بیماری سرطان از یک نقطه بدن آغاز می‌شود! سپس، تعدادی از سلول‌های سرطانی بدون توقف شروع به تقسیم شدن می‌کنند و در صورتی که به موقع تشخیص داده نشوند تمام بدن را فرا می‌گیرند.
طبق آمار، شایع‌ترین سرطان در ایران سرطان پوست است و بعد از آن، سرطان تیروئید نسبت به ۷ سال گذشته با ۱۱۴ درصد رشد در جایگاه دوم بارزترین سرطان‌ها است. بعد از آن، سرطان پروستات با ۶۷ درصد رشد و سرطان پستان با ۶۳ درصد رشد قرار دارند.
پیشگیری از سرطان می‌تواند از طریق آگاهی افراد از عوامل خطر، اصلاح سبک زندگی، تغذیه سالم و ورزش منظم انجام شود. اما مطمئن‌ترین و دقیق‌ترین راه، آزمایش ژنتیک سلامت است که ریسک ابتلا به انواع بیماری‌ها از جمله سرطان را مشخص می‌کند. به خصوص این آزمایش به افرادی که ریسک بالایی در ابتلا به بیماری‌های ژنتیکی به سبب وجود بیماری در خانواده دارند، کمک می‌کند تا اقدامات پیشگیرانه مؤثر‌تری را انجام دهند و از ابتلا به این بیماری‌ها جلوگیری کنند. همچنین تشخیص زودهنگام و جلوگیری از سرطان می‌تواند در کاهش هزینه‌های درمان و بهبود سلامت جامعه تأثیرگذار باشد.
سرطان‌های شایع در ایران
سرطان شایع در هر دو جنس زنان و مردان در ایران به ترتیب سرطان پستان، پروستات، روده بزرگ، معده، ریه، مثانه، تیروئید، رحم، مغز و سیستم عصبی است. از میان این سرطان‌ها، سرطان پستان شایع‌ترین سرطان در زنان و سرطان پروستات شایع‌ترین سرطان در مردان گزارش شده است. تمام این آمار در حالی گزارش شده است که به گفته استاد دانشگاه علوم پزشکی تهران، نیمی از سرطان‌ها قابل درمان و نیم دیگر قابل پیشگیری هستند.
عوامل مؤثر در بروز سرطان چیست؟ چه کار کنیم سرطان نگیریم؟
«چه کنیم سرطان نگیریم؟» این سؤال بسیاری از افراد است. به ویژه آن‌ها که سابقه خانوادگی و ارثی سرطان را دارند، ریشه سرطان در چند عامل مهم از جمله محیط، ژنتیک و توراث و سبک زندگی است. بنابراین، برنامه‌ریزی برای پیشگیری از سرطان باید بر اساس این عوامل باشد. مواردی مانند مصرف سیگار، مصرف الکل، و رژیم غذایی نامناسب، می‌توانند خطر ابتلا به سرطان را افزایش دهند. به علاوه، برخی پاتوژن‌ها و عوامل ژنتیکی نیز به شدت می‌توانند ریسک ابتلا به سرطان را افزایش دهند. مطالعات نشان می‌دهند که می‌توان با تغییر سبک زندگی، تغذیه مناسب و چکاپ‌های ژنتیکی، ریسک ابتلا به سرطان را به شدت کاهش داد.
برای جلوگیری از این بیماری و تشخیص زودهنگام آن، آزمایش ژنتیک سلامت، روشی نوین و مؤثر است که به کمک آن می‌توان ریسک ابتلا به سرطان را پیش‌بینی کرد. این آزمایش‌ها با تحلیل ژنوم افراد، احتمال وجود بیماری‌های توارثی را تشخیص می‌دهد.
راه‌های پیشگیری از انواع سرطان
مرسوم‌ترین راه‌های پیشگیری از سرطان شامل تغییر در رژیم غذایی، افزایش فعالیت ورزشی، اجتناب از عوامل خطرزا، مثل مصرف مواد مخدر یا الکل هستند.
آمادگی و تقویت ایمنی بدن برای مقابله برای بیماری؛ چی بخوریم سرطان نگیریم؟!
مواد غذایی نقش مهمی در مقابله بدن با بیماری‌های مختلف از جمله سرطان دارد. با اصلاح سبک غذایی و تقویت سیستم ایمنی بدن، می‌توان به پیشگیری از سرطان کمک کرد.
