شرایط و مدارک توقیف اموال برای اجرای مهریه

مطالبه یکی از مهم ترین و رایج ترین دعاوی در دادگاه خانواده است که تحت شرایطی می تواند منجر به بازداشت مرد شود. با توجه به حق یک طرفه مرد برای دادن همسرش، موارد بسیاری وجود دارد که دعوای مطالبه مهریه صرفا برای اعمال فشار بر مرد و رضایت به مطرح می شود. به همین دلیل قوانین و مقررات مربوط به حقوق خانواده از جمله دعوای مطالبه مهریه و ، دعوای ، دعوای حضانت فرزندان و … پیچیدگی های خاص خود را دارند که بدون آگاهی مختصر از آن ها توسط خود فرد و استفاده از یک وکیل رایگان قوه قضاییه برای تنظیم و لایحه و دفاع از آن در محضر دادگاه که دارای تخصص ویژه در امر حقوق خانواده باشد، نمی توان این دعاوی را با موفقیت به سرانجام رساند.

مهریه چیست؟

پیش از توضیح درباره توقیف اموال برای مهریه لازم است بدانیم اصولا مهریه چیست و تحت چه شرایطی توسط زن قابل مطالبه است؟ مهریه یکی از حقوق مختص به زن در عقد نکاح است. مهریه در واقع مالی است که به موجب عقد نکاح دائم یا موقت به مالکیت زن در می آید. ماده ۱۰۸۱ قانون مدنی در این رابطه می گوید: به مجرد عقد، زن مالک مهر می شود و می تواند هر نوع تصرفی که بخواهد در آن بنماید. بنابراین مهریه زن نمی تواند چیزی باشد که مالیت نداشته یا دقیق و معین نیست. زیرا مهریه در اصل یکی از حقوق مالی زن است که به محض انعقاد عقد نکاح نسبت به آن مالکیت پیدا می کند.

آیا رابطه نامشروع یا عدم تمکین زن پرداخت مهریه را منتفی می کند؟

همان طور که گفته شد، بر اساس قانون مدنی، به محض آنکه عقد نکاح (چه دائم باشد و چه موقت) تحقق پیدا می کند زن مالک مهریه ای می شود که نسبت به آن توافق شده و هر اتفاق دیگری در آینده نمی تواند مالکیت زن نسبت به مهریه را از بین ببرد. بنابراین بر خلاف نفقه که مستلزم تمکین زن از مرد است و در صورت عدم تمکین زن استحقاق دریافت آن را ندارد، برای مطالبه مهریه تمکین زن از مرد شرط نیست و حتی اگر زن به همسرش کرده باشد، می تواند مهریه ای که در عقدنامه ذکر شده است را مطالبه کند.

انواع مهریه

مهریه دارای انواع مختلفی است که در ادامه بیان می شود.

مهر المسمی: مهر المسمی به معنای مهریه ای است که بر اساس توافق طرفین تعیین می شود.

مهر المثل: منظور از مهر امثل مهریه ای است که وقتی مهر المسمی تعیین نشده یا شرایط لازم را ندارد توسط کارشناس تعیین می شود. ماده ۱۰۸۷ قانون مدنی در این رابطه می گوید: اگر در نکاح دائم مهر ذکر نشده یا عدم مهر شرط شده باشد نکاح صحیح است و طرفین می‌توانند بعد از عقد، مهر را به تراضی معین‌ کنند و اگر قبل از تراضی بر مهر معین، بین آن‌ها نزدیکی واقع شود زوجه مستحق مهرالمثل خواهد بود.

مهر المتعه: موارد پرداخت این نوع از مهریه در ماده ۱۰۹۳ قانون مدنی بیان شده است: هر گاه مهر، در عقد، ذکر نشده باشد و شوهر، قبل از نزدیکی و تعیین مهر، زن خود را طلاق دهد، زن مستحق مهر المتعه است، و اگر بعد از ‌آن، طلاق دهد، مستحق مهر المثل خواهد بود.

مهریه عند المطالبه و عند الاستطاعه چیست؟

مهریه بر اساس نحوه پرداخت نیز به دو نوع مهریه عند المطالبه و مهریه عند الاستطاعه تقسیم می شود. در مهریه عند المطالبه مهریه در هر زمان که زن آن را از مرد مطالبه کند باید پرداخت شود و عدم پرداخت آن می تواند برای مرد تبعات حقوقی داشته باشد. اما در مهریه عند الاستطاعه لزوم پرداخت مهریه به زن مستلزم توانایی مالی مرد برای پرداخت آن است و نه صرف مطالبه زن از او. بنابراین اگر مهریه به صورت عند الاستطاعه بر عهده مرد قرار گرفته باشد، زن باید توانایی مالی مرد برای پرداخت آن را در دادگاه ثابت کند در غیر این صورت مرد الزامی به پرداخت آن ندارد.

