پروژه های منظم راه سازی در نزدیکی اسفرین منجر به کشف شبکه گسترده ای از تونل های زیرزمینی شده است. باستان شناسان بر این باورند که این تونل های زیرزمینی مربوط به قلعه ای نزدیک به نام شهر بالکیس است. شهر بلقیس با مساحتی بالغ بر 51 هزار متر مربع، دومین قلعه خشتی بزرگ ایران (پس از ارگ بم) محسوب می شود.
کشف تصادفی تونل های زیرزمینی در شهر بلقیس
کاوش های انجام شده در تپه و اطراف آن نشان می دهد که قدمت شهر بلکیس حداقل 6000 سال است. باستان شناسان معتقدند این منطقه از اواخر سلسله ساسانی و آغاز اسلام تا قرن هفتم در اوج شکوفایی خود بوده است. این قلعه در زمان سلطنت نادرشاه افشار در قرن هجدهم نیز فعال بوده است.
البته بیشتر تحولات این حوزه مربوط به منافع شاهان ساسانی است. کاوش های زیادی تاکنون در شهر بالکیس انجام شده است که در نتیجه آن خانه ها، کانال های آبیاری، مخازن آب و ایوان های ستون دار کشف شده است. حالا نوبت به تونل های زیرزمینی این منطقه مهم رسیده است.
باستان شناسان از سال گذشته از وجود تونل های زیرزمینی در این منطقه مطلع شده اند. اما سازمان های میراث فرهنگی دسترسی به آن را برای حفاظت مسدود کرده بودند. اکنون کارگران راهسازی از نقطه ای دیگر به این گنجینه تاریخی گرانبها رسیده اند. جالب است که طول تونل های زیرزمینی شهر بالقیس به 18 کیلومتر می رسد و دارای توالت و چرخ آب است.
همچنین در این تونل ها سفال های مربوط به دوره های سلجوقی، ایلخانی و پیش از آن یافت می شود. با وجود این، بسیاری از اسرار منطقه دست نخورده باقی مانده و نیازمند تحقیقات گسترده است، البته ساخت بناهای زیرزمینی در ایران بی سابقه نیست. اصفهان شهری زیرزمینی به نام نوش آباد دارد که در عمق 18-4 متری زمین قرار دارد.
قدمت کل شهر زیرزمینی به زمان ساسانیان می رسد و باستان شناسان معتقدند که برای فرار از گرمای تابستان یا برای محافظت از زنان، کودکان و سالمندان در زمان جنگ ساخته شده است. شباهت‌های تونل‌های زیرزمینی شهر بلخیس و نوش‌آباد نشان‌دهنده کاربرد مشابه آن‌ها است. اکتشافات بیشتر در این منطقه در حال حاضر به حالت تعلیق درآمده و در انتظار تایید دولت است.
227227