قلعه ناصری ایرانشهر، یکی از آثار برجسته تاریخی و فرهنگی استان سیستان و بلوچستان است که در قلب شهر ایرانشهر واقع شده و به عنوان نمادی از معماری سنتی و تاریخ پرفراز و نشیب منطقه شناخته می شود. این قلعه با قدمتی بیش از ۱۵۰ سال، نه تنها به عنوان یک بنای نظامی و حکومتی در دوره قاجار ساخته شده، بلکه در دوران های مختلف تاریخی نقش های متعددی ایفا کرده است.
معماری و ساختار قلعه ناصری
معماری قلعه ناصری به سبک سنتی ایرانی و با استفاده از خشت، گل و آجر ساخته شده است. این قلعه با مساحتی بالغ بر ۷,۵۰۰ متر مربع، دارای دیوارهایی با ضخامت ۴.۵ متر و ارتفاع ۷ متر است که استحکام بالای آن را نشان می دهد. حصار قلعه شامل ۹ برج دیدبانی است که در نقاط مختلف دیوارها قرار دارند و به عنوان نقاط استراتژیک برای نظارت و دفاع عمل می کردند. در داخل قلعه، ۱۵۰ اتاق با کاربری های مختلف مانند مال بند، حوض خانه، انبار، اصطبل، حمام، سربازخانه و شاه نشین وجود داشت که نشان دهنده وسعت و اهمیت این بنا در آن زمان است.
بخش های مختلف قلعه
قلعه ناصری به عنوان یک مرکز حکومتی و نظامی، دارای بخش های مختلفی بود که هرکدام نقش خاصی را ایفا می کردند:
- مال بند: منطقه ای برای نگهداری و پرورش دام ها.
- حوض خانه: محلی برای ذخیره آب و استفاده در مصارف مختلف.
- انبار: برای ذخیره غلات، آذوقه و مهمات.
- اصطبل: محلی برای نگهداری اسب ها و حیوانات بارکش.
- حمام: برای استفاده ساکنان قلعه و نگهبانان.
- سربازخانه: محلی برای استقرار نیروهای نظامی.
- شاه نشین: محل اقامت و اداره امور حکومتی.
وجود این بخش ها نشان دهنده برنامه ریزی دقیق و توجه به نیازهای مختلف در ساخت قلعه ناصری بوده است.
وضعیت کنونی و مرمت ها
در دوران پهلوی، قلعه ناصری به عنوان پادگان نظامی مورد استفاده قرار گرفت و پس از انقلاب اسلامی، مدتی متروکه شد. در سال ۱۳۶۱ هجری شمسی، حدود ۹۸ درصد از بنا تخریب شد و تنها سر در و حصار آن باقی ماند. اما با تلاش های مستمر برای حفظ این اثر تاریخی، مرمت های گسترده ای در حال انجام است تا این قلعه به شکوه گذشته خود بازگردد. این مرمت ها شامل بازسازی بخش های تخریب شده، تقویت استحکام سازه و حفاظت از تزئینات معماری است.
راه های دسترسی به قلعه ناصری
قلعه ناصری در مرکز شهر ایرانشهر، استان سیستان و بلوچستان واقع شده است. آدرس دقیق آن بلوار امام خمینی، خیابان کلات است. برای دسترسی به این قلعه، می توان از وسایل نقلیه عمومی مانند اتوبوس یا تاکسی استفاده کرد. همچنین، برای مسافران از سایر شهرها، پرواز به فرودگاه زاهدان و سپس استفاده از وسایل نقلیه زمینی به ایرانشهر توصیه می شود.
نکات مهم برای بازدید
- زمان مناسب بازدید: بهترین زمان برای بازدید از قلعه ناصری، فصول بهار و پاییز است که هوا معتدل و دلپذیر است.
- هزینه بازدید: بازدید از قلعه ناصری رایگان است، اما ممکن است هزینه هایی برای پارکینگ یا راهنمایی محلی وجود داشته باشد.
- راهنمایی محلی: استفاده از راهنمایان محلی می تواند تجربه بازدید را غنی تر کند و اطلاعات دقیق تری در مورد تاریخ و معماری قلعه ارائه دهد.
در توریست مگ بیشتر بخوانید