توقیف اموال برای مهریه چه زمانی محقق می شود؟

همان طور که تا اینجا ذکر شد، زن می تواند در هر زمان و حتی در صورتی که از دادگاه تقاضای طلاق نکرده باشد، در دادگاه خانواده دعوای مطالبه مهریه طرح کند. در این صورت مرد، مانند هر دین مالی دیگری موظف به پرداخت دین مالی خود به زن است. حال سوال مهم این است که اگر مرد مهریه زن را نپردازد چه اتفاقی رخ می دهد؟

در صورتی که مرد مهریه زن را پس از طرح دعوای مطالبه مهریه و صدور حکم قطعی دادگاه مبنی بر پرداخت مهریه نپردازد، توقیف اموال برای مهریه رخ می دهد. توقیف اموال برای مهریه تابع ماده ۲ قانون نحوه اجرای محکومیت های مالی است که می گوید: هرکس، محکوم به پرداخت مالی، به دیگری شود، چه به صورت استرداد عین یا قیمت یا مثل آن، و یا ضرر و زیان ناشی از جرم یا دیه، و آن را‌ تادیه ننماید، دادگاه او را الزام به تادیه نموده، و چنانچه مالی از او در دسترس باشد، آن را ضبط و به میزان محکومیت از مال ضبط شده استیفا می‌ نماید و‌ در غیر این صورت بنا به تقاضای محکوم له، ممتنع را در صورتی که معسر نباشد، تا زمان تادیه حبس خواهد کرد.

بنابراین، طبق این ماده اگر مالی از محکوم علیه برای توقیف اموال برای مهریه پیدا نشود، محکوم علیه (مرد) به تقاضای محکوم له (زن) تا زمانی که مهریه را بپردازد حبس خواهد شد. البته این قاعده فقط شامل حد معینی از مهریه می شود و در صورتی که مهریه زن بیشتر از حد نصاب تعیین شده در قانون باشد، امکان توقیف اموال برای مهریه و یا حبس محکوم علیه وجود ندارد. علاوه بر این، اگر مرد پس از صدور حکم قطعی، به همان دادگاه دادخواست اعسار از پرداخت محکوم به بدهد، تا زمانی که اعسار او رد نشده نمی توان او را حبس کرد.

سقف مهریه در قانون حمایت از خانوده

در ماده ۲۲ قانون حمایت از خانواده برای مهریه سقف مالی معینی تعیین شده که باعث می شود مازاد به آن مقدار مورد حمایت قانونی ماده ۲ قانون نحوه اجرای محکومیت های مالی قرار نگیرد. این ماده مقرر کرده است: هرگاه مهریه در زمان وقوع عقد تا یکصد و ده سکه تمام بهار آزادی یا معادل آن باشد، وصول آن مشمول مقررات ماده۲ قانون نحوه اجرای محکومیت‌های مالی است. چنانچه مهریه، بیشتر از این میزان باشد در خصوص مازاد، فقط ملائت زوج ملاک پرداخت است.

بنابراین در صورتی که مهریه زن بیش از ۱۱۰ سکه باشد فقط تا میزان ۱۱۰ سکه از اموال مرد توقیف اموال برای مهریه می شود و دریافت مازاد این مقدار منوط به آن است که توانایی مالی مرد در دادگاه اثبات شود.

سوالات رایج درباره توقیف اموال برای مهریه

توقیف اموال برای مهریه در صورتی انجام می شود که مهریه زن در زمان عقد تا سقف ۱۱۰ سکه باشد و مرد پس از صدور حکم قطعی مبنی بر پرداخت مهریه آن را نپردازد. در این شرایط اگر مالی از مرد پیدا شود برای پرداخت مهریه از محل آن توقیف خواهد شد.

دادخواست اعسار مرد از پرداخت مهریه باید به کدام دادگاه تقدیم شود؟

دادخواست اعسار مرد به همان دادگاه خانواده ای که صلاحیت رسیدگی به د مطابق بخشنامه رییس قوه قضاییه در سال 99، روش ها و مراحل توقیف اموال بابت مهریه به این صورت بوده که توقیف اموال باید ابتدا از طریق اداره ثبت انجام گرفته و تنها در صورتی که توقیف اموال بابت مهریه از طریق اداره ثبت امکان پذیر نباشد، زوجه می تواند برای تقدیم دادخواست و توقیف اموال بابت مهریه از طریق دادگاه اقدام نماید.

