد تخفیف نسبت به تعرفه های مصوب برای بیماران لحاظ می شود.
راه ها و روش های درمان کمر درد پس از جراحی
روش های درمانی قابل استفاده برای درمان عوارض پس از جراحی کمر مانند کمر درد به شرح زیر هستند:
فیزیوتراپی: همه انواع دردهای مشاهده شده در ناحیه کمر پس از عمل جراحی دیسک کمر مشابه نیستند. به همین خاطر لازم است روش درمانی با توجه به علائم و شرایط خاص بیمار انتخاب شوند. هنگامی که معاینات لازم بر روی بیمار بطور کامل انجام شد، متخصص فیزیوتراپی می تواند نتایج حاصل از عمل جراحی را ارزیابی کرده و با توجه به فاکتورهای موثر بر مشکلات خاص کمر، از یک برنامه درمانی مناسب برای رفع مشکل بیمار استفاده کند. روش درمانی انتخاب شده در این حالت می تواند شامل موارد زیر باشد:
درمان دستی شامل تغییر در وضعیت ستون فقرات و بهبود قابلیت حرکت مفاصل و بافت های نرم بدن
انجام تمرین های حرکتی تقویتی و انعطاف پذیری
آموزش بیمار درباره نحوه مراقبت بعد از جراحی دیسک کمر ومراقبت از وضعیت کمر
آموزش بیمار در ارتباط با نحوه صحیح بلند کردن اجسام، خم شدن، و نشستن؛ در ارتباط با فعالیت های عادی روزمره در محل کار و در خانه و در ارتباط با نحوه صحیح خوابیدن
کمک به بیمار جهت اجرای ایمن برنامه فیزیوتراپی بعد از عمل دیسک کمر به نحوی که بتواند سلامت کلی فرد را بهبود بخشد
استفاده از سرما یا گرما درمانی یا تحریک الکتریکی به منظور کاهش درد
انجام تمرین های حرکتی کششی: حرکات کششی در زمان بهبود یافتن مشکل پس از عمل جراحی کمر می تواند احتمال ابتلا به فیبروز اپیدورال را به حداقل برساند. اکثر موارد تشکیل بافت همبند در محل التیام زخم در طول 6 تا 12 هفته پس از عمل جراحی ایجاد می شود. در این حالت فرض بر این است که اگر عصب در طول دوره بهبود بافت زخم در حال حرکت باشد، بیمار به مشکل چسبندگی دچار نمی شود و بافت محل التیام زخم برای بیمار مشکلی ایجاد نخواهد کرد.
برای مثال، انجام حرکت پدال زدن در ناحیه قوزک پا به صورت منظم می تواند باعث کشیده شدن عضله زرد پی شده (بزرگترین عضله ای که در ناحیه پشت هر یک از ران ها امتداد دارد) و باعث حرکت عصب از محل جراحی دیسک در ناحیه کمر شود. به این ترتیب می توان از مشکل چسبندگی و گیر افتادن عصب به خاطر بافت همبند محل التیام زخم پیشگیری کرد.
تکنیک های درمان دستی: استفاده از این تکنیک ها در نواحی آسیب دیده می تواند باعث وارد شدن فشار به مفاصل، عضلات، و رباط ها شده و وضعیت آنها را اصلاح نماید. امروزه شواهد مشخص درباره تاثیرگذاری استفاده از این تکنیک ها بر بهبود وضعیت بیمار وجود دارد.
الکترو درمانی: رایج ترین روش شناخته شده الکترو درمانی روش تحریک الکتریکی عصب از روی پوست (TENS) است. در این روش سعی می شود درد کمر با استفاده از تحریک الکتریکی با ولتاژ پایین کاهش پیدا کند. به هر حال بررسی های تصادفی انجام شده در این حوزه نشان دهنده تاثیر مثبت یا بدون تاثیر بودن این روش درمانی در ارتباط با درمان کمر درد پس از عمل جراحی است.
دارو درمانی: داروهای مسکن درد و سایر داروهای مانند آن در تمام مراحل کمر درد می تواند مورد استفاده قرار گیرد. رایج ترین داروهای موجود برای درد مزمن در ناحیه کمر به شرح زیر هستند:
داروهای مسکن یا تخفیف دهنده درد مثل استامینوفن.
داروهای ضد التهاب غیر استروئید (NSAIDs) شامل آسپیرین، ایبو پروفن، ناپروکسین و بازدارنده های COX-2.
داروهای شل کننده عضلات که برای درمان درد ناشی از اسپاسم عضلات و حمایت از مکانیزم های حرکتی استفاده می شود.
داروهای مخدر که در اکثر موارد به منظور تسکین درد شدید یا درد پس از عمل جراحی برای بیمار تجویز می شود.
داروهای ضد افسردگی و ضد صرع که برای درمان درد ناشی از اختلالات عصبی مورد استفاده قرار می گیرد.
داورهای سیستم عصبی که برای درمان درد های عصبی و عضلانی استفاده می شوند.
تزریق: این روش شامل تزریق مستقیم مواد استروئید یا بی حسی به مفاصل، رباط ها، عضلات، یا اعصاب اطراف آن است. این تزریق ها می توانند باعث تسکین درد (اغلب موقت) شده و برای تایید اینکه محل تزریق علت اصلی ایجاد درد است، مورد استفاده قرار گیرد. تزریق های استروئید می توانند باعث تسکین موقت درد در نواحی بالا تنه و پایین تنه به خاطر گیر افتادن عصب در ستون فقرات شوند.
