اختصاص یک جایزه به چهار انیمیشن در یک جشنواره ملی همچون فیلم فجر نشان دهنده کم توجهی به این بخش است. در اغلب جشنواره های معتبر جهانی جوایز ویژه ای برای بهترین فیلم انیمیشن بهترین فیلمنامه بهترین کارگردانی و بهترین جلوه های بصری در نظر گرفته می شود.
به گزارش خبرنگار خبرگزاری آنا چهل و سومین جشنواره فیلم فجر از امروز کار خود را با نمایش ۳۷ فیلم در بخش مسابقه سودای سیمرغ آغاز خواهد کرد.چهار فیلم ازاین ۳۷ اثر در قالب انیمیشن هستند تا جشنواره امسال همچون سال گذشته حداقل از حیث تعداد دوره نسبتاً پررونقی را شاهد باشد.
«افسانه سپهر» به کارگردانی عماد و مهرداد محرابی «پسر دلفینی۲» ساخته محمدامین همدانی «زال و رودابه» به کارگردانی محمدعلی سجادی و «ژولیت و شاه» ساخته اشکان رهگذر انیمیشن هایی هستندد که با موضوعات مختلف حماسی کمدی موزیکل و ماجراجویانه ساخته شده و در این دوره از جشنواره حضور دارند.
انیمیشن؛هنر صنعتی معتبر و جهانی که هنوز جدی گرفته نمی شود
انیمیشن در جهان امروز نه تنها یک صنعت مهم سینمایی بلکه یک ابزار فرهنگی هنری و اقتصادی بسیار قدرتمند محسوب می شود. کشور های پیشرو در عرصه انیمیشن مانند آمریکا ژاپن و فرانسه با درک اهمیت این حوزه سیاست گذاری های کلانی برای حمایت از تولید و اکران آثار انیمیشنی اتخاذ کرده اند. با این حال در ایران همچنان شاهد نگاه حاشیه ای به این بخش از سینما هستیم و این بی توجهی در سیاست گذاری های کلان و حتی جشنواره فیلم فجر به وضوح دیده می شود.
انیمیشن در سینمای جهان از جایگاهی ویژه برخوردار است. شرکت هایی مانند «والت دیزنی» «پیکسار» «دریم ورکس» و استودیو های بزرگی در ژاپن و اروپا توانسته اند با سرمایه گذاری هدفمند و برنامه ریزی بلندمدت این صنعت را به یکی از سودآورترین شاخه های سینما تبدیل کنند. در کشور هایی مانند ژاپن انیمیشن (یا گونه بومی شده آن یعنی انیمه) بخشی جدایی ناپذیر از فرهنگ و هنر محسوب می شود و دولت نیز با حمایت های گسترده شرایط را برای رشد این صنعت فراهم کرده است.
در آمریکا فیلم های انیمیشن سالانه میلیارد ها دلار درآمد ایجاد می کنند و بسیاری از آنها در جوایز سینمایی معتبر مانند اسکار و گلدن گلوب موردتوجه قرار می گیرند. این در حالی است که در ایران با وجود رشد کیفی تولیدات انیمیشنی همچنان شاهد نبود حمایت های کافی از سوی نهاد های فرهنگی و سینمایی هستیم.
چالش های سیاست گذاری در حوزه انیمیشن ایران
یکی از مهم ترین چالش هایی که صنعت انیمیشن در ایران با آن روبه رو است نبود سیاست گذاری جامع و حمایت های مناسب است. برخلاف فیلم های زنده (Live-Action) تولید انیمیشن نیازمند زمان هزینه و نیروی انسانی متخصص بیشتری است. بااین حال نه تنها بودجه های حمایتی خاصی برای تولیدات انیمیشنی در نظر گرفته نمی شود بلکه در جشنواره های داخلی مانند جشنواره فیلم فجر نیز به این حوزه توجهی جدی صورت نمی گیرد. به عنوان نمونه در جشنواره امسال چهار انیمیشن حضور دارند اما تنها یک جایزه برای آنها در نظر گرفته شده است. این موضوع نشان دهنده نگاه سطحی و حاشیه ای به این حوزه است.
چرا سیاست گذاری کلان برای انیمیشن ضروری است؟
۱. حمایت مالی و سرمایه گذاری: تولید انیمیشن نیازمند بودجه های کلان است. کشور های موفق در این حوزه از طریق حمایت های دولتی و خصوصی امکان توسعه انیمیشن های باکیفیت را فراهم کرده اند. در ایران نیز نیاز به سیاست هایی داریم که تولیدکنندگان را به سرمایه گذاری در این صنعت ترغیب کند.
۲. توسعه بازار داخلی و بین المللی: انیمیشن ایرانی ظرفیت بالایی برای ورود به بازار های جهانی دارد. نمونه های قبلی نشان داده اند که انیمیشن ایرانی می تواند در عرصه بین المللی موردتوجه قرار گیرد. اما نبود حمایت های دولتی و ضعف در پخش بین المللی مانع رشد این حوزه شده است.
۳. افزایش جوایز و فرصت های رقابتی: در جشنواره فیلم فجر و سایر جشنواره های داخلی انیمیشن ها باید جایگاه مستقل تری داشته باشند. اختصاص یک جایزه به چهار انیمیشن در یک جشنواره ملی نشان دهنده کم توجهی به این بخش است. درحالی که در جشنواره های معتبر جهانی جوایز ویژه ای برای بهترین فیلم انیمیشن بهترین فیلمنامه بهترین کارگردانی و بهترین جلوه های بصری در نظر گرفته می شود.
۴. ایجاد بستر های آموزشی و نیروی متخصص: یکی از مشکلات عمده تولید انیمیشن در ایران کمبود نیروی انسانی متخصص است. بسیاری از استعداد های ایرانی به دلیل نبود بستر های آموزشی مناسب به خارج از کشور مهاجرت می کنند. ایجاد دانشگاه ها و دوره های تخصصی برای پرورش انیماتور ها و متخصصان فنی این حوزه یک ضرورت جدی است.
۵. حمایت از اکران انیمیشن در سینماها: در بسیاری از کشورها فیلم های انیمیشنی بخش مهمی از اکران سالانه را تشکیل می دهند اما در ایران معمولاً فرصت کمی به انیمیشن ها داده می شود. درنتیجه تولیدکنندگان ریسک نمی کنند و بسیاری از آثار در مراحل اولیه تولید متوقف می شوند. سیاست های حمایتی برای افزایش سهم انیمیشن در اکران سینما ها می تواند به رشد این صنعت کمک کند.
انیمیشن دیگر صرفاً یک رسانه کودکانه نیست بلکه صنعتی پیشرو با تأثیرات عمیق فرهنگی اقتصادی و اجتماعی است. بی توجهی به این حوزه و عدم سیاست گذاری صحیح باعث عقب ماندگی سینمای ایران در رقابت جهانی خواهد شد. همان طور که موسی نیل را شکافت و مسیر جدیدی گشود سیاست گذاران فرهنگی نیز باید مسیری نو برای انیمیشن ایران باز کنند. اختصاص جوایز بیشتر در جشنواره ها حمایت مالی آموزش نیروی متخصص و توسعه بازار های داخلی و بین المللی از جمله گام هایی است که باید برای ارتقای جایگاه انیمیشن در سینمای ایران برداشته شود. اگر این تغییر نگرش صورت نگیرد نه تنها فرصت های رشد از بین خواهد رفت بلکه انیمیشن ایران در آینده ای نه چندان دور به صنعتی حاشیه ای و کم رنگ تبدیل خواهد شد.