برای مثال، ماست به دلیل دارا بودن باکتری‌های مفید، کیوی به عنوان منبع غنی از فولات و پتاسیم، مرکبات به دلیل ویتأمین سی که تقویت‌کننده اساسی سیستم ایمنی است و همچنین زردچوبه به دلیل داشتن مواد کورکومینی در پیشگیری از سرطان نقش مهمی دارند؛ اما هیچ کدام از این موارد تضمینی برای جلوگیری از ابتلا ندارند! اینجا آزمایش ژنتیک اهمیت خود را نشان می‌دهد.
چکاپ پیشگیری از سرطان با آزمایش ژنتیک
آزمایش و چکاپ‌های سالانه تا حد زیادی در جلوگیری از سرطان مؤثر هستند. علاوه بر آزمایش خون و انواع روش‌های تصویربرداری به عنوان یکی از راه‌های چکاپ پیشگیری از سرطان، آزمایش ژنتیک، یک روش نوین برای جلوگیری از سرطان است.
طی سال‌های اخیر آزمایش‌های ژنتیکی علاوه بر مواردی همچون تأیید صحت سلامت جنین و مشاوره‌های ژنتیکی زوجین، در سنجش بیماری‌های ارثی از جمله چکاپ پیشگیری از سرطان نیز به کار می‌روند.
یکی از مزایای اصلی آزمایش‌های ژنتیکی از جمله آزمایش سلامت ژنتیک HealthX، امکان بررسی درصد ریسک ابتلا به بیماری‌های ژنتیکی و سرطان‌ها، پیش از ابتلا و وقوع آن‌ها است. مسیری که شاید بتوان گفت، سریع‌ترین و دقیق‌ترین راه پیشگیری از انواع سرطان‌ها است.
تست سلامت ژنتیک با بررسی ژنوم افراد مشخص می‌کند فرد چقدر نسبت سایرین ریسک بیشتری برای ابتلا دارد یا اگر ژن بیماری در فرد وجود دارد با تشخیص زودهنگام و حتی مشخص کردن میزان پاسخ بدن به درمان‌های مختلف، خطر بیماری را تا حد زیادی کاهش می‌دهد. افراد با نتیجه آزمایش سلامت ژنتیک خود می‌توانند چکاپ‌های روتین برای سلامتی خود را برنامه‌ریزی کنند. این برنامه شامل مراقبت‌های پزشکی منظم، آزمایشات دوره‌ای، و مشاوره‌های پزشکی بیشتر است که می‌تواند به شناسایی زودهنگام مشکلات سلامتی کمک کند و در نتیجه از ابتلا به سرطان جلوگیری کند یا حداقل از زمان تشخیص زودرس‌تر سرطان مطمئن‌تر باشد.
به‌ویژه در مواردی مانند سرطان پوست، سرطان پستان، و سرطان پروستات، تشخیص زودهنگام می‌تواند به طور قابل توجهی در افزایش شانس بقای بیماران کمک کند.
اهمیت پیشگیری و تشخیص زودهنگام سرطان
همانطور که پیش‌تر به آن اشاره کردیم، بیش از نیمی از سرطان‌ها قابل پیشگیری هستند؛ چرا از این فرصت استفاده نکنیم و از به خطر افتادن سلامت خود و خانواده‌مان جلوگیری نکنیم؟! پیشگیری از بیماری‌های مهلکی مثل سرطان به بهبود کیفیت زندگی، طول عمر و حتی صرفه‌جویی در هزینه‌هایی که در طول درمان بوجود می‌آید؛ کمک می‌کند. بیماری سرطان علاوه بر تمام سختی‌هایی که بر خود بیمار تحمیل می‌کند؛ خانواده فرد را نیز تا حد زیادی تحت فشار روحی و همچنین مالی می‌گذارد. از طرف دیگر در خانواده‌هایی که سابقه چنین بیماری‌هایی وجود دارد، اهمیت کنترل و پیشگیری خیلی بیشتر می‌شود. مهم‌تر از همه‌ی این موارد، با پیشگیری از بیماری سرطان و انجام چکاپ‌های ژنتیکی لازم، از انتقال بیماری به نسل بعد می‌توان جلوگیر کرد.