لیزر کم توان: در این روش اعصاب دردناک از طریق گرم کردن با یک سوزن کوچک بی حس می شوند. در صورتی که بیمار به نحوه دقیق برای این درمان انتخاب شود، نتایج درمان می تواند برای حدود 60% بیماران موثر بوده و برای ماه ها یا سال ها دوام و ماندگاری داشته باشد.
تکرار عمل جراحی: در صورتی که کمر درد بیمار پس از عمل جراحی دیسک کمر با گذشت چند سال دوباره باز گردد، احتمال اینکه این درد فقط به خاطر بافت همبند محل التیام زخم ایجاد شده باشد، بسیار کم است. در حقیقت بافت های محل زخم نمی توانند برای چند سال پس از عمل جراحی ستون فقرات به رشد خود ادامه دهند و به همین خاطر نمی توانند دلیل بازگشت مجدد درد بیمار باشند. در این حالت احتمالاً عصب مجدداً به خاطر فتق دیسک محدود یا رشد استخوان جدید نزدیک به عصب (تنگ شدن مجرای نخاعی) تحت فشار قرار گرفته شده است.
با وجود پیشرفت‌های چشمگیر در زمینه علم پزشکی و جراحی، هنوز هم برخی از بیماران پس از جراحی، با عوارضی مواجه می‌شوند. درد و بی حسی پا، از مهم‌ترین مشکلاتی است که برای بیماران به وجود می‌آید. علت درد پا بعد از عمل دیسک کمر، درد خفیف تا متوسط، احتمالاً ترمیم بافت‌های آسیب دیده و برش خورده باشد که کم کم برطرف می‌شود، اما درد شدید همراه با تب و ناتوانی در تحرک باید فوراً درمان شود. علاوه بر این، گاهی درد پا بعد از نشان دهنده یک عارضه جدی و تهدید کننده مانند تشکیل لخته خون در سیاهرگ‌های عمقی پاها است. برای پیشگیری از بروز عوارض جدی مانند آمبولی ریه، در این موارد باید سریعاً به پزشک مراجعه کنید.
آنچه در این مقاله می خوانید :
علت درد پا بعد از عمل دیسک کمر چیست؟
این روزها انواع جراحی‌های ستون فقرات و کمر، با استفاده از جدیدترین تجهیزات انجام می‌شود. متخصصان با دانش و تجربه فراوانی که در این زمینه دارند، به بیماران خود در زمینه رفع مشکلات دیسکوپاتی کمر کمک می‌کنند. بسیاری از بیماران پس از انجام چنین عمل‌هایی، بهبود پیدا کرده و می‌توانند به زندگی عادی و روزمره خود برگرداند.
اما تعداد کمی از بیماران وجود دارند که با عوارض و مشکلاتی مانند درد پا مواجه می‌شوند. در چنین شرایطی است که این سوال برای آنها به وجود می‌آید: علت درد پا بعد از عمل دیسک کمر چیست؟
قبل از پاسخ کامل به این سوال باید بگوییم تجربه درد و بی حسی در پا بعد از جراحی دیسکوپاتی کمر، گاهی اوقات کاملاً موقتی است. این موضوع ممکن است به سبب آسیب به ریشه‌های عصبی ایجاد شده باشد. بنابراین ممکن است در هفته‌های ابتدایی پس از عمل، بیمار آن را تجربه نماید. اما گاهی اوقات این درد ممکن است 3 ماه و حتی بیشتر طول بکشد. در چنین شرایطی است که باید به سراغ یک متخصص حاذق و با تجربه رفت و ریشه آن را به صورت دقیق بررسی کرد.
به طور کلی درد پا که پس از عمل دیسک کمر به وجود می‌آید، به دو دسته اصلی تقسیم بندی می‌شود:
دردهایی که بلافاصله پس از به وجود می‌آیند.
دردهایی که پس از گذشت مدت زمانی که از عمل دیسک کمر سپری شد، بیماران تجربه می‌کنند.
در ادامه راجع به هر دو نوع این دردها، نکاتی را به سمع و نظر شما عزیزان می‌رسانیم.
علت درد پا بعد از دیسک کمر و بلافاصله پس از عمل
همان گونه که اشاره شد، برخی از بیماران، درد پا را بلافاصله پس از جراحی دیسکوپاتی کمر تجربه می‌کنند. اصلی‌ترین علل به وجود آورنده این درد در قسمت پا عبارتند از:
گاهی اوقات تشخیص اشتباه در زمینه علت بیماری دیسک کمر، باعث ایجاد عوارضی می‌شوند که یکی از مهم‌ترین آنها درد پا بعد از عمل است.
در برخی از مواقع ممکن است در هنگام جراحی دیسکوپاتی کمر، اشتباهاتی رخ دهد. به عنوان مثال ممکن است رشته‌های عصبی یا عصب سیاتیک که در نزدیکی ستون فقرات قرار دارد دچار آسیب شود. یکی از اصلی‌ترین عوارض چنین آسیبی، درد پا بعد از جراحی دیسک کمر است.