برای مشاوره روش های توقیف اموال بابت مهریه

مهریه، مالی است که به محض انعقاد عقد ازدواج به مالکیت زن در آمده و زن می تواند هر زمان که خواست وجه مهریه را از همسر خود مطالبه کند . البته این موضوع با توجه به اینکه مهریه عندالمطالبه و یا مهریه عندالاستطاعه است متفاوت می باشد . در هر حال گرفتن مهریه حق قانونی زوجه بوده و وی می تواند ازطرق قانونی برای مطالبه این حق خود اقدام نماید.

در مطالبه مهریه معمولا این نگرانی وجود دارد که شوهر به محض اطلاع از اینکه زوجه قصد دریافت مهریه را دارد ، اقدام به انتقال اموال خود به اقوام و نزدیکان کرده و برای فرار از دین اقدام نماید. راه حلی که در این موارد پیش روی زوجه قرار دارد ، توقیف اموال بابت مهریه است .

با توجه به اینکه بر اساس بخشنامه رییس قوه قضاییه در سال 99،  مراحل  و نحوه توقیف اموال بابت مهریه کاملا تغییر کرده و تابع شرایط و ضوابط خاصی شده است، در این مقاله به بررسی روش های توقیف اموال بابت مهریه پرداخته و سپس ، توقیف اموال بابت مهریه از طریق اداره ثیت و توقیف اموال بابت مهریه از طریق دادگاه را توضیح خواهیم داد.

توقیف اموال بابت مهریه

تا پیش از صدور و ابلاغ بخشنامه رییس قوه قضاییه در سال 99،  روش های توقیف اموال برای  شامل توقیف اموال بابت مهریه از طریق دادگاه و توقیف اموال بابت مهریه از طریق اداره ثبت بود . در چنین وضعیتی، زوجه مخیر بود که با توجه به وضعیت خود و همسرش، برای توقیف اموال بابت مهریه به هر یک از این مراجع مراجعه نماید. به عنوان مثال، خانمی که همسر وی معمولا برای مقاصد شغلی به کرات به خارج از کشور سفر می کرد، برای اینکه بتواند به سرعت شوهرش را ممنوع الخروج نماید، از روش  توقیف اموال بابت مهریه از طریق اداره ثبت استفاده می نمود.

اما صدور و ابلاغ بخشنامه رییس قوه قضاییه در آبان ماه 99 تغییراتی اساسی را در گرفتن مهریه و روش توقیف اموال بابت مهریه ایجاد نمود. بر اساس این بخشنامه که در انطباق با بند (ب) ماده 113 قانون برنامه ششم توسعه صادر و ابلاغ گردید:

کلیه بانوانی که برای مطالبه مهریه خود اقدام می کنند، در مرحله اول موظف بوده تا برای مطالبه مهریه و توقیف اموال بابت مهریه به اداره ثبت مربوطه مراجعه نمایند.

اگر اداره ثبت نتواند ظرف مدت دو ماه از ثبت درخواست توقیف اموال بابت مهریه ، نسبت به شناسایی برای مهریه و توقیف اموال شوهر اقدام کند یا ظرف مدت شش ماه نسبت به اجرای سند ازدواج و وصول مهریه اقدام نماید، زوجه می تواند با اخذ گواهی مربوطه از اجرای ثبت، برای مطالبه مهریه به دادگاه خانوده رجوع کند.

دفاتر خدمات قضایی الکترونیک و دادگاه خانواده تا قبل از صدور گواهی فوق، از پذیرش هرگونه دادخواست مطالبه مهریه و توقیف اموال بابت مهریه ممنوع می باشند.

به‌منظور تقسیم‌کار نواحی دادسرای عمومی تهران و جلوگیری از حدوث اختلاف در محدوده جغرافیایی محل وقوع جرم و همچنین با هدف تسریع در رسیدگی به پرونده‌ها، شرح وظایف نواحی دادسرای عمومی و انقلاب تهران به شرح آتی اعلام می‌گردد. ارجاع پرونده صرفاً در قالب این دستورالعمل و با رعایت شرایط اعلامی صورت می‌پذیرد.

ماده ۱. نواحی دادسرای تهران صرفاً به پرونده‌های مرتبط با آن ناحیه و بر اساس تقسیم‌کار صورت گرفته، رسیدگی می‌نمایند.

ماده ۲. مقام ارجاع با رعایت قانون آیین دادرسی کیفری و بخشنامه شماره ۱۰۰/۶۳۹۴/۹۰۰۰ مورخ ۲۸/۵/۱۳۹۸ ریاست محترم قوه قضائیه (در خصوص اهمیت صلح و سازش و نقش آن در احقاق حق و پیشگیری از اطاله دادرسی) و در چارچوب این دستورالعمل، شکوائیه‌ها یا گزارش‌های واصله را درصورتی‌که متضمن امر کیفری یا از موارد مداخله‌ی دادستان باشد، ضمن بررسی سابقه جریانی مرتبط در سامانه سمپ، ارجاع می‌نماید.