گرد و غبار به عنوان یک پدیده نوظهور که کشورهایی مانند ایران را بسیار تحت تاثیر قرار می‌دهد، این روزها یکی از معضلات زیست‌محیطی محسوب می‌شود. در این شرایط دولت سیزدهم تلاش کرده است تا با بهره‌گیری از ابزار دیپلماسی نسبت به ایجاد یک زبان مشترک در سطح بین‌المللی در این زمینه اقدام کند.
به گزارش مجله خانواده طوفان‌های ماسه و گرد و غبار یکی از عوامل موثر بر تخریب سرزمین و افزایش بیابان‌زایی همچنین آسیب به سلامت، رفاه و معیشت مردم،، جنگل‌زدایی، از بین رفتن تنوع زیستی و بهره وری زمین است. با توجه به تغییرات اقلیمی و تداوم خشکسالی، این طوفان‌ها می‌توانند مشکلاتی را برای کشورها ایجاد کنند. ایران در اقلیمی خشک و نیمه‌خشک واقع شده و در فصول مختلف با این پدیده مواجه است. علاوه بر منشاء داخلی، گرد و غبار منشاء خارجی نیز دارد بنابراین سازمان حفاظت محیط زیست با تاکید شهید آیت‌الله رئیسی دیپلماسی زیست‌محیطی را برای مدیریت این پدیده به کار گرفت.
در این جهت سازمان حفاظت محیط زیست نشست‌های دوجانبه و چند جانبه با کشورهای همسایه در زمینه گرد و غبار را برگزار کرد و همزبانی بین کشورها در این حوزه محقق شد. یکی از این کشورها عراق است. به گفته علی محمد طهماسبی بیرگانی – دبیر ستاد ملی‌سیاستگذاری و هماهنگی مدیریت مقابله با پدیده گرد و غبار- بر اساس تفاهمنامه منعقد شده با این کشور قرار است چند استان در ایران و عراق برای اجرای آزمایشی طرح مقابله با گرد و غبار انتخاب شوند. در ایران استان‌های ایلام و خوزستان و در عراق چهار استان از جمله واسط، ذی‌قار و مثنی تعیین شده است و اقدامات مشترک در این استان‌ها انجام خواهیم داد. کارهای مطالعاتی برای اجرا کردن اقدامات لازم در این استان‌ها در ایران انجام و برنامه‌هایی پیش‌بینی شده و در حال تخصیص اعتبار برای اجرایی کردن آنها هستیم.
در ادامه تلاش‌های دیپلماتیک یک کنفرانس منطقه‌ای با حضور ۱۱ کشور منطقه و تعدادی دستگاه بین‌المللی و یک کنفرانس بین‌المللی با حضور حدود ۵۰ کشور و ۱۵ نهاد بین‌المللی برگزار و منجر به تبدیل ادبیات ملی به ادبیات منطقه‌ای و فراگیری آن شد. در بیانیه پایانی این دو کنفرانس به موضوعات مرتبط با ایجاد مرکز منطقه‌ای و یک صندوق برای پشتیبانی از اقدامات اجرایی منطقه‌ای و بین‌المللی، اجرایی شدن دو برنامه عمل زیر منطقه‌ای برای غرب، جنوب غرب و شرق و شمال شرق کشور اشاره کرد. با الهام گرفتن از این بیانیه‌ها، پیش‌نویس قطعنامه مقابله با طوفان‌های شن و گردوغبار تهیه و درششمین مجمع محیط زیست ملل متحد در نایروبی مطرح شد.
از ۱۹ قطعنامه ارائه شده به ششمین مجمع محیط زیست ملل متحد (UNEA۶)، ۱۴ قطعنامه به تصویب رسید که یکی از این قطعنامه‌ها به پیشنهاد جمهوری اسلامی ایران با تلاش سازمان محیط زیست، وزارت خارجه و سفارت ایران در نایروبی بعد از نشست‌های طولانی و چند دور مذاکره با عنوان قطعنامه «مقابله با طوفان‌های ماسه و گرد و غبار» در مجمع عمومی سازمان ملل متحد با اجماع اعضا تصویب و روز ۱۲ جولای (۲۲ تیر) به عنوان روز جهانی مقابله با طوفان‌های گرد و غبار نامگذاری شد. بدین ترتیب در حوزه گرد و غبار یک ادبیات بین‌المللی به وجود آمد و پدیده نوظهوری به نام گرد و غبار در کلیدواژه‌های سازمان ملل جای گرفت.