در برخی از شرایط نیز ممکن است بیمار نسبت به درمان‌های مکمل پس از جراحی دیسکوپاتی کمر بی توجه باشد. از جمله درمان‌های مکمل می‌توان به تمرینات فیزیوتراپی و توانبخشی اشاره نمود. عدم مراجعه به این مراکز و انجام ندادن تمرینات لازم، اصلی علت بروز درد پا به شمار می‌روند.
گاهی اوقات دیسک یا مهره‌های آسیب دیده کمر، دچار دردهای مزمنی می‌شوند. این دردها پس از جراحی دیسک کمر، همچنان خود را با درد پا نشان می‌دهند.
در برخی دیگر از مواقع نیز ممکن است عوارضی در چندین نقطه از ستون فقرات مشاهده شوند که حتی با عمل دیسکوپاتی کمر نیز بیمار همچنان آنها را با درد پا یا بی حسی پا تجربه نماید.
یکی دیگر از مهم‌ترین علت‌های درد پا بعد از دیسک کمر، ممکن است به سبب لخته سیاهرگ‌های عمقی پا اتفاق افتد که در این صورت باید سریعاً به مراجعه نمایید. لخته خون یکی از عوارض جدی، خطرناک و تهدید کننده حیات به شمار می‌رود.
یکی دیگر از اصلی‌ترین علل درد در پا بعد از عمل دیسکوپاتی کمر، می‌توان آسیب به طناب نخاعی، آسیب‌های جدی به رشته‌های عصبی باشد. البته این عوارض بعد از جراحی توسط جراح حاذق، نادر هستند. جهت اطلاع بیشتر به https://www.drdards.ir/457-back-pain-کمردرد-after-surgery/ مراجعه کنید
علت درد پا پس از گذشت مدت زمانی پس از جراحی دیسک کمر
گاهی اوقات درد پا، بعد از گذشت مدت زمانی به میزان چند هفته پس از جراحی دیسک کمر، خود را نشان می‌دهد. برخی از پزشکان عقیده دارند علت درد پا بعد از عمل دیسک کمر، ممکن است به سبب موارد زیر باشد:
- تنگی کانال و تنگی مرکزی
شاید برای شما نیز جالب باشد بدانید که شایع‌ترین علت احساس درد پا بعد از انجام عمل دیسکوپاتی کمر، تنگ شدن فضای میان دیسک‌هاست. معمولاً با برطرف شدن فشار، تنگی مرکزی برطرف می‌شود، اما ممکن است تنگی کانال همچنان به قوت خود باقی بماند. این موضوع باعث ایجاد احساس درد در قسمت پاها می‌گردد. در برخی از مواقع برای رفع تنگی کانال، نیاز به جراحی فیوژن یا همجوشی کمری وجود دارد.
- فتق دیسک ثانویه
گاهی ممکن است پس از جراحی فتق دیسک، یکی دیگر از دیسک‌های کمر پاره شود و این موضوع باعث ایجاد فشار بر روی ریشه عصبی گردد. یکی از مهم‌ترین نشانه‌های بروز چنین مشکلی این است که درد پس از جراحی دیسک کمر، پس از گذشت چند روز از بین رفته، اما مجدداً عود می‌کند.
- بافت اسکار
هر چند بافت اسکار یکی از پدیده‌های نادری است که پس از جراحی دیسکوپاتی کمر ممکن است رخ دهد، اما این موضوع نیز می‌تواند به عنوان یکی از مهم‌ترین علل درد پا در این زمینه به شمار رود. بافت اسکار گاهی اوقات پس از جراحی به وجود می‌آید، اما هیچ نوع آسیبی به بافت‌ها نمی‌رساند. اما با این وجود بافت اسکار، با تحریک ریشه عصبی، باعث ایجاد درد در پا می‌گردد. خوشبختانه با استفاده از تمرینات فیزیوتراپی، می‌توان بافت اسکار را درمان نمود و درد حاصل از آن را تسکین داد.
هر چند عمل دیسکوپاتی کمر، بسیاری از بیماران را از تجربه درد مزمن و همیشگی کمر نجات می‌دهد، اما گاهی اوقات ممکن است عوارضی نیز به همراه داشته باشد. در برخی از مواقع بیماران پس از انجام این جراحی دچار بی حسی یا گزگز در برخی از اندام‌های بدن به خصوص در قسمت پای خود خواهند شد. پزشکان عقیده دارند دلیل بی حسی پا بعد از عمل دیسک کمر، به سبب عوارض جانبی این عمل است. به محض این که بدن، خود را با ساختارهای جدیدی که جراحی به وجود آورده است سازگار کند، این بی حسی نیز به خودی خود از بین خواهد رفت.
فراموش نکنید که در صورت برطرف نشدن علائمی مانند بی حسی، درد و گزگز در پاها، حتماً پزشک خود را در جریان قرار دهید. از جمله اصلی‌ترین مواردی که به عنوان دلیل بی حسی پا بعد از عمل دیسک کمر مطرح می‌شوند عبارتند از:
خونریزی در قسمت ستون فقرات و ایجاد لخته خون
نشت مایع نخاعی ستون فقرات
آسیب به عروق خون رسان در هنگام انجام فرایند جراحی
آسیب به اعصاب ستون فقرات در هنگام انجام عمل جراحی
جراحی ناموفق مهم‌ترین علت درد پا بعد از عمل دیسک کمر
هر چند جراحی دیسک کمر یکی از بهترین گزینه‌های درمان این بیماری به شمار می‌رود، اما گاهی اوقات ممکن است این جراحی موفقیت آمیز نباشد. در چنین شرایطی است که پزشکان پس از بررسی‌های فراوان به این نتیجه می‌رسد که مهم‌ترین علت درد پا بعد از عمل دیسک کمر، عدم موفقیت در این عمل است. پژوهش‌ها نشان دهنده آن است که درد پا به خصوص اگر پس از گذشت چندین ماه هنوز خوب نشده است، بارز‌ترین نشانه عدم موفقیت عمل دیسکوپاتی کمر است. این موضوع خود را با علامت‌های دیگری نیز نشان می‌دهد؛ این علامت‌ها عبارتند از:
محدود شدن دامنه حرکتی بیمار
مشکل در راه رفتن، ایستادن و نشستن
دردی که در قسمت گردن، کمر و پا انتشار پیدا می‌کند.
عدم بهبودی بیمار حتی پس از انجام عمل جراحی
طرز خوابیدن بعد از عمل دیسک کمر
پس از انجام عمل دیسکوپاتی کمر، هیچ چیز به اندازه خوابیدن به شما کمک نمی‌کند تا دوران نقاهت این بیماری را به خوبی پشت سر بگذارید. اگر پزشک تشخیص دهد که علت درد پای شما بعد از انجام عمل دیسک کمر، مورد چندان مهمی نیست، بنابراین خوابیدن و استراحت می‌تواند به بهبود این درد کمک فراوانی نماید. اما طرز خوابیدن بعد از عمل دیسک کمر چگونه است؟ چگونه می‌توان در بهترین حالت ممکن به خواب و استراحت پرداخت؟
در پاسخ به این سوالات باید بگوییم خوابیدن بیمار پس از جراحی دیسکوپاتی کمر باید به گونه‌ای باشد که کمترین فشاری به ستون فقرات وارد نشود. بنابراین خوابیدن در وضعیت جنینی هرگز پیشنهاد نمی‌شود. بیمار مجاز به خوابیدن در سه حالت طاق باز، به پهلو و دمر است. همچنین در هنگام خواب باید از بالش کوچکی برای حمایت از کمر استفاده نمود، در غیر این صورت ممکن است فشار بر روی بافت‌ها زیاد شود.
علاوه بر تمامی این موارد، تشکی که بیمار از آن استفاده می‌کند، باید سفت و در عین حال راحت باشد. تشک‌هایی که باعث فرو رفتن کمر می‌شوند، درد در این قسمت و همچنین پا را تشدید می‌نمایند.
زندگی بعد از عمل دیسک کمر
بدون شک تمامی بیمارانی که تحت عمل دیسک کمر قرار می‌گیرند، دوست دارند هر چه زودتر به زندگی عادی و معمولی خود بازگردند. هر چند پس از این عمل، می‌توان از درد کمر خلاص شد، اما شیوه دیسکوپاتی کمر، کمی متفاوت است. شما در این دوره از زندگی خود، باید به خوبی از جسم خود مراقبت کنید تا دیگر هرگز دچار تجربه دیسک کمر نشوید. در بسیاری از مواقع، علت درد پا بعد از دیسکوپاتی کمر، با بهبود شیوه زندگی، به خوبی برطرف می‌شود. در ادامه مطلب، به برخی از مهم‌ترین پارامترهایی که در زندگی بعد از عمل دیسک کمر باید به آن توجه کنید، اشاره می‌کنیم:
فعالیت جنسی
برای این که بتوانید دوباره فعالیت‌های جنسی خود را آغاز کنید، باید حتماً با پزشک خود مشورت نمایید. در بسیاری از مواقع انجام حرکات سنگین یا قرار گرفتن در موقعیت‌هایی که باعث خم شدن بیش از اندازه کمر و گردن شما می‌شود، ممکن است باعث آسیب به کمر شما گردد. بنابراین در هنگام برقراری رابطه جنسی، باید به موارد مطرح شده به خوبی توجه کنید.
سیگار کشیدن
هیچ چیز به اندازه سیگار کشیدن و مصرف مشروبات الکلی، نمی‌تواند باعث طولانی شدن دوران نقاهت شما پس از جراحی دیسک کمر شود. به خصوص در 6 ماهه اول پس از انجام این عمل، باید به کلی از مصرف سیگار خودداری کنید. در این دوران، استخوان سازی در ناحیه ستون فقرات در حال شکل گیری است؛ بنابراین بیمار و اطرافیان او نباید از سیگار استفاده کنند. تحقیقات نشان دهنده آن است که مصرف سیگار باعث کاهش تراکم استخوان‌ها می‌گردد.
خستگی جسمی
یکی از مهم‌ترین مواردی که در زندگی بعد از عمل دیسک کمر تجربه می‌کنید، خستگی جسمی است. تجربه نشان دهنده آن است که بسیاری از بیماران، در 4 ماهه ابتدایی پس از جراحی دیسک کمر، خستگی فراوانی را در جسم خود احساس می‌کنند. این خستگی به سبب تحلیل رفتن بدن، کم خونی و در برخی از موارد افسردگی است. یکی از بهترین روش‌هایی که می‌تواند به شما در رفع این خستگی کمک کند، آغاز حرکات آرام ورزشی با مشورت پزشک است. همچنین داروهایی نیز وجود دارند که مصرف آنها به کاهش احساس خستگی کمک فراوانی خواهد نمود.