در این قطعنامه از کشورهای عضو و بانک‌های توسعه منطقه‌ای دعوت به عمل آمده است تا منابع مالی را در طرح‌ها و پروژه‌های منطقه‌ای و زیرمنطقه‌ای برای مقابله با طوفان‌های ماسه و گرد و غبار به کار گیرند. از کشورهای عضو دعوت شده است تا در زمینه پژوهش، مدل‌سازی و سیستم‌های هشدار زود هنگام با هدف به حداقل رساندن اثرات طوفان‌های ماسه و گرد و غبار در اکوسیستم ها و معیشت مردم، ظرفیت های لازم را ایجاد کنند. بر مشارکت در اجرای برنامه‌های عمل در سطوح منطقه ای و زیرمنطقه‌ای نیز تاکید شده است.
از کشورهای عضو دعوت به عمل آمده است که با لحاظ و همکاری‌های تحقیقاتی، فنی و علمی میان مراکز منطقه‌ای موجود نسبت به راه اندازی مرکزی برای افزایش آماده‌سازی و اجرای برنامه های عمل مذکور اقدام شود. از مدیر اجرایی UNEP درخواست شده است کارگاهی آموزشی، با شرکت کشورهای عضو، اعضای آژانس‌های تخصصی سازمان ملل متحد، موسسات فنی و مالی و سایر ذینفعان مربوطه در UNEA۷، با موضوع بررسی‌های فنی طوفان‌های ماسه و گرد و غبار و اثرات نامطلوب آنها در سطح منطقه‌ای و زیرمنطقه ای برگزار کنند.
سلاجقه در ادامه تلاش‌های سازمان محیط زیست ضمن اشاره به شناسایی کانون‌های گرد و غبار در عراق و ایران و تبادل هیئت‌های کارشناسی می‌گوید: کانون گرد و غبار در سوریه نیز شناسایی شده و دیرالزور است که منطقه‌ای جنگی محسوب می‌شود علاوه بر آن در حاشیه نشست شانگهای نشست‌های دوجانبه‌ای برگزار شد و ترکمنستان اعلام همکاری کرده و قرار شده است نقشه عمل تهیه شده از سوی ایران برای شمال و شمال شرق کشور با داده‌های کشور ترکمنستان به‌روز شود تا بتوانیم به‌صورت میدانی به مدیریت گردو غبار در این کشور بپردازیم.
او تاکید می‌کند: با کشورهایی که گلوگاه‌های اصلی منشاء برداشت گرد و غبار در آنها قرار دارند به توافقات خوبی رسیده‌ایم کع امیدواریم اجرایی شود.
سازمان محیط زیست همچنین شعار بین‌المللی نخستین سالگرد روز جهانی مقابله با طوفان‌های گرد و غبار را با عنوان «کمک به تاب‌آوری دربرابر گردوغبار از طریق آگاهی بخشی عمومی، همکاری منطقه‌ای و بین‌المللی و اقدام دانش پایه» طراحی کرده است و مراسمی را به مناسبت این روز برگزار می‌کند.
به گفته علی محمد طهماسبی بیرگانی – دبیر ستاد ملی‌سیاستگذاری و هماهنگی مدیریت مقابله با پدیده گرد و غبار – درشهریورماه کارگاه آموزشی مشترک با حضور نمایندگان ارشد کشورهای ذینفع شامل کشورهای حاشیه خلیج فارس ، غرب و جنوب غرب و شرق و شمال شرق برگزار خواهیم شد. بدین ترتیب نمایندگان کشورهای سوریه، عراق، بحرین، امارات، کویت، قطر، عربستان، پاکستان، افغانستان، ترکمنستان و ازبکستان در کارگاه حضور خواهند داشت و حول اجرای برنامه‌های اقدام مندرج در بیانیه‌های دو اجلاس تهران و قطعنامه مجمع عمومی محیط زیست ملل متعهد برگزار می‌شود.
بر اساس این گزارش با توجه به تاثیرات روز افزون پدیده گرد و غبار بر خاورمیانه از جمله ایران انتظار می‌رود دولت چهاردهم نیز به دیپلماسی زیست‌محیطی در این حوزه توجه کند و تلاش‌های بین‌المللی را برای مقابله با گرد و غبار توسعه دهد.
بیشتر بخوانید:
تلاش برای اجماع جهانی در مقابله با گرد و غبار
جلب همکاری‌های بین‌المللی برای مقابله با گرد و غبار
تعیین شعار امسال «روز جهانی مقابله با گرد و غبار» با ابتکار ایران
ریزگردها در ایران چطور مهار می‌شوند؟
جزییات مفاد قطعنامه پیشنهادی ایران به مجمع محیط زیست ملل متحد
انتهای پیام