تغییرات وزنی
در زندگی پس از جراحی دیسکوپاتی کمر، باید مراقبت تغییرات وزنی خود باشید. برخی از افراد ممکن است در این دوران دچار چاقی و اضافه وزن شوند که به سبب عدم تحرک رخ می‌دهد. برخی دیگر نیز به سبب سوء تغذیه با کاهش وزن مواجه می‌شوند که هر دو این موارد برای کمر آسیب زننده هستند. این تغییرات وزنی موجب می‌شوند ترمیم بافت ها و استخوان‌ها به کندی صورت پذیرد. بنابراین در این دوران یک برنامه تغذیه سالم و همچنین یک برنامه تمرینی ورزشی ایجاد کنید.
مصرف غذاهای سالم و سرشار از فیبر
یکی از بزرگترین مشکلاتی که برای بسیاری از افراد پس از جراحی دیسک کمر ناراحتی‌های شدیدی به همراه می‌آورد، یبوست است. مصرف برخی از داروهای مسکن، بیهوشی و استرسی که بیماران در این دوران تجربه می‌کنند، از اصلی‌ترین علل بروز یبوست هستند. بنابراین در زندگی پس از جراحی دیسکوپاتی کمر، مصرف غذاهای فیبر دار و آب فراوان را در برنامه غذایی خود بگنجانید.
همچنین بسیاری از پزشکان پیشنهاد می‌کنند که مصرف غذاهای فست فود، سرخ کردنی و ناسالم را از برنامه غذایی خود حذف کنید. در این دوران از سبزی‌ها، میوه‌ها و غذاهای سالمی که حاوی ویتامین و مواد معدنی هستند، بیش از هر زمان دیگری استفاده کنید.
علت درد پا بعد از عمل دیسک کمر و بهترین راهکارهای درمانی آن
بهترین راه برای پیدا کردن علت درد پا بعد از عمل دیسک کمر، مشورت با پزشک است. در چنین شرایطی ممکن است پزشک شما با انجام معاینات، آزمایشات، عکسبرداری و… به صورت دقیق، اقدام به کشف علت بروز این درد نماید. پس از آن راهکارهای درمانی آغاز می‌شوند و شما باید تحت نظر پزشک خویش، تمامی راهکارهای درمانی که او ارائه می‌نماید را به خوبی انجام دهید. با استفاده از این روش‌ها مشاهده خواهید کرد که درد پای شما به مرور زمان کاهش پیدا کرده و از بین می‌رود.
در این قسمت شما را با برخی از مهم‌ترین راهکارهای درمان درد پا بعد از جراحی دیسک کمر آشنا می‌کنیم:
تزریق برخی از داروها
گاهی اوقات ممکن است پزشکان با تزریق داروهایی مانند کورتون، التهابی که در کانال نخاعی به وجود آمده است را کاهش دهند. این تزریق در مفاصل میان مهر‌ه‌ها انجام شده و التهاب مفاصل را کاهش می‌دهد.
استفاده از الکتریسیته
یکی از جدیدترین روش‌هایی که می‌تواند به درمان دردهای پس از جراحی دیسکوپاتی کمر کمک کند، الکتریسیته با شدت بسیار کم است. این شیوه درمانی باعث کاهش بسیاری از دردهای شدید و مزمن در قسمت پا می‌گردد.
لیزر درمانی
تحقیقات نشان دهنده آن است که لیزر درمانی، در 60 درصد از بیمارانی که پس از جراحی دیسک کمر با درد پا مواجه هستند، موثر بوده است. در این شیوه، ابتدا عصب‌هایی که عامل به وجود آورنده درد هستند شناسایی شده و سپس با استفاده از تابش اشعه لیزر، از بین می‌روند.
تجویز دارو
در برخی از مواقع که علت درد پا بعد از عمل دیسک کمر، عارضه چندان جدی نباشد، پزشک مصرف برخی از داروها را برای بیمار خویش تجویز می‌کند. از جمله این داروها می‌توان به داروهای مسکن، داروهای کاهش دهنده التهاب و همچنین داروهای ضد افسردگی اشاره نمود.
استراحت و تمرینات فیزیوتراپی
همان گونه که می‌دانید یکی از مهم‌ترین تجویزهای هر متخصصی پس از جراحی دیسکوپاتی کمر برای بیماران، استراحت و انجام تمرینات فیزیوتراپی است. پزشکان پس از بررسی دقیق علت درد پا، ممکن است استراحت و تمرینات فیزیوتراپی را برای بیماران خویش تجویز نمایند. تجربه نشان دهنده آن است که انجام این تمرینات بسیار کمک کننده بوده و بسیاری از عوارض پس از جراحی دیسک کمر، مانند درد پا را از بین می‌برند.
تکرار عمل جراحی
اگر پس از گذشت مدت زمان نسبتاً طولانی، همچنان علت درد پا بعد از دیسکوپاتی کمر برطرف نشد، ممکن است پزشک تکرار عمل جراحی را پیشنهاد نماید. گاهی اوقات این درد ممکن است به سبب فتق دیسک محدود و یا رشد یک استخوان جدید در محل نزدیک به عصب رخ دهد. بنابراین می‌توان با تکرار عمل جراحی، این درد را تا حدود زیادی برطرف نمود.
انجام تمرینات کششی
پزشکان عقیده دارند انجام برخی از حرکات آرام کششی در هفته‌ها و ماه‌های بعد از جراحی دیسک کمر، عوارضی مانند پا درد را به حداقل خود می‌رساند. حرکات کششی موجب تسریع روند بهبود بافت‌ها و التیام زخم می‌شود. به عنوان مثال انجام حرکت پدال در قسمت قوزک پا، سبب می‌شود که عضله زردپی کشیده شود. این امر باعث حرکت عصب از قسمت جراحی در قسمت کمر می‌شود و از چسبندگی و گیر افتادن عصب جلوگیری به عمل می‌آورد.
آموزش لازم به بیمار برای زندگی پس از جراحی دیسک کمر
برخی از پزشکان، آموزش‌هایی را به بیمار خویش ارائه می‌نمایند که توسط آن بتوانند به زندگی طبیعی و نرمال خود برگردند و با عوارضی مانند درد پا مواجه نشوند. از جمله این آموزش ها می‌توان به موارد زیر اشاره نمود:
آموزش مراقبت از خود
آموزش قرار دادن کمر در بهترین وضعیت
آموزش صحیح در مورد نحوه ایستادن، خوابیدن، راه رفتن و بلند کردن اجسام
آموزش انجام حرکات آرام ورزشی
حرکات ورزشی برای بهبودی علت درد پا بعد از عمل دیسک کمر
معمولاً متخصصان به بیماران خویش پیشنهاد می‌کنند که در اولین فرصت پس از جراحی دیسک کمر، حرکات ورزشی را آغاز کنند. این حرکات و تمرینات، بهترین گزینه برای گذر از دوران نقاهت پس از جراحی دیسکوپاتی کمر به شمار می‌روند. تجربه نشان دهنده آن است بیمارانی که با مشورت پزشک خویش، هر چه زودتر تمرینات و حرکات ورزشی را آغاز کردند، کمتر از سایر بیماران با علائمی مانند درد پا بعد از دیسکوپاتی کمر مواجه شدند. ذکر این نکته ضروری است که اگر در هنگام انجام این حرکات ورزشی، دچار درد شدید و غیر قابل تحمل در کمر یا پای خود شدید، هر چه سریع‌تر پزشک خود را در جریان قرار دهید.
ورزش‌های آرام آبی و شنا کردن در استخر، پس از گذشت دو الی سه هفته پس از عمل جراحی دیسک کمر پیشنهاد می‌شود. همچنین تمرینات ورزشی که باعث تحریک بافت‌های عصبی شده و به پایداری ستون فقرات کمک می‌کنند، باید به صورت منظم و روزانه انجام شوند. انجام تمریناتی مانند حرکات نوسانی لگن، کشش عضلات باسن، کشش عضلات لگن و ران، کشش عضلات پا و حرکت اسکات برای بهبود درد پا بعد از انجام عمل دیسکوپاتی کمر، همواره پیشنهاد می‌شود.
از شما عزیزان بسیار سپاسگزاریم که تا انتهای این مقاله با ما همراه بودید. ما با ارائه این مطالب تلاش کردیم به سوالات شما پیرامون “علت درد پا بعد از عمل دیسک کمر” پاسخ دهیم. همچنین به دلیل بی حسی پا بعد از عمل دیسک کمر اشاره کردیم و مطالبی را در این زمینه به سمع و نظر شما رساندیم. در بخشی از مطلب شما را با زندگی بعد از عمل دیسک کمر آشنا نموده و به راهکارهای درمانی این مشکل پرداختیم.
در نهایت باید به این موضوع اشاره کنیم که گاهی اوقات مشکلات دیسکوپاتی کمر به قدری سخت و شدید می‌شوند، که هیچ راه حل دیگری جز انجام عمل جراحی باقی نمی‌ماند. در چنین شرایطی باید به یک کلینیک درمانی معتبر مراجعه نموده و از دانش و تجربه بهترین متخصصان ستون فقرات کمک گرفت. بدون شک هر چسندروم کمر درد از عوارض بعد از عمل دیسک کمر (FBSS) اشاره به درد مزمن در ناحیه کمر در شرایطی دارد که عمل جراحی ستون فقرات نتایج رضایت بخش نداشته باشد. عامل های موثر در مشاهده این شرایط می تواند شامل فتق مجدد دیسک کمر، تحت فشار قرار گرفتن اعصاب، تغییر در نحوه حرکت مفصل، ایجاد بافت آسیب دیده، تغییر شرایط عضله و از بین رفتن مفاصل فاست یا مفاصل خاجی باشد.
علائم و نشانه ها
علائم رایج مربوط به سندروم کمر درد پس از جراحی کمر شامل انواع مختلف درد در ناحیه کمر و یا پاها (یا در ناحیه گردن و یا بازوها) است. در این حالت بیماران ممکن است از درد شدید، احساس تیر کشیدن، سوزش یا درد ناگهانی در موارد خاص شکایت کنند.
علت ها و دلایل
دلایل مختلفی برای ابتلا به سندروم کمردرد پس از جراحی دیسک کمر وجود دارد. برای مثال، یکی از این دلایل می تواند تشخیص نادرست علت اصلی گردن درد یا کمر درد باشد. در این شرایط علت درد بعد از عمل دیسک کمر اینست که جراح علت صحیح ایجاد مشکل برای بیمار را درمان نمی کند. دلیل دیگر ایجاد این شرایط می تواند وارد شدن آسیب غیر عمدی به عصب در نتیجه عمل دیسک کمر باشد. عدم ایجاد فضای کافی برای اعصاب در طول عمل جراحی قبلی نیز می تواند یکی از دلایل دیگر ابتلا به این سندروم باشد. علاوه بر این، عفونت، ایجاد بافت آسیب دیده و ورود تجهیزات جراحی به بدن (در مواردی که عمل جراحی باز ستون فقرات یا عمل جراحی تعویض دیسک با اعضای مصنوعی انجام می شود) همگی می توانند دلایل احتمالی ایجاد این مشکل باشند. آنچه بطور دقیق می توان درباره آن مطمئن بود این است که در هر عمل جراحی ناموفق، احتمال انجام عمل جراحی موفقیت آمیز بعدی برای درمان علائم مشاهده شده بطور مشخص کاهش پیدا می کند.
تشخیص
برای تشخیص این مشکل پزشک سابقه درمان دیسک کمر شما را بررسی کرده و بطور خاص به انواع مختلف جراحی های انجام شده و دلیل انجام آنها توجه می کند. در این حالت به نتایج جراحی و نوع علائمی که پس از عمل جراحی مشاهده شده توجه خاص می شود. پزشک می تواند برای تشخیص بهتر از عکس برداری رادیولوژی، اسکن ام آر آی و سی تی اسکن برای بیمار خود استفاده کند.
روش های درمان کمر درد پس از جراحی
روش های مختلف قابل استفاده برای درمان درد پس از جراحی ستون فقرات عبارت از روش هایی است که توسط پزشکان برای کاهش درد و سایر علائم مشاهده شده پس از عمل جراحی ناموفق ستون فقرات استفاده می شود. عدم موفقیت جراحی گردن یا کمر برای بیمار نامطلوب و نا امید کننده است. بیمارانی که از روش جراحی باز قدیمی استفاده می کنند، انتظار دارند پس از جراحی با کاهش درد، بازیابی توان حرکتی، افزایش انعطاف پذیری و نیز بازگشت به فعالیت های عادی روزمره مواجه شوند. به هر حال، انجام یک روش جراحی بسیار تهاجمی بر روی ستون فقرات همواره نمی تواند این نتایج را برای بیمار به همراه داشته باشد. در حقیقت، بعضی از مواقع پس از جراحی کمر درد ناراحتی بیمار حتی بدتر شده و تشدید می شود. برای مثال در بعضی موارد، ریشه عصب ستون فقرات که با عمل جراحی از حالت تحت فشار خارج شده، بطور کامل از آسیب دیدگی قبلی خلاص نشده و باز هم دچار مشکلات مزمن می باشد. علاوه بر این ممکن است به عنوان بخشی از فرآیند بهبود، در بدن بافت آسیب دیده تشکیل شود که این بافت می تواند باعث وارد شدن فشار به بافت عصبی حساس و ایجاد درد برای بیمار شود. در سایر موارد، تغییرات ساختاری ایجاد شده در ستون فقرات، عدم پایداری رباط ستون فقرات یا فتق دیسک مجدد می تواند پس از عمل جراحی مشاهده گردد.
به خاطر اینکه هیچ دلیل ثابتی برای همه موارد سندروم کمر درد بعد از جراحی کمر وجود ندارد، درمان آن سخت و دشوار است. در این حالت احتمال موفقیت در درمان به شدت به تشخیص دقیق منبع اصلی درد و استفاده از روش های درمانی مناسب با توجه به تشخیص انجام شده بستگی دارد.
بعضی از روش های درمانی مورد استفاده برای کاهش و بر طرف کردن علائم ناشی از سندروم کمر درد پس از جراحی کمر به شرح زیر هستند:
- دارو درمانی: هر فرد به روش خاص خود به دارو واکنش نشان می دهد، به همین خاطر پزشک معمولاً مجموعه متنوعی از داروها را با دوز های مختلف بر روی یک بیمار امتحان می کند تا به این ترتیب بتواند داروهایی را که می توانند بهترین نتایج درمانی ممکن را برای فرد به همراه داشته باشند، شناسایی نماید. برای مثال، داروهای ضد التهاب غیر استروئید مثل ایبو پروفن، ناپروکسین و آسپیرین می توانند در ارتباط با کاهش کمر درد مربوط به التهاب ستون فقرات بسیار موثر باشند و بیمار را برای شروع برنامه فیزیوتراپی یا انجام تمرین های حرکتی آماده نمایند. هدف نهایی درمان با دارو اطمینان از این موضوع است که بیمار از حداکثر مزایای ناشی از تسکین درد و نیز کاهش التهاب با مصرف کمترین مقدار دوز دارو بهره مند شده باشد.
- فیزیوتراپی: متخصص فیزیوتراپی می تواند به بیمار درباره آناتومی و فیزیولوژی بدن آموزش های لازم را ارائه کند و نکات لازم را درباره نحوه حرکت صحیح اندام ها آموزش دهد. علاوه بر این یک متخصص فیزیوتراپی از ورزش های حرکتی طراحی شده برای ایجاد کشش، تقویت و حفظ عضلات مرکزی که از ستون فقرات حمایت می نمایند، برای بیمار استفاده می کند. معمولاً، برنامه فیزیوتراپی یک بیمار به نحوی طراحی شده که بتواند به صورت تدریجی سطح فعالیت فرد را افزایش دهد. به این ترتیب، با قوی تر شدن و پرورش عضلات مرکزی، این عضلات به آرامی می توانند بخشی از وزنی که قبلاً بر روی ستون فقرات قرار داشته را نگه دارند و به این ترتیب به کاهش درد در یک دوره زمانی بلند مدت کمک موثر نمایند. انجام فیزیوتراپی بعد از عمل دیسک کمر در تسریع روند بهبوی ، تاثیر بسزایی دارد.
- تمرین ها و حرکت های کششی: متخصص فیزیوتراپی می تواند از تمرین های هدفمند و دارای سطح فشار پایین مثل تمرین های پایداری به منظور تقویت عضلات پشتیبان و نیز عضلات اطراف ستون فقرات استفاده کند. علاوه بر این، تمام انواع فعالیت های فیزیکی می تواند به بیمار در جهت رسیدن به وزن سالم و حفظ آن کمک کند و این شرایط می تواند باعث کاهش فشار وارد شده به ستون فقرات و تسکین کمر درد گردد.
- کمپرس آب گرم و آب سرد: استفاده از کمپرس آب گرم و آب سرد یک روش درمانی ساده است که می تواند در همه مواقع به منظور کمک به بیمار برای کاهش علائم کمر درد استفاده شود. به هر حال باید توجه داشت که با وجود تسکین علائم ناراحتی با استفاده از کمپرس آب گرم و آب سرد، این تسکین موقتی و کوتاه مدت است. بنابراین بهتر است این روش به عنوان یک روش مکمل به همراه سایر روش های درمانی مورد استفاده قرار گیرد.
- درمان دستی: متخصص درمان دستی از مجموعه ای از روش های دستی برای اصلاح وضعیت ستون فقرات استفاده می کند. هدف از این کار دستیابی به بهترین وضعیت برای ستون فقرات است که می تواند باعث کاهش فشار دردناک وارد شده به ریشه های عصب موجود در ستون فقرات شود. برخی از متخصصان درمان دستی از سایر روش های درمانی مثل امواج مافوق صوت، تحریک الکتریکی و معالجه به وسیله حرارت (استفاده از الکتریسیته به عنوان منبع ایجاد حرارت و گرما) بطور موفقیت آمیز در برنامه درمانی خود استفاده می کنند.
- روان درمانی: مشاوره با یک روان پزشک می تواند برای مدیریت بلند مدت درد و استرس موثر بوده و به بیمار کمک کند تا طرز فکر خود نسبت به درد را اصلاح نماید. به این ترتیب بیمار می تواند ذهن خود را در هنگام ایجاد درد به مسائل دیگر پرت کرده و نیز در نحوه درک خود از احساس درد تغییر ایجاد کند.
- تزریق های استروئید اپیدورال: قبل از در نظر گرفتن عمل جراحی برای درمان کمر درد شدید، پزشک ممکن است از تزریق های استروئید ایپدورال برای تحویل مستقیم دارو به نواحی اطراف عصب آسیب دیده ستون فقرات استفاده کند. با وجودی که در این حالت تسکین اولیه درد می تواند به نسبت طولانی مدت باشد، برای بیمار مهم است که بداند نتایج ایجاد شده با استفاده از این روش درمانی در نهایت گذرا و موقت هستند و تکرار انجام این تزریق ها نتایج دارای سطح موفقیت به نسبت کمتری را در مقایسه با تزریق اولیه ایجاد می نماید، زیرا اثر بخشی داروها با گذشت زمان کاهش پیدا می کند. علاوه بر این، یک پزشک معمولاً تعداد دفعات استفاده بیمار از تزریق را محدود می کند تا به این ترتیب از ایجاد عوارض جانبی آن مثل سر درد، حالت تهوع، ضعیف شدن عضلات، افزایش وزن، فشار خون و پوکی استخوان پیش گیری نماید.
- تحریک الکتریکی عصب از روی پوست (TENS): برای تسکین کمر درد بیمار در حالتی که درد به سایر روش های درمانی استاندارد واکنش مناسب نشان نداده باشد، ممکن است از روش های تحریک عصبی استفاده شود. به این ترتیب یک دستگاه تحریک عصبی که دارای نقاط تماس الکتریکی کوچک است بر روی پوست در ناحیه نزدیک به اعصاب آسیب دیده قرار داده می شود تا به این ترتیب بتوان تحریک الکتریکی لازم را در محل ایجاد کرد. این دستگاه می تواند یک احساس سوزش ملایم برای بیمار ایجاد کرده و باعث کاهش ناراحتی یا تحریک عصب در سطحی شود که بیمار دیگر دردی در ارتباط با آن احساس نکند.
قدر پزشک معالج شما در این زمینه تخصص و مهارت کافی داشته باشد، شما با عوارضی مانند درد پا بعد از جراحی دیسک کمر مواجه نخواهید شد.